BM Dünya Su Kalkınma Raporu, su ortaklıklarını övüyor.
BM Dünya Su Kalkınma Raporu, küresel krizi önlemek için kazan-kazan su ortaklıklarını övüyor
21 Mart 2023 tarihinde yayınlanan yeni bir amiral gemisi BM Dünya Su Kalkınma Raporuna göre; Su savaşları başlatır, yangınları söndürür ve insanın hayatta kalması için kilit öneme sahiptir, ancak tüm bağlantılara erişimin sağlanması büyük ölçüde işbirliğinin geliştirilmesine bağlıdır.
BM 2023 Su Konferansı (22-24 Mart 2023) öncesinde başlatılan BM Dünya Su Kalkınma Raporu’nun yeni baskısı, ortaklıklar ve işbirliğinden oluşan ikiz temalara odaklanıyor. BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından yayınlanan rapor, aktörlerin ortak zorlukların üstesinden gelmek için birlikte çalışabilecekleri işbirlikçi yöntemlerin altını çiziyor.
UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, “Küresel su krizinin kontrolden çıkmasını önlemek için güçlü uluslararası mekanizmalar oluşturmaya acil bir ihtiyaç var” dedi. “Su ortak geleceğimizdir ve onu adil bir şekilde paylaşmak ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için birlikte hareket etmek esastır” dedi.
Rapora göre, küresel olarak iki milyar insan güvenli içme suyuna sahip değil ve 3,6 milyar insan güvenli bir şekilde yönetilen sanitasyona erişemiyor.
Su kıtlığıyla karşı karşıya olan küresel kentsel nüfusun potansiyel olarak 2016’da 930 milyondan 2050’de 1,7 ila 2,4 milyar kişiye ulaşacağı tahmin ediliyor.
Raporda, aşırı ve uzun süreli kuraklık vakalarının artmasının hem bitki hem de hayvan türleri için korkunç sonuçları olan ekosistemleri de strese soktuğu belirtildi.
‘Küresel kriz’ kapıda
Raporun baş editörü Richard Connor, lansmandan önce BM Genel Merkezinde düzenlediği basın toplantısında gazetecilere “belirsizliklerin arttığını” söyledi.
“Bunu ele almazsak, kesinlikle küresel bir kriz olacak” dedi ve kentsel ve endüstriyel büyümeden tek başına dünyanın yüzde 70’ini tüketen tarıma kadar azalan mevcudiyeti ve artan talebi yansıtan artan kıtlığa işaret etti.
Ortaklıklar ve işbirliği kurmak, suya yönelik insan haklarını gerçekleştirmenin ve mevcut zorlukların üstesinden gelmenin anahtarıdır dedi.
Bu tür kıtlıkların manzarasını açıklayarak, ekonomik su kıtlığının, suyun aktığı Afrika’nın ortasında olduğu gibi, hükümetlerin güvenli erişim sağlamadığı yerlerde büyük bir sorun olduğunu söyledi. Bu arada, fiziksel kıtlık, kuzey Hindistan ve Orta Doğu dahil olmak üzere çöl bölgelerinde en kötü durumda.
Küresel bir kriz karşısında gazetecilerin olası “su savaşları” ile ilgili sorularını yanıtlayan Bay Connor, temel doğal kaynağın “çatışmadan çok barış ve işbirliğine yol açma eğiliminde olduğunu” söyledi.
153 ülkenin yaklaşık 900 nehir, göl ve akifer sistemini paylaştığını ve yarısından fazlasının anlaşmalar imzaladığını belirterek, sınır aşan işbirliğinin güçlendirilmesinin çatışmayı ve tırmanan gerilimi önlemenin ana aracı olduğunu söyledi.
Yukarı ve aşağı akış
Ortakların işbirliği çabalarının hem iyi hem de kötü deneyimlerini detaylandıran rapor, ilgili 2030 Gündemi hedeflerine ulaşmada ilerlemeyi hızlandırmanın su, sanitasyon ve daha geniş kalkınma toplulukları arasında pozitif, anlamlı işbirliğini geliştirmeye nasıl bağlı olduğunu açıklıyor.
COVID 19 salgınının başlangıcındaki yenilikler, birlikte hastalığı takip edebilen ve kritik gerçek zamanlı veriler sağlayabilen sağlık ve atık su yetkilileri arasında ortaklıkların kurulduğunu gördü.
Şehir sakinlerinden küçük toprak sahibi çiftçilere kadar, ortaklıklar karşılıklı olarak faydalı sonuçlar vermiştir. Çiftçiler, yukarı havzadaki tarımsal topluluklara yatırım yaparak, besledikleri aşağı nehir şehirlerine yardımcı olacak şekillerde fayda sağlayabilirler, dedi.
Su bir insan hakkıdır
Devletler ve paydaşlar sel ve kirlilik kontrolü, veri paylaşımı ve ortak finansman gibi alanlarda işbirliği yapabilirler. Atık su arıtma sistemlerinden sulak alanların korunmasına kadar, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunan çabaların “daha fazla işbirliğine kapı açması ve su fonlarına erişimi artırması” gerektiğini söyledi.
Raporun ve konferansın verimli tartışmaları ve yerinde sonuçları tetikleyebileceğini umduğunu ifade ederek, “Ancak, su topluluğu bu kaynaklardan yararlanmıyor” dedi.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) Genel Direktörü Özel Bilimsel Danışmanı Johannes Cullmann, “bu akıllıca bir yatırım meselesi” dedi.
Su kaynakları ve bunların nasıl yönetildiği, 17 SDG dahil olmak üzere sürdürülebilir kalkınmanın neredeyse tüm yönlerini etkilerken, su ve sanitasyonda SDG 6’yı gerçekleştirmek için gereken yıllık tahmini 600 milyar ila 1 trilyon $’ı karşılamak için mevcut yatırımların dört katına çıkarılması gerektiğini söyledi.
“İşbirliği, sürdürülebilir kalkınmanın kalbidir ve su son derece güçlü bir bağlayıcıdır” dedi. “Su pazarlığı yapmamalıyız; üzerinde düşünmeliyiz.”
Sonuçta su bir insan hakkıdır” dedi.
Ortak mal, mal değil
18 BM bağımsız uzmanı ve özel raportöründen oluşan bir grup 21 Mart 2023 Salı günü yaptıkları ortak açıklamada, gerçekten de suyun “bir meta olarak değil, ortak bir mal olarak yönetilmesi” gerektiğini söyledi.
“Suyu bir meta veya bir iş fırsatı olarak değerlendirmek, piyasa fiyatlarına erişemeyen veya bunu karşılayamayanları geride bırakacaktır” diyerek, SDG 6’da ilerlemenin ancak topluluklar ve onların insan haklarının tartışmaların merkezinde olması durumunda etkili bir şekilde gerçekleşebileceğini de sözlerine eklediler.
“Suya teknokratik bir yaklaşımı bırakmanın ve su gündeminin sürdürülebilirliğini sağlamak için yerel su ekosistemlerini anlayan yerli halkların ve yerel toplulukların fikirlerini, bilgilerini ve çözümlerini düşünmenin zamanı geldi” dediler.
Uzmanlar, suyun ticarileştirilmesinin “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” nin elde edilmesini rayından çıkaracağını ve küresel su krizini çözme çabalarını engelleyeceğini” söyledi.
Özel raportörler BM İnsan Hakları Konseyi tarafından atanır, BM personeli değildir ve bağımsız olarak çalışır.
Kaynak:
BM Haberleri, New York, 23.3.2023
