BM Genel Kurulu, Ukrayna için “Acil Durum Özel Oturumu” düzenledi.

Ukrayna’da Rusya ile çatışmalar tırmanırken, BM Üye Devletleri 28 Şubat 2022 Pazartesi günü, krizi tartışmak üzere BM Genel Kurulu’nu “Acil Özel Ukrayna Oturumu”  için bir araya geldi.

BM 76. Genel Kurul Başkanı  Abdulla Shahid, Rusya’nın beş gün önce 24 Şubat 2022 tarihinde başlattığı askeri harekatın Ukrayna’nın bütünlüğünün ve egemenliğinin ihlali olduğunun altını çizdi.

BM ilkelerine hakaret 

BM Genel Kurul Başkanı Shahid, Birleşmiş Milletlerin kuruluş anlaşması olan ve ülkelerin anlaşmazlıkları tehdit veya güç kullanmadan barışçıl yollarla çözdüğü bir dünyayı özetleyen  BM Şartı’na atıfta bulundu.

“Devam eden askeri saldırı bununla tutarsız. Birleşmiş Milletler’in  kurucularına ve temsil ettiği her şeye bir hakarettir”  dedi. 

“Şiddet durmalı. İnsancıl hukuka ve uluslararası insancıl hukuka saygı gösterilmelidir. Ve diplomasi ve diyalog hâkim olmalıdır” dedi. 

Ülkeler, Güvenlik Konseyi’nin 28 Şubat 2022 Pazar günü   yaptığı toplantının ardından nadir görülen olağanüstü özel oturum sırasında bir dakikalık saygı duruşunda bulundular.

BM Güvenlik Konsey üyeleri, Rusya’nın 25 Şubat 2022 Cuma günü Ukrayna’ya yönelik saldırıyı kınayacak bir kararı veto etmesinin ardından BM Genel Kurulu’nun toplanması lehinde oy kullandı.

Genel Kurul, yaygın olarak ‘Barış için Birleşme’ olarak bilinen 377A(V) sayılı kararın kabulü doğrultusunda 1950’den bu yana yalnızca 10 acil durum toplantısı gerçekleştirdi.

Karar, BM Genel Kuruluna, Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi (Çin, Fransa, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya) arasındaki oybirliği nedeniyle hareket edemediğinde uluslararası barış ve güvenlik konularını ele alma ve veto yetkisi veriyor.

Potansiyel ‘umut ışını’ 

BM Genel Kurul Başkanı Shahid Büyükelçilere verdiği demeçte, “Biz burada Genel Kurul’da toplanırken, her iki taraftan da müzakereciler Belarus’ta görüşmelerde bulunuyor” dedi.

“Bu bir umut ışığı sunuyor. Bu görüşmelerin tansiyonu düşürmesi ve barışın yolunu açması için dua ediyoruz.”

BM Genel Sekreteri António Guterres, Ukrayna’daki savaşın durması gerektiğini  belirtti.

Başkent Kiev gibi şehirlerin bombalanması, insanları metro istasyonları da dahil olmak üzere sığınak aramaya zorladı. Yaklaşık yarım milyon Ukraynalı da kendi ülke sınırlarından geçti.

‘Yeter artık’ 

Genel sekreter Guterres, Rus saldırılarının büyük ölçüde Ukrayna askeri tesislerini hedef aldığı bildirilse de, “konut binaları, kritik sivil altyapı ve askeri olmayan diğer hedeflerin ağır hasar aldığına dair güvenilir kaynaklardan edindiğimiz bilgi ve belgeler var” dedi.

Şiddet olaylarında aralarında çocukların da bulunduğu siviller hayatını kaybetti.

BM Genel Sekreteri, “Yeter artık”  dedi.  “Askerlerin kışlalarına geri dönmeleri gerekiyor. Liderlerin barışa gitmesi gerekiyor. Siviller korunmalıdır. Uluslararası insancıl ve insan hakları hukuku korunmalıdır.” 

Dünyanın Ukrayna için bir trajedi ile karşı karşıya olduğunu, ancak aynı zamanda herkes için potansiyel olarak feci sonuçları olan büyük bir bölgesel krizle karşı karşıya olduğunu da sözlerine ekledi.

“Dün, Rus nükleer kuvvetleri yüksek alarma geçirildi. Bu tüyler ürpertici bir gelişme. Sadece bir nükleer çatışma fikri basitçe düşünülemez. Hiçbir şey nükleer silah kullanımını haklı çıkaramaz” dedi.

Guterres, BM’nin Ukrayna’ya olan bağlılığının altını çizerek, geçen hafta ülke için bir Kriz Koordinatörü atamanın yanı sıra acil durum operasyonlarını desteklemek için BM insani yardım fonundan 20 milyon dolar ayırdığını hatırlattı.

“Aynı zamanda, ülke içinde ve dışında ortakları bir araya getiriyoruz ve ülkeye personel akıtıyoruz” diye devam etti.

İnsani çağrılar

BM ayrıca 1 Mart 2022 Salı günü Ukrayna ve bölge için iki eşgüdümlü acil durum çağrısı başlatacak.

Biri, artan şiddet ve ölümler nedeniyle ülke içinde yerinden edilme de dahil olmak üzere ülke içinde artan insani ihtiyaçları ele alırken, diğeri başka yerlere kaçan insanların ihtiyaçlarına cevap verecek.

Ukrayna’da,  Uluslararası barış tehlikede

Ukrayna Büyükelçisi Sergiy Kyslytsya, BM’nin kuruluşundan bu yana ilk kez, Avrupa’nın merkezinde tam teşekküllü bir savaşın yaşandığını belirtti.

Ukrayna’nın BM Büyükelçisi, bugüne kadar 16’sı çocuk olmak üzere 352 Ukraynalı’nın öldürüldüğünü, 2.000’den fazla kişinin de yaralandığını bildirdi.

Artık ülkesine yardım etme zamanının geldiğini söyledi.

Sayın Kyslytsya, BM Genel Kurulu’na “Ukrayna ayakta kalamazsa, uluslararası barış da yaşayamaz” dedi.

“Ukrayna hayatta kalamazsa, Birleşmiş Milletler de hayatta kalamaz, hayalleri yoktur. Ukrayna hayatta kalmazsa, bir sonraki demokrasi başarısız olursa şaşıramayız” dedi.

Rus eylemleri ‘çarpık’: BM Rusya Büyükelçisi

Bir tercüman aracılığıyla konuşan Rus Büyükelçi Vasily Nebenzya, medya ve sosyal ağların “bu yalanları” çoğaltarak, ülkesinin eylemlerinin “çarpıtıldığını ve engellendiğini” söyledi.

Özel askeri operasyonun amacı, Ukrayna’nın doğusundaki iki bölge olan Luhansk ve Donetsk’te “Kiev rejimi tarafından sekiz yıl boyunca işkence ve soykırıma maruz kalan” insanları korumaktır.

Bunun için Ukrayna’yı askerden arındırmaya ve Nazilerden arındırmaya ihtiyaç var” dedi.

Büyükelçi Nebenzya, Rusya’nın BM’nin “paydaş pozisyonlarını birbirine yakınlaştırmaya ve çatışma nedenlerini ortadan kaldırmaya” yardımcı olarak Ukrayna krizinin ele alınmasında bir rol oynayabileceğine inandığını söyledi.

Çözünürlük için oy bekleniyor

Yaklaşık 100 ülkenin, geçici olarak 2 Mart 2022 Çarşamba günü Ukrayna ile ilgili bir karar taslağını oylaması planlanan Genel Kurul’a hitap etmesi bekleniyor.

Meclis kararları bağlayıcı olmamakla birlikte, daha geniş BM üyeliğinin iradesini ifade ettikleri için siyasi ağırlık taşıdıkları düşünülmektedir.

Bu arada, özel acil durum oturumu hakkında daha fazla bilgi BM Toplantıları Kapsamında bulunabilir.

Kaynak:

BM Haberleri, New York, 01 Mart 2022