78. Dünya Sağlık Asamblesi’nde “Halk Sağlığı Ödülü” kazananlar açıklandı.

23 Mayıs 2025 Cuma günü Cenevre’de düzenlenen 78. Dünya Sağlık Asamblesi Genel Kurulu sırasında düzenlenen bir ödül töreninde, halk sağlığına yaptıkları olağanüstü katkılardan dolayı dünyanın dört bir yanından kişi ve kurumlara halk sağlığı ödülleri ve madalyaları takdim edildi.

2025 yılı ödül sahiplerine ödülleri, 78. Dünya Sağlık Asamblesi Başkanı Teodoro J. Herbosa’ nın yanı sıra, bu halk sağlığı ödüllerini ve armağanlarını oluşturan vakıfların üst düzey temsilcileri ve DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus tarafından verildi.

Şubat 2025’te Dünya Sağlık Örgütü Yönetim Kurulu, ülkelerinde, bölgelerinde ve küresel çapta halk sağlığı için oynadıkları benzersiz rolü kutlamak amacıyla altı ödül sahibini ödüllendirmeye karar verdi.

Ödül alacaklar DSÖ’nün dört bölge ofisinden geliyor: Afrika, Doğu Akdeniz, Avrupa ve Batı Pasifik.

Sasakawa Sağlık Ödülü

Danimarkalı Dr. Merete Nordentoft, 2025 Sasakawa Sağlık Ödülü’nün sahibi oldu

Sasakawa Sağlık Ödülü, sağlık gelişiminde olağanüstü yenilikçi çalışmalar için bir veya birden fazla kişiye, bir veya birden fazla kuruma veya bir veya birden fazla sivil toplum örgütüne verilir. Bu tür çalışmalar, belirli sağlık programlarının veya birincil sağlık bakımında kayda değer ilerlemelerin tanıtımını içerir.

DSÖ Yönetim Kurulu, sağlık gelişimi alanındaki olağanüstü yenilikçi çalışmalarından dolayı 2025 Sasakawa Sağlık Ödülü’nü Danimarka’dan Dr. Merete Nordentoft’a verdi.

Foto: Dr. Merete Nordentoft Tokyo’daki IEPA (Uluslararası Erken Psikoz Derneği) kongresinde karşılama resepsiyonunda açılış konuşmasını yapıyor. IEPA, dünyanın birçok ülkesinde uzmanlaşmış erken müdahale hizmetlerinin uygulanmasında önemli bir rol oynamıştır. Merete Nordentoft, IEPA 2014-2016’nın başkanıydı ve bilimsel komiteye başkanlık ediyordu. © 2014, Merete Nordentoft izniyle

Dr. Merete Nordentoft, bakım zincirindeki boşlukları gidermek için somut, birincil sağlık bakımına dayalı çözümler sunarak ruh sağlığı bakımına önemli katkılarda bulunmuştur. 1998’de, ilk kez psikoz geçiren gençler için önemli ölçüde iyileştirilmiş sonuçlarla sonuçlanan OPUS erişim tedavi programını yaratmış, ruh sağlığı programlarını ilerletmede ve bakım kalitesini iyileştirmede önemli başarılar göstermiştir. OPUS’un temel başarı faktörlerinden biri, toplulukların ve aile üyelerinin doğrudan katılımıdır. Kavram o zamandan beri dünyadaki birçok ülke için ilham kaynağı olmuştur. İntiharın önlenmesine yönelik müdahale araştırması, bölgesel intihar önleme klinikleri ve sivil toplum kuruluşları tarafından işletilen yardım hatları ile profesyonel yardım hatları arasındaki iş birliğini içeren Danimarka’nın intiharın önlenmesine yönelik ulusal eylem planını doğrudan bilgilendirmiştir.

Erken müdahaleye ve toplum düzeyinde ruh sağlığı hizmetlerine erişilebilirliğin artırılmasına odaklanmak, savunmasız gruplara fayda sağlar.

Dr. Merete Nordentoft, “Doğru destekle ve yeterince erken dönemde iyileşme sadece mümkün değil, aynı zamanda muhtemeldir” dedi.

Birleşik Arap Emirlikleri Sağlık Vakfı Ödülü

Slovenya’dan Dr. Jožica Maučec Zakotnik, 2025 Birleşik Arap Emirlikleri Sağlık Vakfı Ödülü’nü kazandı

Birleşik Arap Emirlikleri Sağlık Vakfı Ödülü, sağlık gelişimine olağanüstü katkı sağlayan bir veya birden fazla kişiye, bir veya birden fazla kuruma ya da bir veya birden fazla sivil toplum örgütüne verilir.

DSÖ Yönetim Kurulu, sağlık gelişimine yaptığı olağanüstü katkılardan dolayı 2025 Ödülü’nü Slovenya’dan Dr. Jožica Maučec Zakotnik’e verdi.

Foto: Dr. Zakotnik (sağda) akıl sağlığına ilişkin yeni bir ulusal planın başlatılması için düzenlediği basın toplantısında. © 2017, Jožica Maučec Zakotnik’in izniyle

Dr. Jožica Maučec Zakotnik, sağlıklı yaşam tarzlarının teşviki ve herkes için sağlık hizmetlerinde önleyici hizmetlere eşit erişimin sağlanması konusunda olağanüstü katkılarda bulunmuştur. Sosyal hizmetler ve okullarla iş birliği yaparak en savunmasız kişiler için erişim engellerini ortadan kaldıran, ruh sağlığı hizmetlerine erişimi içeren, çok disiplinli, ücretsiz sağlık teşvik merkezlerinin yenilikçi bir modelini birlikte geliştirmiştir.

Ayrıca, yoksul bir bölgede sağlıkta sosyal belirleyicileri ele almak amacıyla 2005 yılında kurulan MURA Sağlık ve Gelişim Merkezi’nin kuruluşuna öncülük etti ve bu merkez, 2009 yılında sağlık ve gelişime yönelik sektörler arası yaklaşımlar için DSÖ iş birliği merkezi haline geldi. Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü’nde Dr. Zakotnik, erkekler arasında kolorektal kanser taraması konusunda farkındalığı artırmak için itfaiye dernekleriyle iş birliği yaptı. Devlet Sekreteri olarak (2001–2004 ve 2017–2018), beslenme üzerine ilk ulusal program, sağlığı iyileştirici fiziksel aktivitenin teşviki stratejisi ve MURA ruh sağlığı programı dahil olmak üzere ulusal düzeyde başarılı pilot programların ölçeklendirilmesine yardımcı oldu.

Dr. Jožica Maučec Zakotnik, “Hep birlikte hem ülkemizde hem de dünyanın geri kalanında sayısız insanın hayatında kalıcı bir fark yaratabiliriz” dedi.

Majesteleri Şeyh Sabah El-Ahmed El-Cabir El-Sabah Yaşlılara Yönelik Sağlık Bakımı ve Sağlık Geliştirme Araştırma Ödülü

Profesör Huali Wang (Çin) ve Sağlık Bakanlığı Geriatrik Sağlık Müdürlüğü (Kuveyt Devleti), Yaşlılara Yönelik Sağlık Bakımı ve Sağlıklı Yaşamın Geliştirilmesinde Araştırma alanında Majesteleri Şeyh Sabah El-Ahmed El-Cabir El-Sabah Ödülü’nün 2025 kazananlarıdır.

Majesteleri Şeyh Sabah El-Ahmed El-Cabir El-Sabah Sağlıklı Yaşlanmayı Teşvik Ödülü, sağlıklı yaşlanma konusunda araştırma, sağlık teşviki, politika ve/veya programlara olağanüstü katkılarda bulunan bir veya birden fazla kişiye, bir veya birden fazla kuruma ya da bir veya birden fazla sivil toplum kuruluşuna verilir.

DSÖ Yönetim Kurulu, sağlıklı yaşlanmaya yaptıkları olağanüstü katkılardan dolayı 2025 Ödülü’nü Çin’den Profesör Huali Wang ve Kuveyt Devleti’nden Sağlık Bakanlığı Geriatri Sağlık Müdürlüğü’ne ortaklaşa verdi.

Profesör Huali Wang, ulusal ve küresel düzeylerde sağlıklı yaşlanmaya önemli katkılarda bulunmuştur. Çin’in ulusal sağlıklı yaşlanma stratejik planını ve ulusal demans eylem planını şekillendirmeye yardımcı olmuş ve zihinsel bakım için kapsamlı bir yaklaşım geliştirmiştir. Şu anda 27 bölgede aktif olan yaklaşım,100.000’den fazla yaşlı yetişkin için demans taramalarının yanı sıra sağlık eğitimi kampanyaları ve profesyonel ve aile desteğini entegre eden disiplinler arası, toplum temelli hizmet modelleriyle sonuçlanmıştır. Profesör Wang ayrıca, 2000 yılında Çin’in ilk Memory Café’sini kurarak demans bakıcı destek gruplarının geliştirilmesine öncülük etmiş ve toplum katılımını teşvik etmiş ve o zamandan beri ulusal bir model haline gelmiştir. Profesör Wang, 20’den fazla eyalette bilişsel uyarım terapisi eğitimini ve uygulamasını savunmuştur. Profesör Wang, DSÖ ile küresel demans yönergeleri ve iSupport çevrimiçi kursu konusunda iş birliği yaparak bakıcı desteğinin dünya çapında genişletilmesine yardımcı olmuştur. Profesör Wang’ın Shangrao’da başlattığı sosyal reçete pilot programı küresel bir kabul görmüştür.

Profesör Huali Wang, “Bu ödül sadece geçmiş çalışmalarımızın takdiri değil, aynı zamanda gelecekteki çabalar için harekete geçme çağrısıdır; birlikte birçok kişinin hayatında fark yaratabiliriz” dedi.

Foto: Profesör Huali Wang (ortada, ön sıra) demans bakımı ve önlenmesi konusunda farkındalığın artırılması için savunuculuk yaptı. © 2019, Demans Bakım ve Araştırma Merkezi, Pekin Üniversitesi Ruh Sağlığı Enstitüsü

Kuveyt Sağlık Bakanlığı’ndaki Geriatri Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü, sağlıklı yaşlanmaya yönelik çok yönlü ve kapsamlı bir yaklaşım tasarlamıştır. Erişilebilir, yüksek kaliteli entegre bakımın sağlanması ve aktif ve sağlıklı yaşlanmanın teşviki için net bir çerçeve sağlayan Yaşlı Yetişkinler için Ulusal Sağlık Stratejisi’ni (2024-2030) geliştirmiştir.

Kuveyt Yaşlı Yetişkinler Sağlık Anketi’nin uygulanması, politikaları bilgilendirmeye ve hizmet sunumunu iyileştirmeye yardımcı olmuştur. Yenilikçi mobil aşılama kampanyaları 1000’den fazla yaşlı yetişkine ve bakıcıya fayda sağlamıştır. 1000’den fazla bakıcı, doktor, eczacı ve hemşireye fayda sağlayan sağlıklı yaşlanma üzerine kapsamlı eğitim programlarının yaşlı yetişkinler için sağlık hizmeti sunumunu ve kapsamını %40 oranında iyileştirdiği bildirilmiştir. Müdürlük, yaşlıların ihtiyaçlarına yanıt veren kapsayıcı ve erişilebilir ortamlar yaratmak için toplum katılımı girişimleri yürütmektedir ve ayrıca toplum desteğini teşvik etmek için hükümet dışı kuruluşlarla iş birliği yapmaktadır.

Kuveyt Sağlık Bakanlığı’na bağlı BAE Geriatri Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü’nden Dr. Fatemah Bendhafari, “Bu takdir yalnızca çabalarımızın bir yansıması değil, aynı zamanda yaşlı bakımında mükemmellik için çabalamaya, onurunu korumaya ve onların yaşam boyu katkılarını onurlandırmaya yönelik yenilenen bir sorumluluktur” dedi.

Foto: DSÖ Küresel Yaşlanan Nüfus Araştırması (DSÖ-GAPs) metodolojisinin benimsenen Kuveyt versiyonunun yerinde eğitimi – Kuveyt Yaşlı Yetişkinler Sağlık Araştırması (KOAHS). © 2024, Fatemah Bendhafari’nin izniyle

Dr. LEE Jong-wook Halk Sağlığı Anma Ödülü

Güney Afrika’dan Profesör Helen Rees, Dr LEE Jong-wook Halk Sağlığı Anma Ödülü’nün 2025 kazananı oldu

Dr. LEE Jong-wook Halk Sağlığı Anma Ödülü, halk sağlığına olağanüstü katkılarda bulunmuş bir veya birden fazla kişiye, bir veya birden fazla kuruma, bir veya birden fazla hükümet veya sivil toplum örgütüne verilir.

DSÖ Yönetim Kurulu, 2025 Ödülü’nü yerel, ulusal, bölgesel ve küresel düzeylerde halk sağlığına yaptığı olağanüstü katkılardan dolayı Profesör Helen Rees’e (Güney Afrika) verdi.

Foto: Prof. Helen Rees, Wits RHI’nin Klinik Deney Laboratuvarlarından birinde. © 2015, Anthea Pokroy

Profesör Helen Rees, 1994 yılında HIV ile yaşayan 650.000’den fazla kişiyi tedavi eden ve Güney Afrika’da 23 ülkede bölgesel ortaklıklarla 52 merkezde faaliyet gösteren Wits Üreme Sağlığı ve HIV Enstitüsü’nü (Wits RHI) kurdu. 2004 yılında, kentsel yenilenmeyi, tıbbi araştırmayı ve HIV ile yaşayan ergenlere yönelik bakım ve aşılama hizmetleri gibi toplum temelli sağlık hizmetlerini entegre eden ve Johannesburg’un en dışlanmış sakinlerinden bazılarına temel sağlık hizmetleri sağlayan yenilikçi bir model olan Hillbrow Sağlık Bölgesi’ni kurdu. Profesör Rees ayrıca HIV önleme, insan papilloma virüsüne karşı aşılar ve COVID-19’u kapsayan önemli araştırma katkıları sağladı ve maruziyet öncesi profilaksi ve uzun etkili enjekte edilebilir tedaviler dahil olmak üzere HIV önleme konusundaki araştırması, savunmasız popülasyonlar için HIV önleme stratejilerini dönüştürdü.

Profesör Helen Rees, “Halk sağlığı ve insan hakları, sağlık alanındaki sosyal belirleyiciler ve insanların sağlık hizmetlerine erişimi tarafından yönlendirilen iç içe geçmiş kavramlardır. Herkes için sağlık mücadelesine devam edelim” dedi.

Nelson Mandela Sağlık Geliştirme Ödülü

Tunuslu Dr. Majed Zemni, Sağlığın Geliştirilmesi ve Geliştirilmesi alanında 2025 Nelson Mandela Ödülü’nün sahibi oldu

Nelson Mandela Sağlık Geliştirme Ödülü, sağlık geliştirme alanında önemli katkılarda bulunmuş kişi veya kişilere, kurum veya kuruluşlara, hükümet veya sivil toplum örgütü veya örgütlerine verilir.

DSÖ Yönetim Kurulu, sağlığın teşviki ve geliştirilmesine yaptığı olağanüstü katkılardan dolayı 2025 Ödülünü Dr. Majed Zemni’ye (Tunus) verdi.

Foto: Dr. Majed Zemni (ön sıra, sağdan dördüncü), Office National de la Famille et de la Population (ONFP) İcra Kurulu Başkanı, Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) ile işbirliği kapsamında cinsel ve üreme sağlığı programlarının yönetimi konusunda uluslararası eğitim oturumunda çeşitli Afrika ülkelerinden katılımcılarla birlikte, Tunus 2013. © 2013, Office National de la Famille et de la Population

Dr. Majed Zemni, özellikle Tunus Adli Tıp ve Kriminal Bilimler Derneği Başkanı ve Tunus Aile ve Nüfus Ulusal Ofisi (ONFP) Başkanı olarak sağlık teşvikine kapsamlı ve etkili katkılarda bulunmuştur. Adli tıp kılavuzları ve hastaların hakları ve tıbbi sorumlulukla ilgili mevzuat gibi temel yasal araçların çıkarılmasına yardımcı olmuştur. Ulusal Tıbbi Etik Komitesi’nin bir parçası olarak, COVID-19 salgını sırasında insan onurunu garanti altına alan ölenlerin yönetimine yönelik protokollerin geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. Şiddet Mağduru Kadınlar ve Çocuklar için Psikolojik Yardım Merkezi’nde çalışmıştır. Ayrıca ONFP’nin Uluslararası Eğitim ve Araştırma Merkezi’ni DSÖ iş birliği merkezi olarak sürdürmüştür. Çabaları, özellikle HIV ile yaşayan insanlara ve özgürlüklerinden yoksun bırakılan kişilere dikkat ederek ve programların geliştirilmesi ve uygulanmasında diğer bakanlıkları ve paydaşları içeren çok sektörlü katılım yoluyla sağlık hizmetlerinin hasta merkezli bir yaklaşımla yeniden yönlendirilmesine yardımcı olmuştur.

“Sağlık, sınırlar, ırklar veya politikalar ne olursa olsun tüm insanlık için ortak bir paydadır,” dedi Dr. Majed Zemni. “Hepimiz herkes için sağlık güvenliği ve daha sağlıklı bir gelecek kurmak için çabalamalıyız.”

————————-

Her ödül için aday gösterme çağrısı, her yıl Dünya Sağlık Asamblesi’nin kapanışından sonra gönderilir. Aday göstermeler, bir DSÖ Üye Devletinin ulusal sağlık idareleri ve ödüllerin eski alıcıları tarafından yapılabilir. Şubat 2025’teki 156. oturumunda, Yönetim Kurulu, Yönetim Kurulu Üyelerinden oluşan ve her ödül için bağımsız olarak çalışan bir seçim panelinin önerilerine dayanarak ödüllerin 2025 kazananlarını belirledi.

Kaynak: Dünya Sağlık Asamblesi, Cenevre Merkezi, 25 Mayıs 2025

Gayriresmi çeviri ve haber Bekir Metin, DSÖ Türkiye Eski Temsilcisi, 25 Mayıs 2025