
AB Destekli Uluslararası Medya Konferansında “Haberin Ağır Bedeli” tartışıldı.
Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği (AB) desteğiyle yürüttüğü Demokrasi için Medya/Medya için Demokrasi (M4D) Projesi’nin üçüncü uluslararası yıllık konferansı 26-27 Mart 2022 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirildi.
“Haberin ağır bedeli” başlığıyla düzenlenen konferansın ilk günkü oturumu (26 Mart 2022 Cumartesi) Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin ve Avrupa Birliği Delegasyonu Siyasi İşler Bölüm Başkanı Elçi Müsteşar Stefano Fantaroni’nin açış konuşmalarıyla başladı.

Nazmi Bilgin, M4D projesinin, basın meslek örgütleriyle bir araya gelerek mesleğin sorunlarına yönelik çözüm yollarının bulunması ve hayata geçirilmesi konusunda katkı sunmalarına olanak tanıdığını belirtti. Bilgin, proje kapsamında sağlanan desteklerle 60 internet sitesinin kurulduğunu, 450’yi aşkın gazetecinin 2 bin 220 haberine telif desteği sağlandığını, 140’tan fazla gazetecinin üç yılda 600’ü aşkın haberine yer verildiğini, Anadolu’daki pek çok cemiyetin ihtiyacı doğrultusunda kira ve faturalar konusunda mali destek sağlandığını kaydetti. Ankara, Batman, Gaziantep, Kayseri, Siirt ve Mardin’de basın evlerinin kurulduğunu anımsatan Bilgin, Gazeteciler Cemiyeti Basın Evi bünyesinde hayata geçirilen tam teşekküllü Stüdyo Cemiyet’in hizmete sunulmasını ve yine GC Akademi adı altında alanında uzman akademisyenler tarafından verilen eğitim modüllerinin genç gazeteci adaylarına yedi gün 24 saat erişim imkânı sağladığını ve kısa süre içinde 1200’ü aşkın iletişim fakültesi öğrencisinin bu eğitim modüllerinden faydalandığını vurguladı.
Nazmi Bilgin, konuşmasına şöyle devam etti:
“AB desteğiyle sürdürdüğümüz proje sayesinde işsiz bırakılan pek çok meslektaşımıza can suyu olmaya çalıştık. Bu dönemde sadece kendi sorunlarımızı tartışmadık, ülkenin sorunlarına da paydaş olduk. Meslek sorunlarımıza ilişkin Basın Kartı Yönetmeliği’ne, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün kamusal alanda ses ve görüntü alınmasını engelleyen genelgesine karşı Danıştay’da davalar açtık ve tüm gazeteciler için kazanımla sonuçlanmasına katkı verdik. Mesleğe ve meslektaşlarımıza kattıklarımız sayesinde 70 yıllık hayatımın en güzel yılları oldu.
Türkiye zor ve sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Tam olarak özgür bir ülkede yaşadığımızı söylemek mümkün değil. Bir ülkede eğer insanlar düşündüklerini yazamıyor veya söyleyemiyorsa yahut konuşup yazdıkları için hapsediliyorlarsa o ülkede gerçek anlamda demokrasi yerleşmemiş demektir. Biz şimdi o iklimi yaşıyoruz. Ancak ben hiçbir zaman umutsuz olmadım, nitekim bu projede umutsuz olmama konusunda haklı olduğumu gösterdi.”
Fantaroni, “Seçimler Yaklaşırken İfade Özgürlüğü ve Basın Özgürlüğünü Desteklemek Önemli”

Avrupa Birliği Delegasyonu Siyasi İşler Bölüm Başkanı Elçi Müsteşar Stefano Fantaroni de, açış konuşmasında basın ve ifade özgürlüğünün Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecinde taşıdığı önemi vurguladı. Fantroni şunları söyledi:
“Bu yılın raporunun hazırlıklarına başladık. Geçen yılki raporun sonuçları şöyleydi: Türk mevzuatının uygulanması ve terörle mücadele kanunlarının farklı AB mevzuatlarıyla çeliştiği beyan edildi. Birtakım ceza davaları, gazetecilerin yargılanması, yazarlar, avukatlar ve öğrencilerin yargılanması ifade özgürlüğünü kapsayan yargılamalardır. Seçimler yaklaşırken ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğünü desteklemek daha da önemli. Bu yıl onur ödülü alan kişiyi tebrik etmek istiyorum. Umuyorum ki bu ödülü bir kadın gazeteciye verebiliriz.”
Amor, “İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü Konularında Hiçbir Gelişme Yok”

Konferansın onur konukları Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sánchez Amor, Türkiye’de insan hakları ve hukukun üstünlüğü konusunda iyileşmenin kaydedilmediğini belirterek, bu iki alanda gelişmenin sağlanmaması durumunda üyelik görüşmelerinin yeniden masaya yatırılmasının mümkün olamayacağına işaret etti. Amor, şunları kaydetti:
“İnsan hakları ve hukukun üstünlüğü konularında hiçbir gelişme yok. Bu konular katılım süreci için hayati önem taşıyor. Yalnız gazeteciler değil, öğrenciler, üniversiteler, her türlü eleştiriye karşı bir tutum var. Bu kaygı verici. Bu alanlarda iyileşme olmadığı sürece üyelik görüşmelerini tekrar masaya yatırmamız mümkün değil. AB parlamentosu, insan hakları konusunda gelişme olmadığı sürece Gümrük Birliği konusunda da yeşil ışık yakmayacak. Üst düzey gelişmeler için de aynısı geçerli. Aday ülke olmak demek; AB’nin politikalarını çıkarlarını ve görüşlerini her alanda uygulamak demektir.”
Magagnotti: Demokrasinin Tehdit Altında Olduğu Bir Dönemdeyiz
Avrupa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Paolo Magagnotti de dezenformasyona dikkat çekerek, Basın özgürlüğünün ve dolayısıyla demokrasinin tehdit altında olduğu bir dönemdeyiz. Dünyanın birçok yerinde ne yazık ki artan otoriter yaklaşımların hâkimiyeti altındayız. Zamanımızı, yeteneklerimizi, bilgimizi ve profesyonel donanımımızı, koşulları iyileştirmek için kullanmak yerine, vaktimizi ve enerjimizi mitlerle, yalan haberle mücadele etmek için harcıyoruz, bu çok üzücü. Özelikle politikacılar yanıltıcı, manipülatif bilgiler ve mesajlar yayıyorlar, bununla da mücadele etmeliyiz
Öymen: Gazeteciler Tehdit Altında

Gazeteciler Cemiyeti eski Başkanlarından Altan Öymen de, ilettiği video mesajında, gazetecilerin yargılanmalarına dikkat çekti. Öymen, “Gazetecilerin hemen hemen tümü hapse girme tehdidi altında. Demokratik ülkelerde politikacılara yönelik eleştirilerin hakaret olarak değerlendirilmesi de çok zordur, çünkü politikacıların eleştirilere karşı daha toleranslı olma kuralı vardır. Ancak bizde ağır yargılama süreçleri yaşanıyor. Genel kural şu; siyasette bulunan insanlar hele iktidarda ise bunlara tahammül edecekler” dedi.
2021’de 241 Gazeteci Yargılandı
Onur konuklarının video mesajlarının ardından düzenlenen “M4D Projesi’nin üç yılı: Gazetecilere Destekler ve Basın Özgürlüğü” başlıklı oturumda Gazeteciler Cemiyeti Başkan Yardımcısı ve M4D Proje Direktörü Yusuf Kanlı, üç yıllık çalışmaların kısa özetini yaptı.
Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri ve M4D Kıdemli Politika Uzmanı Kenan Şener 2021 yılı Medya İzleme Raporu’nu sundu. Şener sunumunda, 2021’de 241 gazetecinin yargılandığını, 73 gazetecinin gözaltına alındığını, bir radyo yayıncısının öldürüldüğünü, 115 gazetecinin fiziki saldırıya maruz kaldığını belirtti.
Gazeteciler Cemiyeti’nin Özgürlük için Basın raporlarında, 2021 yılı Aralık ayı sonunda 23’ü hükümlü̈, 21’i tutuklu olmak üzere toplam 44 gazetecinin cezaevinde olduğunu belirten Şener, RTÜK’ün 2021’de verdiği 103 cezadan 80’inin iktidarı eleştirel yayınlarıyla öne çıkan televizyon kanallarına kesildiğini vurguladı.
Dr. Çağrı Kaderoğlu Bulut da, 317 gazetecinin katılımıyla yapılan ve çarpıcı bulgularıyla dikkat çeken 2021 yılı Mesleki Memnuniyet Anketi sonuçlarını ilk kez kamuoyuna açıkladı. Ankette kadın gazetecilerin neredeyse tamamının, çalışırken cinsiyet ayrımcılığına uğradığı, yüzde 34,5’inin ayrımcılıkla sık sık karşılaştığı kaydedildi.
Kabaş: Adalete Ters Kelepçe Takılmış
Gazeteci Nursun Erel’in moderatör olduğu “Basın ve İfade Özgürlüğü İklimi” başlığı altındaki panelde “Cumhurbaşkanına Hakaret” iddiasıyla yargılanan Sedef Kabaş konuktu.
“Sedef neden hedef” Özdeyişi ile konuşmasına başlayan Sedef Kabaş, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Katalog suçlardan kabul edilmeyen Cumhurbaşkanına hakaret suçu ya da iddiası kendilerine göre önceden cezalandırmayı seçerek beni 49 gün hapsettiler. Ben buna, önce astılar sonra yargıladılar diyorum. Adalet kan ağlıyor. Bu ülkede adalete ters kelepçe takılmış durumda. Güç birliği sergilersek istediği kadar baskın olsun her otoritenin korkusu halk gücüdür. Biz susarsak, kendimizin sesi olamazsak, kendimize hayrımız yoksa nasıl toplumun sesi olabiliriz.”
“Medyada Özdenetim İhtiyacı”

Murat Yetkin tarafından yönetilen ‘Medyada Özdenetim İhtiyacı’ oturumda konuşmacı olarak Kadri Gürsel, Dr. Hülya Eraslan, Faruk Bildirici ve Ünsal Ünlü katılarak görüşlerini açıkladı.
Yerel Basında Ekonomik Buhran
Gazeteci Zeynep Gürcanlı yönetiminde yapılan, “Yerel Basında Ekonomik Buhran” başlıklı günün son oturumunda ise, Prof. Dr. Süleyman İrvan, Mustafa Arslan ve Feridun Fazıl Özsoy, soruları yanıtladı.
2021 yılı Meslek Onur Ödülü Hıfzı Topuz’a
Konferansta, Gazeteciler Cemiyeti’nin “2021 yılı Meslek Onur Ödülü” ne gazeteci, yazar, iletişimci Hıfzı Topuz değer görüldü.
Ödül töreninde Hıfzı Topuz ile İletişim Üzerine Belgesel’ den bir kesit gösterilerek iletişim hakkı üzerine verdiği demeç izlendi.
100 yaşına adım atan Hıfzı Topuz, ödüle ilişkin gönderdiği video mesajında, duygularını dile getirdi:
“Bu ödül beni gerçekten çok onurlandırdı. İstanbul’daki bizim Cemiyet’ten ödül almak başka, oradan almak başka. O daha başka bir şey. Şimdiye kadar benim Ankara Cemiyetiyle pek fazla temasım olmadı. Ama öyle olduğu halde onlardan ödül gelmesi çok şımartıcı bir şey. Ve çok güzel çok başarılı bir ödül. Ne kadar tatlı. Bende dünya kadar ödül var, belki 50 tane 100 tane. Bu kadar güzelini görmedim. Kutlarım, çok iyi.”
Konferansın İkinci Günü
Konferansın ikinci günü (27 Mart 2022 Pazar), Baskı ve Savaş Tehdidi Altında Gazetecilik başlığı altında, Ukrayna Ulusal Gazeteciler Sendikası Başkâtibi Lina Kushch ve (Gürcistan’daki durum hakkında video mesaj yoluyla paylaşım yapan) Gazeteci Tinatin Dvalishvili’nin katkılarıyla başladı.
Akabinde “İfade özgürlüğü ve dezenformasyon” başlıklı oturumda İfade Özgürlüğü Derneği kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Uluslararası Basın Enstitüsü Başkan Yardımcısı gazeteci Emre Kızılkaya, gazeteci Yıldız Yazıcıoğlu’nun moderatörlüğünde katılımcılara seslendi.
Ardından Gazeteci Sedat Bozkurt’un yönettiği, Basın özgürlüğü, dezenformasyon ve meslek örgütlerinin bakışı” başlığını taşıyan oturumda, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Dilek Gappi, Çağdaş Gazeteciler Derneği Başkanı Can Güleryüzlü, Parlamento Muhabirleri Derneği Başkanı Kemal Aktaş, Türkiye Gazeteciler Sendikası Başkanı Gökhan Durmuş dezenformasyonla mücadele gerekçesiyle hazırlanan yasa teklifine karşı mücadele yöntemleri ve Türkiye’deki sansür uygulamalarını dile getirdiler.
Öğleden sonra da, haberleri nedeniyle bedel ödeyen gazeteciler bir araya geldi.
“Haberin Bedeli” raporlarıyla gazeteci davalarını izleyen gazeteci Hayri Demir 2021-22 dönemi gazeteci davalarının bilançosunu sundu. Kenan Şener’in moderatörlüğünde gazeteciler Mustafa Hoş ve Hazal Ocak ile akademisyen Prof. Dr. Murat Akser (video mesaj) gazeteci yargılamalarındaki hukuk dışı uygulamaları ve çözüm önerilerini paylaştı.
Genç gazeteciler için düzenlenen özel oturumda da, Gazeteci Özlem Akarsu Çelik’in yönetiminde, Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın çalışmalarını ve haber eğitimindeki dönüşümü Doç. Dr. Tezcan Durna, GC Akademi’yi Dicle Kavak Ekmekçi, TGS Akademi’yi Orhan Şener, Gazete MLSA’yı Barış Altıntaş, Atölye BİA’yı Öznur Subaşı, Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin mesleki eğitimlerini Turgay Türker anlattı.
Konferansın son oturumunda ise M4D Projesi destekleriyle kurulan, büyüyen ya da daha etkili hale gelen haber mecralarından gazeteciler söz alarak, deneyimlerini dile getirdi.
Gazeteci Yazar Remzi Dilan, Ankara, 28 Mart 2022, İletişim: remzidilan_48@hotmail.com