DSÖ Tarihçesi
DSÖ Hakkında
Kuruluşu
II. Dünya Savaşı sonrası, Milyonlarca kişinin savaş nedeniyle öldürülmesi, milyonlarca kişinin sakat kalması, savaşa taraf yada taraf olmayan tüm Dünya ülkelerinde ekonomik kriz başta olmak üzere, insan kayıplarının yanı sıra ruh sağlıklarının bozulması ve insanlığa bir ümit vermek amacıyla; 19 Haziran-22 Temmuz 1946 tarihleri arasında New York’ da düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı’nda alınan karar gereği; 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi ile FAO, ILO, UNESCO, OIHP (Merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), PAHO, Kızılhaç, Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu ve Rockefeller Vakfı Temsilcilerinin destekleriyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anayasası oluşturulmuş ve 7 Nisan 1948 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
DSÖ Anayasasına göre; Sağlığı, yalnızca hastalığın veya sakatlığın olmaması hali değil tam bir fiziksel, zihinsel (ruhsal) ve sosyal iyi olma hali olarak tanımlamaktadır.
2019 yılı itibariyle 194 Üyesi Devlet vardır. 7 Nisan 1948 tarihinde yürürlüğe giren DSÖ Anayasası gereği o tarihten itibaren her yıl Dünya Sağlık Günü olarak kutlanmaktadır.
Cenevre’deki Genel Merkezi, 6 Bölgesi Ofisi ve Üye Ülkelerdeki 150’den fazla DSÖ Ofisinde 7000 civarında kişi çalışmaktadır. Tıbbî doktorlara, kamu sağlığı uzmanlarına, bilim adamlarına ve epidemiyologlara ek olarak; DSÖ personeli sağlık istatistikleri, ekonomi ve acil yardım konularındaki uzmanların yanı sıra idari, mali ve bilgi yönetimini idare etmek üzere eğitilmiş kişileri içermektedir.
DSÖ’nün çalışma dilleri; İngilizce, Fransızca, Çince, İspanyolca, Arapça ve Rusçadır.
Örgütün Yapısı ve İşleyişi
DSÖ Ana Tüzüğünün 9. Maddesi, Dünya Sağlık Örgütü’nün çalışmalarını belirlemektedir. Dünya Sağlık Asamblesi, Yönetim (İcra) Kurulu ve Sekretarya hizmetlerin yürütülmesinde işleyişi sağlayacak organlardır.
Dünya Sağlık Asamblesi (WHA):
Asamble, DSÖ’nün politikalarının belirlenmesi, Yönetim Kurulu üyelerinin tespiti, Genel Direktörün atanması ile her yıl Cenevre’de toplanan Asamble’nin bir Başkan ve 5 Yardımcısını seçmek, A ve B Komiteleri tarafından yürütülen çalışmalarda konuları ele almak, Anlaşmaların görüşülmesi ve kabulü, Bütçenin onaylanması gibi konularda oy kullanan üyelerin üçte iki çoğunluğu aranır. Diğer konulardaki kararlar ise basit çoğunluk esasına göre alınır.
Dünya Sağlık Asamblelerine her ülkenin Sağlık Bakanları başkanlığında konusunda uzmanlar katılırlar. Ayrıca, Uluslararası Kuruluşlar da Asamblelerde temsil edilirler.
İcra (Yönetim) Kurulu (Executive Board):
DSÖ’nün ilk Yönetim Kurulu 18 üyeydi. 2019 yılı itibariyle 34 üye olarak toplanmaktadır. Dünya Sağlık Asamblesi, coğrafi dağılımda eşitlik ilkesini gözeterek, Yönetim Kurulunda görev yapmaya teknik anlamda ehil kişileri aday gösterme yetkisine sahip üyeleri seçer. Üyeler 3 yıllık görev için seçilirler. Yönetim Kurulu kendi içinden bir yıl görev yapacak bir başkan seçer ve bir yılda iki kez olmak üzere Cenevre’deki DSÖ merkezinde toplanır.
Yönetim Kurulunun işlevleri şunlardır; Dünya Sağlık Asamblesi’nin aldığı karar ve politikaları hayata geçirmek, bu Asamble’nin icra organı olarak çalışmaktır.
Sekretarya:
Genel Direktör ile DSÖ’nün gereksinim duyduğu teknik ve idari personelden oluşur. Sekretarya personelinin belirlenmesindeki en önemli ölçüt, Sekretaryanın etkinliğinin, bütünlüğünün ve uluslararası temsil niteliğinin en üst düzeyde sağlanmasıdır. Çalışanların mümkün olan en geniş coğrafi alanı temsil edecek biçimde belirlenmesidir.
Görevleri
DSÖ, Birleşmiş Milletler sistemi ve ihtisaslaşmış bir kurum olarak uluslararası sağlığa yönelik yönlendirici ve koordinasyon yetkilisidir. DSÖ, altı liderlik önceliğine sahiptir:
• Evrensel Sağlık Kapsamının Geliştirilmesi: Ülkelerin gerekli tüm sağlık hizmetlerine ve finansal korumaya erişmesini sağlamak veya genişletmek ve evrensel sağlık kapsama alanını teşvik etmek.
• 17 SDG ve 169 hedef ile birlikte 2030 Gündeminin bir parçası olan sağlıkla ilgili kalkınma hedeflerine ulaşmak; Sağlığın sosyal, ekonomik ve çevresel belirleyicilerini ele almak.
• Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve ruh sağlığı, şiddet ve yaralanmaların ve sakatlıkların zorluklarını ele almak.
• Uluslararası Sağlık Yönetmeliği uyarınca tüm ülkelerin akut halk sağlığı tehditlerini algılayıp yanıtlayabilmelerini sağlamak
• Kaliteli, güvenli, etkili ve uygun fiyatlı tıbbi ürünlere (ilaçlar, aşılar, tanı ve diğer sağlık teknolojileri) erişimi arttırmak.
• Sağlık sonuçlarını teşvik etmek ve ülkeler içerisindeki ve arasındaki sağlık eşitsizliklerini azaltmak için sağlığın sosyal, ekonomik ve çevresel belirleyicilerini ele almak.
Belirlenen önceliklerdeki ilerleme, sağlık için yeni Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine doğru ilerlemeyi hızlandıracaktır. Sağlıklı bir yaşamı sağlamak ve her yaştan herkes için refahı teşvik etmek, sağlık sistemleri, bulaşıcı olmayan hastalıklar, yaşam süresince sağlığın teşvik edilmesi, bulaşıcı hastalıklar, gözetim ve müdahale DSÖ’nün faaliyet gösterdiği alanlar arasındadır.
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi
Ülkemizin de DSÖ kuruluşunda kurucu üye ve Avrupa Bölgesinde olması nedeniyle, sağlık alanındaki işbirliği ve çalışmalarımızı DSÖ Avrupa Bölge Ofisi aracılığıyla yapmaktayız. Türkiye Devleti adına ilişkiler ve eşgüdüm Sağlık Bakanlığı aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
Avrupa Bölge Ofisi 53 üye ülkeden oluşur. Merkezi Danimarka’nın Kopenhag kentindedir. DSÖ, Avrupa Bölgesine bağlı olarak Türkiye’ye Sağlık Bakanlığı aracılığıyla; Teknik destek vermek diğer sağlık partnerleriyle sağlık faaliyetlerini koordine etmek amacıyla 1959 yılında Ankara’da bir Temsilcilik Ofisi kurdu. Bu Ofis daha sonra DSÖ Ülke Ofisine dönüştürüldü.
Avrupa Bölge Ofisi; Teknik değerlendirmeler ve rehberlik sağlayarak, sağlık araştırması yürütmek ve verileri yayarak, önemli sağlık konularına yönelik tavsiyeler ve stratejiler hazırlayarak ve ülkelere sağlık 2020 uygulamasında yardımcı olmak suretiyle üye Devletleri desteklemektedir.
DSÖ Türkiye Ofisi (Temsilciliği)
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, 1959 yılında Ankara’da bir Temsilcilik Ofisi kurdu. Bu Ofis daha sonra DSÖ Ülke Ofisine dönüştürüldü.
DSÖ Ülke Ofisi, DSÖ’nün Türkiye’de koordinasyon ve operasyonel faaliyetleri için odak noktasıdır. Teknik işbirliği için stratejik öncelikler, DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ve Hükümet arasında imzalanan, bölgesel ve ülke öncelikleri ışığında ortaklaşa tanımlanan 2’şer Yıllık Orta Vadeli İşbirliği Anlaşmaları imzalanarak yürütüldü. İki Yıllık İşbirliği Anlaşması, ulusal kurumlar ve uluslararası ortak ajanslarla yakın işbirliği içerisinde çalışmaktadır.
Türkiye’deki DSÖ ekibi, 2019 yılı itibariyle farklı uzmanlık alanlarında, geçici Danışmanlar hariç, 40 kişiden oluşmaktadır. Bunlar; Halk sağlığı, epidemiyoloji, bağışıklama, sağlık bilgileri, sağlık iletişimi, travma bakımı, bulaşıcı olmayan hastalıklar, ruhsal sağlığı ve operasyon alanlarında çalışmaktadır.
DSÖ Gaziantep Acil Durum Ofisi
Türkiye’deki Suriyeli mültecilere yönelik doğrudan yardımlarını güçlendirmek ve bağışıklama programı, travma bakımı, zihinsel sağlık, birinci basamak sağlık hizmeti ve Kuzey Suriye’ye hayat kurtarıcı malzeme ve ilaç sağlama dahil olmak üzere sağlık ortakları için ilave teknik danışmanlık desteği sağlamak amacıyla Gaziantep’te, 2015 yılı içerisinde Acil Durum Ofisi kuruldu.
Türkiye’deki DSÖ İşbirliği Merkezleri
DSÖ işbirliği merkezleri, DSÖ Genel Sekreteri veya Bölge Direktörleri tarafından Örgütün programlarını desteklemek için faaliyette bulunmak üzere belirlenmiş kurumlardır.
Ankara’daki Bilkent Üniversitesinde bulunan Uluslararası Çocuk Merkezi, DSÖ Bağışıklama Eğitimi ve Savunma İşbirliği Merkezi olarak belirlenmiş ve çalışmalarını sürdürmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye ile İlişkileri Kitabı (Yazanlar: Bekir METİN, Sevim AYDIN, Ankara, Eylül 1997 Baskı, Sağlık Bak.lığı Matbaası)
Sağlık Alanında Dış İlişkiler Kitabı (Yazanlar: Bekir METİN, Sevim AYDIN, Ankara, 1997 Baskı, Matbaa: Aydoğdu Ofset)
