BM Genel Kurul Ukrayna Özel Oturumu: “Kısıtlama, mantık ve gerilimi azaltma” çağrısı

BM Genel Sekreteri António Guterres, 23 Şubat 2022 Çarşamba günü Ukrayna’nın geçici olarak işgal edilen bölgelerinin konuşulduğu bir Genel Kurul oturumunda yaptığı açıklamada, dünyanın “bir tehlike anıyla karşı karşıya” olduğunu söyledi.

Guterres, “Şimdi kısıtlama, akıl yürütme ve gerilimi azaltma zamanı. Bu tehlikeli durumu uçurumun ötesine taşıyacak eylem ve açıklamalara yer yok” dedi ve Ukrayna ve ötesindeki insanları savaş belasından kurtarmak için ateşkes, diyalog ve müzakereler çağrısında bulundu.

Ayrıca, tüm tarafları BM Şartı’nın 33. Maddesinden ve onun “uzlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesine yönelik çeşitli araçlarından” tam olarak yararlanmaya teşvik etti.

Büyük endişe

BM Genel Sekreteri, temas hattı genelinde artan ateşkes ihlallerine ilişkin raporlar ve “sahada daha fazla tırmanmanın gerçek riski” de dâhil olmak üzere son gelişmeleri “ciddi bir endişe nedeni” olarak nitelendirdi.

Çatışma tarihinin karmaşık olduğunu kabul etmekle birlikte, mevcut durumda bir şeyin açık olduğunun altını çizdi: “Rusya Federasyonu’nun Donetsk ve Luhansk bölgelerinin sözde ‘bağımsızlığını’ tanıma kararı – ve devamı – Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün ve egemenliğinin ihlalleri ve Birleşmiş Milletler Şartı ilkelerine aykırıdır”.

Devletlerin egemen eşitliği

Guterres, Rusya’nın eylemlerinin, Meclis tarafından yarım yüzyıldan fazla bir süre önce kabul edilen önemli bir karar olan “Dostane İlişkilere İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirgesi” ile de tutarsız olduğunu vurguladı.

Üye Devletlere, Dostluk İlişkileri Bildirgesi adı verilen sözde bugünkü oturumla “son derece alakalı” birkaç hayati ilkeyi ortaya koyduğunu hatırlattı.

BM Genel Sekreteri, Devletlerin egemen eşitliği ilkesini vurgulayarak, toprak bütünlüklerinin ve siyasi bağımsızlıklarının dokunulmaz olduğunu doğruladı.

Diğer Genel Kurul kararları da, uluslararası kabul görmüş sınırları içinde Ukrayna’nın egemenliğinin, siyasi bağımsızlığının ve toprak bütünlüğünün tamamen arkasındadır” dedi.

Minsk Anlaşmaları

BM Genel Sekreteri, doğu Ukrayna’daki çatışmayı düzenleyen kırılgan barış süreci olan Minsk Anlaşmalarını “bir dizi yaşam destek cihazı sayesinde yoğun bakım ünitesinde” hayatta kalmak olarak nitelendirerek devam etti.

“Ama şimdi bu yaşam destek cihazların bağlantısı kesildi” dedi.

Guterres, yalnızca “ev sahibi ülkenin rızasıyla” gerçekleştiğini belirttiği barışı korumanın bütünlüğünü koruma ihtiyacına da işaret etti.

Tutarlı insani taahhüt

Birleşmiş Milletler, insan hakları ve insani çalışmalarıyla Ukrayna halkını desteklemeye devam ediyor.

Üst düzey BM Yetkilisi Genel Kurul’da yaptığı konuşmada, “İnsan Hakları İzleme Misyonumuzun ülke genelinde – temas hattının her iki tarafında – sivil kayıpları belgeleyen, hareket özgürlüğünü izleyen ve insan hakları ihlalleri iddialarını bildiren yedi ofisi var” dedi.

BM İnsani Yardım operasyonlarının “insanların yaşadığı bölgeyi kimin kontrol edebileceklerinden bağımsız” olduğunu belirterek, bu son tırmanıştan önce iki milyon Ukraynalının insani yardıma ihtiyacı olduğuna dikkat çekti.

“Yalnızca 2022’nin başlangıcından bu yana, biz ve ortaklarımız, iletişim hattı üzerinden 140 metrik ton hayat kurtaran yardım sağladık” dedi.

BM insani yardımı, tamamı silahlı çatışma bağlamında olanlar da dâhil olmak üzere etkilenen insanlara erişimin sağlanması ve sürdürülmesi için temel olan dört insanlık, tarafsızlık, tarafsızlık ve bağımsızlık ilkesi tarafından yönlendirilir.

“İnsani yardım kuruluşlarımız Ukrayna’daki insanları desteklemek için kalmaya ve teslim etmeye kararlıdır ve operasyonlarını gerektiği gibi ayarlamaya ve yeniden önceliklendirmeye hazırdır” dedi.

Acımasız barış arayışı

BM Genel Sekreteri Guterres, çatışmalar sırasında kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere her zaman önce ve en çok sivillerin acı çektiğini belirterek, Ukrayna’daki çatışmanın büyümesi durumunda “dünyanın uzun yıllardır görülmemiş bir ölçekte ve şiddette bir ihtiyaç görebileceği” konusunda uyardı.

“Tüm tarafları, doğu Ukrayna’nın hükümet dışı bölgeleri de dâhil olmak üzere insani yardım kuruluşlarının güvenli ve engelsiz erişimine izin vermeye çağırıyorum” diyerek tüm tarafları uluslararası insancıl hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeye çağırdı.

Kapanışta Genel Sekreter, iyi niyet teklifinde bulunarak “bu krizi daha fazla kan dökülmeden çözmeye” yönelik tüm çabaları destekleme konusundaki tam taahhüdünü yineledi. Barışçıl bir çözüm arayışında pes edemeyiz ve etmeyeceğiz” dedi.

Barışa bir şans verin

BM 76. Genel Kurul Başkanı Abdulla Shahid (Maldivler Dışişleri Bakanı) katılımcılara, BM’in varlığının son 76 yılı bize bir şey öğrettiyse, o da “kalıcı barışın askeri angajmanlarla değil, siyasi çözümlerle sağlanabileceği veya sürdürülemeyeceği” olduğunu söyledi.

Üye Devletleri “Anlaşmazlıkları çözmek için sahip olduğumuz araçları kullanmaya… Diplomasiye, iyi niyetlere ve arabuluculuğa öncelik vermeye… [ve] barışa hak ettiği tüm şansı vermeye” çağırdı.

Abdulla Shahid, “Tarafları müzakerelerini yoğunlaştırmaya ve mevcut gidişatı diyalog yoluyla düşürmeye çağırıyorum” dedi.

 ‘Umuttan fazlası’ gerekli

Bu arada Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, barış, sağduyu ve diplomasi umudunun Ukrayna zihniyetine hâkim olmasına rağmen, “bugün umuttan çok daha fazlasına ihtiyacımız var” dedi.

Barış ve refah içinde yaşamak isteyen 40 milyonu aşkın Ukraynalı adına, “Rusya’nın saldırgan seyrinin” tehdit düzeyiyle ilgili “hızlı, somut ve kararlı eylemlere ihtiyacımız var” dedi, “korkuyla değil, sindirmeyle değil. Rus ateşi, bombaları ve bombardımanı altında.”

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük Avrupa güvenlik krizi

Dmytro Kuleba, İkinci Dünya Savaşı’ndan farklı olarak mevcut krizin tek taraflı olarak Rusya tarafından yaratıldığına dikkat çekti.

Dışişleri Bakanı, Rusya Devlet Başkanı Vladmir Putin’in “Ukrayna’nın var olma hakkını açıkça reddettiğini” doğrulayarak, “Avrupa üzerinde yükselen yeni saldırgan ve intikamcı diktatörlüğün korkunç gerçeğini hepimizin kabul etmesi gerektiğini” söyledi.

Rusya’nın BM’nin uluslararası barış ve güvenlik temel ilkelerine ve “Ukrayna Devletinin varlığına” saldırdığını iddia etti.

Kuleba, “Şu anda Rus tanklarının girdiği Doğu Ukrayna’da ve Rus kuvvetlerinin muazzam miktarlarda oluştuğu Ukrayna sınırları boyunca olup bitenler herkesi endişelendirmeli” dedi.

“Her milleti uyarıyorum… Putin Ukrayna’ya karşı saldırganlığını sürdürebileceğine karar verirse kimse bu krize dayanamayacak… . Tek başına durmayacağı açık” dedi.

Masadaki suçlar

Ukraynalı yetkili, Rusya’nın “propaganda makinesinin tüm hızıyla devam ettiğini” öne sürerek, ülkesine karşı daha fazla saldırganlık için bir bahane yarattı.

“Rusya, Karadeniz ve Azak Denizi’ni kelimenin tam anlamıyla 46 askeri gemiyle doldurdu… Neredeyse Ukrayna limanlarının ablukası anlamına gelen deniz tatbikatları düzenleme bahanesiyle denizlerin büyük bir bölümünü rutin olarak kapatıyor… ve serbest bırakılmasını engellemeye devam ediyor… hukuka aykırı olarak gözaltına alınan insanlar var.”

Ve Kırım’daki işgalci güç olarak, Rusya’nın Ukraynalıların ve yerli Kırım Tatarlarının kimliğini yok etmekte ısrar ettiğini, oradaki durumun açık olduğunu ve Ukrayna’nın Kırım’ı “barışçıl yollarla” işgal etmeye devam ettiğini vurguladı.

Ukrayna’nın borçlu olduğu koruma

Ukrayna’nın 1994 yılında dünyanın üçüncü büyük nükleer cephaneliğinden vazgeçerek nükleer silahlardan arındırıldığını hatırlatarak, “Dünya Ukrayna’ya güvenliğini borçlu” dedi.

Uluslararası toplumun Avrupa’nın merkezinde alevlenmek üzere olan yangını söndürmek için elinden geleni yapmasını bekliyoruz” dedi.

Rusya, güçlerini Ukrayna’nın egemen topraklarından çekmeli ve uluslararası güvenlik durumunu istikrarsızlaştırmaya son vermeli” dedi.

Rusya podyuma çıktı

 Bu arada Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya konuşmasına “geçici olarak işgal edilmiş topraklar” adının yanlış olduğu konusunda bir açıklama yaparak başladı.

Rusya’nın “Luhansk Halk Cumhuriyeti’ni (LPR) ve Donetsk Halk Cumhuriyeti’ni (DPR) tanımasıyla bu çatışmanın bitmekten çok uzak olduğunu” söylemeye devam etti.

Büyükelçi Nebenzya, her ikisinin de barışçıl bölgelerinin bombalanmasının durmadığını ve Kiev’in silahlı olduğunu ve şiddeti kışkırtmaya ve teşvik etmeye devam ettiğini söyledi.

Donetsk ve Lugansk’ın talebi üzerine Rusya’nın rejim ateşkesini izlemeye devam edeceği ve silahlı kuvvetlerinin ihlal edenlere müsamaha göstermeyeceği konusunda uyardı.

Büyükelçi Nebenzya “Bu nedenle, bugün sizi çabalarınızı Kiev’i sakinleştirmeye ve onu tüm Ukrayna’ya pahalıya mal olabilecek yeni askeri maceralardan uzak tutmaya odaklamaya çağırıyorum” dedi.

Kaynak:

BM Haberleri, New York, 23 Şubat 2022