Birleşmiş Milletler 74. Genel Kurul Toplantısı (New York, 24- 30 Eylül 2019)

Birleşmiş Milletler Genel Kurul Toplantıları

Birleşmiş Milletler (BM), büyük bir tahribat yaratmış olan II. Dünya Savaşı (1939-1945) sonrasında, Dünya’da 65 milyondan fazla insanın ölmüş olması (ölenlerin %70’e yakını sivil halk), milyonlarca insanın sakat, aç-susuz ve çocukların yetim kalması sonucu;

Uluslararası ilişkileri istikrara kavuşturmak ve barışı daha sağlam temeller üzerine oturtmak için, kurucu devletler olarak adlandırılan Türkiye’nin de aralarında yer aldığı, 51 ülke tarafından 24 Ekim 1945 tarihinde Birleşmiş Milletler kurulmuştur.

II. Dünya Savaşı sonrası, 1946 yılında, Londra’da gerçekleşen ve BM’nin kuruluşuna öncülük eden ilk genel kurul toplantısında, BM Genel Merkezinin Amerika Birleşik Devletleri’nde yer alması uygun görülmüş ve BM Genel Merkezi ABD’nin New York olmuştur.

BM’nin Temel Amacı; BM Sözleşmesinde belirtilen ilkeler doğrultusunda dünyada barış ve güvenliği sağlamak, uluslararası adaleti güçlendirmek, kişi hak ve özgürlüklerini geliştirmek, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınma çalışmalarını desteklemek üzere Bağımsız Devletleri bir araya getiren tek uluslararası kuruluştur. 2019 yılı itibariyle Dünya’daki 193 Devlet üyesi vardır.

Genel Kurul oturumları geleneksel olarak her yıl Eylül ayında New York’ta yapılır. Genel Kurul’da alınan kararların hükümetler için hiçbir bağlayıcı niteliği bulunmaz. Fakat dünya kamuoyunun ahlaki otoritesini ve ağırlığını taşırlar. BM’in bir yıl süreli öncelikli çalışma konuları Genel Kurul tarafından alınan kararlar sonucu belirlenir.

Birleşmiş Milletler 74. Genel Kurul Toplantısı, New York’da (24- 30 Eylül 2019)   

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler 74. Genel Kurulu görüşmelerine katılmak ve yabancı devlet yetkilileri ile temaslarda bulunmak için beraberinde bir Heyetle 22-26 Eylül 2019 tarihleri arasında bulunmak üzere New York’a gitti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 22-26 Eylül 2019 tarihleri arasında;

A.B.D., Bosna Hersek, Hırvatistan, Irak, Libya, Moldova ve Somali Devlet Başkanları

Almanya, Arnavutluk, Belçika,  Çekya, İngiltere, İtalyan, Pakistan, Sudan ve Yunanistan Başbakanları ve Katar Emiri ile ikili ve heyetler arası görüşmelerde bulundu.

Ayrıca, Birleşmiş Milletler Genel Kurul oturumlarına katıldı. New York’ta bulunan; ABD’li Senatör Graham kabul etti. ABD Müslüman Toplum, Siyonizme Karşı Yahudiler Birliği, Yahudi Kuruluş Temsilcilerini kabul edip görüştü. Ara Güler sergisinin açılışını yaptı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Genel Kurul’daki konuşmasında ABD, Rusya ve İran’a Suriye’deki “güvenli bölgeye” destek çağrısı ve İsrail’in sınırlarını sorguladığı sert mesajları New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Kurul’undan yansıyan önemli başlıklar arasındaydı.

Erdoğan, “Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin tesisi için kritik gördüğümüz anayasa komitesi etkin ve verimli bir şekilde çalıştırılmalı” dedi.

İsrail’i sert bir şekilde eleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan “Masum Filistinli kadının İsrail güvenlik güçlerince alçakça öldürüldüğü görüntüler de vicdanları harekete geçiremiyorsa sözün bittiği yerdeyiz.” dedi.

Erdoğan BM’nin işleyiş yapısının değişmesi gerektiğini belirterek, “Tüm ülkeleri adalet, ahlak, vicdan esası üzerine bina ettiğimiz politikalarımıza ve girişimlerimize destek vermeye davet ediyorum.” diyen Erdoğan, “BM Güvenlik Konseyinde adalete ve hakkaniyete uygun köklü reformları derhal gerçekleştirmeliyiz.” ifadelerini kullandı.

“Türkiye olarak Kıbrıs Türk halkının güvenliğini ve haklarını teminat altına alan bir çözüm bulunana kadar çaba göstermeye devam edeceğiz.” dedi.

“Tüm dünyadan İslam karşıtı söylemler yükseliyor. Mart 2019 ayında Yeni Zelanda’nın Christchurch kentinde 2 camiye yapılan saldırı bunun en büyük kanıtıdır. 15 Mart Dünya İslam Karşıtlığıyla Savaş günü kabul edilmelidir. Tüm bu söylediklerim Sri Lanka’da saldırıya uğrayan Hristiyanlar ve ABD’de baskı gören Yahudiler için de geçerlidir.”

Erdoğan, “Huzurunuzda tekrar ediyorum, dünya 5’ten büyüktür. Zihniyetimizi de kurumlarımızı da kurallarımızı da değiştirme zamanı çoktan gelmiştir.”

“Aylan bebeği dünya çok çabuk unuttu. Unutmayın ki bir gün ola aynı durum sizlerin de başına gelebilir.”

“Dünyanın bir yanı yüksek refah seviyesi, lüksle hayatını sürdürürken diğer tarafta açlığın, sefaletin, cehaletin kol gezmesi kabul edilemez”

Birleşmiş Milletler’deki toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan eşi Emine Erdoğan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile İzmir Milletvekili Binali Yıldırım da katıldı.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda öne çıkan önemli konular.

• Donald Trump’ın dünyaya “küreselleşme yerine yurtseverlik” tavsiye etmesi,
• İklim değişikliği ile ilgili New York’ta protestoların yapılması,
• Angela Merkel ve Emmanuel Macron’un, ABD ve İran arasında görüşmeleri başlatma girişimleri,
• ABD’nin İran’a yönelik suçlamaları ve İran’ın aynı şekilde karşılık vermesi,
• Brezilyalı aşırı sağcı lider Jair Bolsonaro’nun Amazon yağmur ormanlarının tahrip edildiğine karşı çıkması Genel Kurul çalışmalarına damga vurdu.

1) ABD Başkanı Donald Trump Ukrayna’yı zorladı mı?’ tartışması

ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile 25 Temmuz 2019 tarihinde yaptığı telefon görüşmesinin kayıtlarının BM Genel Kurulu sırasında basına sızması ve bu görüşmede Trump’ın “Ukrayna’yı, gelecek yılki başkanlık seçimlerindeki olası rakibi Joe Biden’ın oğlu hakkındaki yolsuzluk iddialarına yeniden bakılması için zorladı” iddiası, geniş yankı uyandırdı.

Trump, kendisi hakkındaki bu iddiaya ilişkin, “Ben kimseyi tehdit etmedim. Ortada bir baskı, itme yok. Ortada hiçbir yok. Bu büyük bir uydurma.” Açıklaması yaptı. Trump, bununla birlikte Joe Biden ve oğlunun Çin ve Ukrayna’daki bağlarının soruşturulması ve bunun şeffaf olması gerektiğini vurguladı.

Telefon görüşmelerinin basına verilmesini eleştiren Zelenskiy ise bu görüşmeyle ilgili yaptığı açıklamada, “Kimse bana bir zorlamada bulunmadı. Hiç kimse bana baskı kuramaz çünkü ben bağımsız bir ülkenin başkanıyım. Bana ancak 6 yaşındaki oğlum baskı kurabilir.” diye yanıt verdi.

2) Hasan Ruhani: ABD ile baskı altında görüşme olmaz

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Genel Kurul’da yaptığı konuşmada, baskı altında Amerikan yönetimiyle hiçbir zaman görüşme yapmayacaklarını açıkladı. Ruhani, ABD’nin yaptırımları kaldırması durumunda müzakerelerin önünün açılacağını belirtti

Ruhani 2015 yılında Tahran ile büyük güçler arasında imzalanan nükleer anlaşmayla ilgili de önemli uyarılarda bulundu. Hasan Ruhani “Nükleer anlaşmaya sadığız ancak, İran’ın sabrının da bir sınırı var.” dedi. İran Cumhurbaşkanı Avrupalıların anlaşmayı kurtaramaması durumunda 2015 nükleer anlaşmasından ülkesinin çıkabileceğini kaydetti.

3) Suudi Arabistan’dan İran’a sert eleştiriler

Suudi Arabistan Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Adil el-Cubeyr, BM Genel Kurulu toplantıları sırasında düzenlediği bir basın konferansında “Saudi Aramco’nun tesislerine yönelik saldırıda İran silahları kullanıldığına dair kanıtlarımız var.”  dedi.

Ülkesinin milli petrol şirketine yönelik saldırıya ilişkin konuşan Cubeyr, “Saudi Aramco’nun tesislerine yönelik saldırıda İran silahları kullanıldığına dair kanıtlarımız var.” ifadesini kullandı.

BM tarafından Suudi Arabistan’a olayı incelemek üzere gönderilen uzmanların incelemelerinin devam ettiğini belirten Cubeyr, “Sonuçlar açıklandığında, bir sonraki adımın ne olacağına karar vereceğiz.” dedi.

Uluslararası toplumun İran’ın tasarruflarını ve yaşananları (Aramco saldırısı) kabul etmediğini, İran’ın uluslararası hukuka uyması gerektiği konusunda da fikir birliği ettiğini kaydeden Cubeyr, Aramco saldırısına karşılık verme konusunda müttefikleriyle istişarelerinin devam ettiğini söyledi.

4) David Trump: “ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı bitebilir”.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump; Çin ile 15 aydır sürmekte olan ticaret savaşının tahmin edilenden çok daha yakın bir zamanda bitebileceğini söyledi. Çin’in ABD’den sığır ve domuz da dahil büyük miktarda tarımsal ürün satın aldığını belirten Trump Çin tarafı için “Bir anlaşma yapmayı fena halde istiyorlar” ifadelerini kullandı.

Trump’ın açıklamaları Birleşmiş Milletler toplantılarına katılmak üzere ABD’de bulunan Japonya Başbakanı Şinzo Abe ile olan görüşmesinin sonrasında geldi. Abe de görüşmenin ardından Çin ile bir ticaret anlaşmasına varılması ihtimalinin büyük olduğunu belirtti.

5) Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun tepkisi

Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, Genel Kurul’da Amazonlardaki orman yangınları karşısında gösterilen tepkileri hedef aldı.

Bolsanaro, “Amazonların insanlığın mirası olduğunu söylemek, bizim ormanlarımızın dünyanın akciğeri olduğunu söylemek saçmadır. Bunun bir anlamı yok. Bu yalanlara ve hilelere inanmak bizim egemenliğimizin sorgulanmasıdır.” dedi.

Amazon bölgesinde çıkan yangınların kuraklıktan kaynaklandığını ve yayılmasında mevsimsel rüzgârların etkili olduğunu savunan Bolsonaro, ayrıca, Amazon yerlilerinin günlük yaşam etkinliklerinin de bazı yangınlarda rolü olduğunu ileri sürdü.

Bolsonaro, Hükümetin Amazon Ormanları’na kesinlikle zarar vermediğini ve çevrenin korunması konusunda hassas olduğunu ifade etti.

Kaynakça;

BM 74. Genel Kurul Çalışmaları (New York, 24-30 Eylül 2019)

Birleşmiş Milletler web sitesi, Yerli ve Yabancı Basın ve TV Kanalları