Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü (Yapay Zekâ ve Bulut Bilişim)

Türkiye’deki bilgi teknolojileri trendleri hem küresel gelişmelerinin Türkiye’deki yansımalarını hem de Türkiye’ye özgü uygulamaları ve ihtiyaçlarını içeren geniş bir çerçeve sunmaktadır. Bu kavram, bilgi teknolojileri sektörüyle ilgili teknolojik yenilikleri, sektörel uygulamaları, insan kaynağı gelişimini ve yerli yazılım üretimlerini kapsamaktadır.

Bilgi teknolojileri trendleri aşağıdaki başlıklar halinde sıralanabilir.

• Yapay Zekâ
• Bulut Bilişim
• Siber Güvenlik
• E-Ticaret ve Mobil Uygulamalar
• Finansal Teknolojiler (Fintech)
• Yerli Yazılım ve Teknoloji Geliştirme
• Nesnelerin İnterneti (IoT)
• Veri Bilimi ve Büyük Veri Analitiği
• Açık Kaynak Yazılım
• Platform Mühendisliği

Değerli okuyucularım, bu yazımda Yapay Zeka ile Bulut Bilişimi anlatacağım, takip eden yazımda Türkiye’de Bilgi ve İletişim Teknolojileri sektöründe öne çıkan diğer teknolojilerden  bahsederek yazı dizimi sonlandıracağım.

1. Yapay Zekâ

Yapay Zekâ (AI), Makine Öğrenimi (ML) ve Üretken Yapay Zekâ (GenAI), Türkiye’de hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle fintech, sağlık ve e-ticaret sektörlerinde bu teknolojiler yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. AI, ML ve GenAI çözümleri, veri analizi, müşteri deneyimi ve operasyonel verimlilik gibi alanlarda önemli katkılar sağlamaktadır.

İş Hayatında Üretken Yapay Zekâ (GenAI) teknolojileri iş fonksiyonları ve BT ekipleri arasındaki boşluğu kapatmakta, herkesin yapay zekâ teknolojilerini kullanabilmesine olanak sağlamaktadır.

2023 yılında 44.9 milyar USD olan küresel GenAI pazarının 2024 yılında 66.6 milyar USD, 2025 yılında 88.4 milyar USD olacağı tahmin edilmektedir. Keskin bir büyüme trendinde olan pazar büyüklüğü ile GenAI teknolojileri rutin ve tekrarlanan görevleri üstlenerek çalışanların daha karmaşık ve yaratıcı işlere odaklanmalarını sağlıyor.

GenAI destekli araçların en çok kullanıldığı yerlerden biri yazılım geliştirme. GenAI destekli araçların kullanımı ile hızlanan yazılım süreçleri 3 farklı alanda gruplanabilir;

1. Yapay Zekâ Destekli Kodlama Asistanları: Yazılım mühendisleri, kod yazmayı ve kod düzeltmeyi hızlandırmak için AI kodlama yardımcı araçlarını kullanmaktadır. Bu araçlar, yazılım geliştirme süreçlerinde geliştiricilerin daha az eforla kodu anlama, yeniden yapılandırma, hata ayıklama gibi rutin aktiviteleri tamamlamasını sağlarken daha karmaşık kodlar için de destek sağlayabilmektedir.
2. Ön Yüz Kod Üretme Araçları: AI destekli tasarımdan-koda araçları, kullanıcı deneyimi (UX) tasarım araçlarından nihai ekran tasarımlarını alarak üretime hazır HTML, CSS ve JavaScript kodları oluşturabilmekte ve bu da geliştirme sürecini hızlandırmaktadır.
3. Yapay Zekâ Destekli Test Araçları: Test süreçlerini optimize ederek ve erken kalite geri bildirimi sağlayarak yazılım test sürecini hızlandırmaktadır.

Özellikle deneyimsiz yazılımcılar için daha hızlı, daha verimli, daha üretken kodlama çözümleri sunan GenAI araçlarından en çok bilinenleri;

1. GitHubCopilot: Yazılım geliştirme sürecini ve yeni başlayanlar için bile kodlamayı kolaylaştırmaktadır. Kodu otomatik tamamlama ve kod önerme, doğal dil komutlarını koda dönüştürme gibi işlevleri bulunmakta ve teknoloji ekiplerindeki kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır.
2. DeepCode: Gerçek zamanlı olarak kod incelemesi yapmakta ve hataları tespit etmektedir. Ayrıca kodu düzeltmek için çözüm önerileri sunar.
3. Amazon CodeGuru: Kodu iyileştirme, hataları ve güvenlik açıklarını tanımlama ve otomatik kod incelemesi sağlamaktadır. Bu otomatik kod incelemesi zaman tasarrufu sağlar ve yazılım geliştirmeyi daha verimli hale getirir.
4. Amazon CodeWhisperer: Programlama görevlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde tamamlamalarına yardımcı olmak için öneriler ve kod tamamlamaları sağlarken aynı zamanda güvenlik taraması da yapabilmektedir.

Ayrıştırıcı / Tahminleyici Yapay Zekâ (Discriminate / Predective AI) ise verileri analiz edip sınıflandırma ve gelecekteki eğilimleri öngörme yeteneklerine sahiptir. Bu tür yapay zekâ, verileri sınıflandırarak çeşitli alanlarda öngörülerde bulunabilir ve bu öngörüler doğrultusunda kararlar alabilir. En çok bilineni ChatGPT’dir. Sıkça sohbet robotları için kullanılmaktadır. Doğal konuşma akışlarını tasarlama, soruları anlama ve yanıtlar önerme, belge üretme, makale yazma konusunda ileri seviye performans gösterebilmektedir.

AI, görüntü işleme, bir konu hakkında sunum hazırlama, video hazırlama, ses ve görüntü iyileştirme, tıbbi görüntüleme, yüz tanıma ve nesne algılama gibi alanlarda kullanılmaktadır.

2. Bulut Dönüşümü

Küresel trendlere paralel olarak Türkiye’de bulut bilişime talep gittikçe artmaktadır.

Basitçe açıklamak gerekirse, bulut bilişim, bilgi işlem hizmetlerinin (sunucu, depolama, veri tabanı, ağ, yazılım, analiz ve makine zekası dahil), daha hızlı yenilik, esnek kaynaklar ve ekonomik ölçeklendirme sunmak üzere, İnternet (“bulut”) üzerinden sağlanması anlamına gelir. Normalde, yalnızca kullandığınız bulut hizmetleri için ödeme yaptığınızdan, işletim maliyetlerinizi düşürebilir, altyapınızı daha verimli bir şekilde çalıştırabilir ve değişen iş gereksinimlerinize uygun şekilde ölçeklendirme yapabilirsiniz.

Neden Bulut?

1. Bulut bilişim, şirketlere coğrafi sınırlamalardan bağımsız olarak operasyonlarını yönetme esnekliği sağlar, böylece küresel pazarlara daha kolay uyum sağlayabilme şansı tanır.
2. Bulut çözümleri, şirketlerin yalnızca kullandıkları kadar ödeme yapmalarına olanak tanır. Bu, özellikle genişleyen veya ölçeklendirme ihtiyacı olan işletmeler için maliyet etkinliği sağlar.
3. Gelişmiş güvenlik özellikleri ve düzenli güncellemeler sayesinde bulut hizmet sağlayıcıları, veri güvenliği ve sektörel düzenlemelere uyumluluk konularında şirketlere destek olur.
4. Veri yedeklemesi ve felaket kurtarma çözümlerini daha erişilebilir ve yönetilebilir hale getirerek iş sürekliliğe olumlu katkı sunar.
5. Bulut bilişim, Türkiye’deki şirketler arasında hızla benimsenmektedir. Amazon Web Services (AWS), Microsoft Azure ve Google Cloud gibi büyük bulut sağlayıcıları, Türkiye’deki varlıklarını artırmış durumdadır. Türkiye’den de bu alanda ihracat yapmaya başlamış ve ihracat potansiyeli olan birçok firma doğmuştur.

Bulut bilişim teknolojileri, teknoloji trendlerindeki yerini sağlamlaştırmakta, şirketlerin bulut teknolojilerini iş süreçlerine en verimli şekilde entegre etmek için bulut stratejilerini oluşturmaları gerekmektedir.

Bulut stratejisi, güvenlik, veri merkezi ve yazılım geliştirme gibi diğer iş stratejileriyle koordineli olarak düzenlenmeli ve tümü birbirini destekleyecek şekilde entegre edilmelidir. Bulut stratejisi belirli iş sonuçlarına ulaşmak için bir başlangıç noktası olarak kullanılmalı ve tüm bulut faaliyetleri bu strateji doğrultusunda planlanmalıdır.

Bulut Türleri?

Bulut türleri sıklıkla birbiriyle karıştırılmaktadır. Kısaca açıklamak gerekirse;

1. Genel Bulut (Public Cloud): Sunucular ve depolama gibi bulut kaynaklarının bir üçüncü taraf bulut hizmet sağlayıcısı tarafından internet üzerinden sağlandığı ve işletildiği bir modeldir.
2. Özel Bulut (Private Cloud): Bir organizasyonun kendi veri merkezinde barındırılan veya bir üçüncü taraf hizmet sağlayıcısı tarafından yönetilerek özel olarak kullanılan bulut kaynaklarından oluşur.
3. Hibrit Bulut (Hybrid Cloud) Özel bulut kaynakları ile genel bulut kaynaklarını bir araya getirerek veri ve uygulamaların ikisinde de kullanılmasına olanak tanıyan bir bulut bilişim ortamıdır.

Bulut Hizmet Modelleri?

Bulut servislerine yapılan harcamaların 2025 itibariyle bulut olmayan BT servislerine yapılan harcamaların önüne geçeceği tahmin edilmektedir.

Yaygın olarak kullanılan bulut hizmet modelleri;

1. Software as a Service (SaaS): Servis olarak yazılım SaaS; internet bağlantısı olan herhangi bir cihazdan erişilebilen, uygulamaları ve verileri web tabanlı bir platform üzerinden sağlayan bir yazılım dağıtım modelidir. Kullanıcılar, abonelik ya da kullandığın kadar öde esasıyla bu uygulamaları kullanabilirler ve tüm veriler hizmet sağlayıcının veri merkezlerinde saklanır.
2. Platform as a Service (PaaS): Platform olarak yazılım, web uygulamaları, iş uygulamaları ve sosyal uygulamalar gibi çeşitli platformlar üzerinde uygulama geliştirmeleri ve yönetmeleri için gereken bulut altyapısını ve platformları sağlar. Bu servisler genellikle abonelik veya lisans ile sağlanır.
3. Infrastructure as a Service (IaaS) Şirketlere ağ bağlantısı üzerinden işlem gücü, depolama ve ağ bileşenleri gibi temel bilgi işlem kaynaklarını kiralama olanağı sunar. Kullanıcılar, fiziksel sunucular yerine sanal sunucular kullanırlar ve sanal sunucular üzerinde tam kontrol ve yönetim hakkına sahiptirler

Yazar Nadi Tanca, BTS Bilişim, Genel Müdür, İstanbul, 10 Temmuz 2024

Kaynakça:

¹TÜBİSAD: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 2023 Pazar Verileri Raporu

² YASAD: Türkiye Yazılım Ekosistemine Genel Bakış Raporu