BM Genel Kurulu, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki “yasadışı varlığına” son vermesini istiyor.

BM Fotoğrafı-Evan Schneider, Genel Kurul’un, İsrail’in İşgal Altındaki Filistin Topraklarındaki politikaları ve uygulamalarından kaynaklanan hukuki sonuçlar hakkında Uluslararası Adalet Divanı’nın tavsiye kararına ilişkin taslak karar oylamasının sonucu görülmektedir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 18 Eylül 2024 Çarşamba günü, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki “yasadışı varlığına gecikmeksizin son vermesini” talep eden bir kararı büyük çoğunlukla kabul etti.

124 ülkenin evet, 14 ülkenin hayır ve 43 ülkenin çekimser oyuyla kabul edilen karar tasarısında, İsrail’in uluslararası hukuka uyması ve askeri güçlerini çekmesi, tüm yeni yerleşim faaliyetlerini derhal durdurması, işgal altındaki topraklardan tüm yerleşimcileri tahliye etmesi ve işgal altındaki Batı Şeria içinde inşa ettiği ayrım duvarının bazı kısımlarını kaldırması isteniyor.

BM Genel Kurulu ayrıca İsrail’in 1967’de işgalin başlamasından bu yana el koyduğu toprak ve diğer “taşınmaz malları” ile tüm varlıklarını ve Filistinlilerden ve Filistin kurumlarından alınan tüm kültürel varlıkları ve diğer varlıkları iade etmesini talep etti.

Kararda ayrıca İsrail’in işgal sırasında yerlerinden edilen tüm Filistinlilerin memleketlerine dönmelerine izin vermesi ve işgalin yol açtığı zararların tazmin edilmesini talep ediliyor.

Karar, Uluslararası Adalet Divanı’nın 2024 Temmuz ayında yayınladığı ve Mahkeme’nin İsrail’in Bölgedeki varlığının “yasadışı” olduğunu ve “tüm devletlerin on yıllardır süren işgali tanımamakla yükümlü” olduğunu beyan ettiği tavsiye görüşünden kaynaklanmaktadır.

Barış ve güvenliğe tehdit!

BM Genel Kurulu, İsrail Hükümeti’nin BM Anayasası (Şartı), uluslararası hukuk ve BM kararları kapsamındaki yükümlülüklerini “sürekli ve tamamen göz ardı etmesini ve ihlal etmesini” şiddetle kınadı ve bu tür ihlallerin bölgesel ve uluslararası barış ve güvenliği “ciddi şekilde tehdit ettiğini” vurguladı.

Ayrıca İsrail’in, İşgal Altındaki Filistin Topraklarında uluslararası insani ve insan hakları yasaları da dahil olmak üzere uluslararası hukukun “herhangi bir ihlalinden sorumlu tutulması” gerektiğini kabul etti.

Metinde İsrail’in “uluslararası düzeydeki tüm haksız eylemlerinin yasal sonuçlarına katlanması, bu tür eylemlerden kaynaklanan zararlar da dahil olmak üzere zararın tazmini de dahil olmak üzere” katlanması gerektiği belirtiliyor.

Genel Kurul, İsrail’in eylemleri sonucu oluşan zarar, kayıp ve yaralanmaların giderilmesi için uluslararası bir tazminat mekanizmasının kurulmasının gerekliliğini vurguladı.

Ayrıca, delilleri ve ilgili iddiaları belgelemek için uluslararası bir hasar kaydı oluşturulması çağrısında bulunuldu.

Uluslararası Konferans

Kararda ayrıca, BM Genel Kurulu’nun mevcut oturumunda, Filistin sorununa ve Ortadoğu’da adil, kalıcı ve kapsamlı bir barışın sağlanması için iki devletli çözüme ilişkin BM kararlarının uygulanması amacıyla uluslararası bir konferans toplanması kararı da yer alıyor.

BM Genel Kurulu ayrıca, BM Genel Sekreteri’nden, Uluslararası Adalet Divanı’nın tespit ettiği, İsrail’in Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 3. maddesini ihlal etmesinin takibi için bir mekanizma kurulması yönünde öneriler sunmasını talep etti.

Madde 3, ırk ayrımcılığına ve apartheid’a atıfta bulunmakta ve Uluslararası Sözleşme’ye taraf devletlerin, kendi yargı yetkileri altındaki topraklarda bu nitelikteki tüm uygulamaları önleme, yasaklama ve ortadan kaldırma taahhütlerini içermektedir.

Devletlere Çağrı

BM Genel Kurulu, kararında, tüm BM Üye Devletlerini uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uymaya ve İsrail’in İşgal Altındaki Filistin Topraklarındaki devam eden varlığına yönelik somut adımlar atmaya çağırdı.

Genel Kurul, Devletleri İsrail’in Bölgedeki varlığını yasal olarak tanımaktan kaçınmaya ve işgalin yarattığı durumu sürdürmek için yardım veya destek sağlamadıklarından emin olmaya çağırdı. Bu, kendi vatandaşlarının, şirketlerinin ve yargı yetkileri altındaki kuruluşların İsrail’in işgalini destekleyen veya sürdüren faaliyetlerde bulunmasını önlemek için önlemler almayı içerir.

Meclis ayrıca, devletleri, İsrail yerleşim yerlerinden kaynaklanan ürünlerin ithalatını durdurmaya ve işgal altındaki Filistin Toprakları’nda kullanılabileceğinden şüphelenilmesi için makul gerekçelerin bulunduğu durumlarda İsrail’e silah, mühimmat ve ilgili teçhizat transferini durdurmaya çağırdı.

Ayrıca, kararnamede Devletlere, İsrail’in Bölgedeki yasadışı varlığını sürdürmesine karışan bireylere ve kuruluşlara karşı seyahat yasağı ve varlık dondurma gibi yaptırımlar uygulamaya çağırdı. Bu, yerleşimci şiddetiyle ilgili sorunların ele alınmasını ve bu faaliyetlerde bulunanların yasal ve mali sonuçlarla karşılaşmasını sağlamayı içerir.

Erteleme

Son olarak BM Genel Kurulu, 10. Olağanüstü özel oturumunu geçici olarak erteledi ve Genel Kurul Başkanı’na, Üye Devletlerin talebi üzerine oturumu yeniden toplama yetkisi verdi.

Olağanüstü oturum, Gazze’deki devam eden kriz nedeniyle Mayıs ayında toplanan ve Filistin Devleti’nin Meclis toplantılarına katılımına ilişkin ek haklar belirleyen bir kararın kabul edildiği Genel Kurul’un onuncu olağanüstü özel oturumunun devamı niteliğindedir.

Söz konusu karar Filistin’e BM Güvenlik Konseyi veya Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) gibi ana organlarda oy kullanma veya adaylık sunma hakkı tanımıyor.

Ayrıca Filistin Devleti’ne üyelik hakkı da tanınmadı; zira bu konuda Güvenlik Konseyi’nden özel bir tavsiye gerekiyor.

Kaynak: BM Haberleri, New York, 18 Eylül 2024. Haber Bekir Metin, 19.9.2024