BM Güvenlik Konseyi İsrail-Gazze’de çatışmaların durdurulması için toplandı.
BM Ortadoğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Tor Wennesland, Çatışmaların genişlemesi konusunda ‘gerçek risk’ olduğu için uyardı.
Birleşmiş Milletler (BM) Ortadoğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Tor Wennesland, 18 Ekim 2023 Çarşamba günü Gazze’deki bir hastaneye düzenlenen ve aralarında hastalar, personel ve sığınma arayan yerinden edilmiş 471 kişinin ölümüne yol açan saldırıyla ilgili soruşturma yapılması gerektiğini şiddetle vurguladı.
Tor Wennesland, Güvenlik Konseyi’ne, 17 Ekim 2023 Salı günü Gazze Şehri’ndeki El-Ahli Hastanesi’nden toplu ölüm raporlarının çıkmasını “dehşet içinde ve gerçek zamanlı olarak izlediğini” söyledi.
“Bu felaketin koşulları ve sorumluluğu devam ediyor ve hala açıklığa kavuşturulması gerekiyor. Ve gerçeklere dayalı, tam bir soruşturmaya ve geniş bir soruşturmaya ihtiyacımız olacak” dedi.
Uçurumun eşiğinde
Resmi olarak BM’nin Ortadoğu Barış Süreci Özel Koordinatörü Sayın Wennesland, İsraillilerin ve Filistinlilerin son 75 yılda karşı karşıya kaldığı en zor anlardan biri olarak nitelendirdiği mevcut düşmanlıkları sona erdirme çabaları hakkında Güvenlik Konseyine bilgi verdi.
Hamas militan grubunun 7 Ekim 2023’te İsrail’e yönelik ölümcül saldırılarını ve rehinelere el koymasını kesin bir şekilde kınadı ve bu eylemlerin hiçbir haklı gerekçesi olmadığını söyledi.
“Korkarım ki, bir bütün olarak Ortadoğu’nun olmasa da İsrail-Filistin çatışmasının gidişatını değiştirebilecek derin ve tehlikeli bir uçurumun eşiğindeyiz” dedi.
Bir asırdan fazla süren çatışma ve yarım asırdan fazla süren işgalin ardından, uluslararası toplumun taraflara adil ve sürdürülebilir bir siyasi çözüm getirme konusunda başarısız olduğunu söyledi. Son olaylar bölge genelinde şikâyetlerin yeniden alevlenmesine ve ittifakların yeniden canlanmasına hizmet etti. “Bu çatışmanın genişleme riski gerçektir, çok çok gerçektir ve son derece tehlikelidir” diye uyardı.
Diplomatik çabalar
Sayın Wennesland bu tehdidi ortadan kaldırmak için çalışıyor. Kendisi ve BM Genel Sekreteri hem taraflarla hem de “etkili ve nüfuz sahibi” bölgesel ve uluslararası aktörlerle sürekli iletişim halindedir.
Örneğin, Mısır’daki liderlerle yapılan toplantılar ve devam eden tartışmalar, hem bölgedeki tek geçiş noktası olan Refah Geçişi yoluyla Gazze’ye insani yardım erişiminin kolaylaştırılması hem de “bölgesel düşmanlıkların daha da dizginlenmesine yönelik ortak kaygılarımız ve çabalarımız” üzerinde yoğunlaştı.
Sayın Wennesland, bu görüşmelerin sürdürülmesinde BM Genel Sekreter’ine katılmak üzere 19 Ekim 2023 Perşembe günü Kahire’ye gidecek ve aynı zamanda Mısır Devlet Başkanı’nın krizi tartışmak üzere ivedi olarak dünya liderlerini bir araya getirmesi için çağrıda bulunmasını da memnuniyetle karşıladığını dile getirdi.
Ödüle göz dikin
“Kudüs, Tel Aviv ve Ramallah’ta sahadaki taraflarla birlikte, mevcut çatışmanın dinamiğinin gözlerimizi ertesi gün diyeceğim şeyden ayırmasına izin vermememiz gerektiği yönündeki mesajım sabit kaldı” diye devam etti ve “Ertesi gün değil, şimdi çalışmaya başlamalıyız” dedi.
Sayın Wennesland, Hamas’ın tüm rehinelerin derhal, koşulsuz serbest bırakılması ve Gazze’ye insani yardımın sınırsız erişimi olmak üzere iki acil hedefe ulaşmak için zaman ve mekân ihtiyacını vurguladı.
Ayrıca, düşmanlıkların sona erdirilmesi ve çatışmanın bölgeye daha fazla yayılmasının engellenmesi için ortak çaba gösterilmesi çağrısında bulundu. “Batı Şeria ve Lübnan konusunda da yanlış hesap yapılmamalı, provokasyon yapılmamalı ve mevcut çabalarımızın kapısını kapatacak hiçbir adım olmamalıdır” dedi.
Sayın Wennesland ayrıca BM kararları, uluslararası hukuk ve önceki anlaşmalar doğrultusunda uzun vadeli bir siyasi çözüme yönelik çalışmanın nihai ihtiyacının altını çizdi.
BM İnsani Yardım Koordinatörü soruşturmayı destekliyor
BM İnsani Yardım Koordinatörü Martin Griffiths, Al-Ahli Hastanesi’ndeki ölümcül patlamaya ilişkin gerçeklere dayalı bir soruşturma yapılması çağrısını destekleyerek, patlamanın geçen hafta da meydana geldiğini kaydetti.
Kahire’den konuşan Martin Griffiths, “Bu trajedi, bu çatışmanın siviller üzerinde yarattığı ezici etkinin ve… korktuğumuz gibi tırmanmaya devam etmesi halinde yaratacağı yıkıcı sonuçların karakteristik özelliğidir” dedi.
BM Yardım Koordinatörü, halihazırda kuşatma altında olan Gazze sağlık sisteminin çatışmalar sırasında maruz kaldığı hasarı ayrıntılarıyla anlattı. 7 Ekim 2023 tarihinden beri bu yana 28 sağlık çalışanının öldüğü ve 23 sağlık çalışanının yaralandığı bildirildi.
Martin Griffiths “Çaresizce ihtiyacımız olan şey, acil, güvenli insani yardım erişimidir” dedi.
Sağlık hizmetleri aşırı zorlanmış durumda ve çökmenin eşiğinde; giderek derinleşen yakıt, ilaç ve malzeme kıtlığı ortamında sayıları artan yaralı hastaların ihtiyaçları karşılanıyor.
Ölüm, yıkım, yer değiştirme
Toplamda Gazze’de 3.000’den fazla insan öldürüldü; bunların arasında Filistinli mültecilere yardım eden BM kuruluşu UNRWA’ nın 14 personeli de bulunuyor. 12.000’den fazla kişi yaralandı ve yüzlercesinden haber alınamıyor.
Sayın Griffiths, ölü sayısının şimdiden 2017’de yedi haftadan fazla süren çatışmalardaki ölü sayısını aştığını bildirdi.
“Ölümün, acıların, yıkımın ve uluslararası hukukun ihlallerinin hızı abartılamaz” dedi.
Bu arada yiyecek, su, yakıt ve tıbbi malzeme stokları azaldıkça bir milyon Filistinli gidecek hiçbir yeri olmadan evlerinden çıkmak zorunda kaldılar. UNRWA, suyu kişi başına günde bir litreye kadar paylaştırmak zorunda kaldı; bu, minimum standart olan 1,5 litrenin çok altında bir rakamdır.
Acı çekmek sınır tanımıyor’
BM İnsani Yardım Koordinatörü, yardımların Gazze’deki sivillere güvenli bir şekilde ulaştırılması ve bu operasyonları desteklemek için fon sağlanmasına yönelik kritik ihtiyacın altını çizdi. UNRWA, Kızılay ve diğer kuruluşların hala sahada olan ve yardıma hazır personeli ve çok sayıda gönüllüsü bulunduğunu söyledi.
“Sahip olmadığımız şey, öldürücü bir şey ve acilen ihtiyacımız olan şey, acil, güvenli insani yardım erişimi. Kilit taraflarla yaptığımız görüşmelerin yükü de budur” diye ekledi.
Sayın Griffiths, “bu korkunç haftalar” öncesinde Gazze’ye günde 100 kamyonun yardım dağıttığını ve “bu düzenli yardım seviyesine geri dönmemiz gerektiğini” bildirdi.
Sayın Wennesland gibi o da Batı Şeria’daki durumla ilgili endişelerini dile getirerek geçen haftanın, BM’nin ölümleri raporlamaya başladığı 2005 yılından bu yana oradaki Filistinliler için en ölümcül hafta olduğunu belirtti. İsrailli yerleşimcilerin dahil olduğu şiddet olayları da arttı; sınır yok” dedi.
Brifinglerin ardından Konsey üyeleri, kriz ve odanın etkinliği konusundaki zıt görüşlerini değerlendirdiler.
Rusya
Rusya Büyükelçisi Vassily Nebenzia, Gazze’de bir hastanenin bombalanması sonucu 800’den fazla ölüm ve yaralanmaya yol açan olay nedeniyle heyetinin Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri ile bugünkü toplantıyı başlattığını söyledi. Bu bağlamda, failleri adalet önüne çıkaracak bağımsız bir soruşturma yapılması çağrısında bulundu.
“Bu, Konseydeki ataletin bedelidir, 16 Ekim 2023 tarihinde sizi bu konuda uyarmıştık” dedi.
Bu nedenle bir an önce önlem alınması gerektiğini ifade etti. Konseyin Gazze’deki trajediyi engelleyemediğini ifade eden Vassily Nebenzia, “Bunun korkunç tutumun sonucunu da gördük” dedi.
Tüm bunların, bazı ulusların kendi çıkarlarına hizmet eden eylemleri nedeniyle felce uğrayan Güvenlik Konseyi’nin eylemsizliği nedeniyle gerçekleştiğini söyleyen kendisi, çatışmanın olası yayılmasına ilişkin endişeleri de sözlerine ekledi.
Çin
Çin Büyükelçisi Zhang Jun, silahlı çatışmalarda sivillerin korunmasının uluslararası insani hukuka yansıdığını söyleyerek İsrail’i yükümlülüklerini yerine getirmeye çağırdı.
Gazze’de sahadaki mevcut vahim duruma değinen Zhang Jun, “sivilleri korumak için kaybedecek zaman olmadığını” belirterek, İsrail’e bombalamayı durdurması ve insani koridorları açması çağrısında bulundu.
Derhal ve kapsamlı bir ateşkes öncelikli olmalı” dedi. “Ateşkes olmadan her türlü insani yardım gerçek amacına ulaşmaz” ve muhtemelen bölgeyi saracak bir felaketi tetikleyebilir.
Çin’in, çatışmaların azaltılmasına yönelik tüm çabaları desteklediğini ve düşmanlıkların mümkün olan en kısa sürede sona ermesi için çalıştığını belirterek, güvenli bir yardım koridoru açılması ve İsrailli rehinelerin geri gönderilmesi çağrısında bulundu.
Güvenlik Konseyi’nin sessiz kalmak için hiçbir mazereti yok” dedi.
BM Güvenlik Konseyine üye devlet temsilcilerinin konuşmalarının yanı sıra İsrail ve Filistin Devleti’nin temsilcileri de birer konuşma yaptılar.
İsrail
İsrail’in Büyükelçisi Gilad Menashe Erdan, Hamas militanlarının 7 Ekim 2023’deki saldırılarına değinerek, “en barbar ve yaygın terör saldırısının” gerçekleştirildiğini ancak “görünüşe göre bunu Güvenlik Konseyinin unutmuş olduğunu” söyledi.
“Hamas Nazileri” nin İsrail’e karşı kasıtlı eylemlerini anımsatarak, hiçbir şeyin onların “soykırım ideolojisini” değiştiremeyeceğini söyledi.
“Kanseri tedavi etmenin tek çözümü vardır, o da IŞİD’ e yapıldığı gibi kanserli hücrelerin içlerinin boşaltılmasıdır” dedi.
“Güvenlik Konseyi, Hamas’ın terör saldırılarını kınamadı” dedi. Bunun yerine Konsey “sadece insani yardım koridorlarına ve yardıma odaklanıyor.”
“Bunlar asıl davalar olsa da, Hamas’ın bir sonraki zulmünü engelleyecek bir çözüm değil” dedi ve “Bu Konsey, BM’yi silahlandırmak” da dahil olmak üzere, “Hamas’ın tam olarak istediği rolü oynuyor” diye ekledi.
“Sükûnet, itidal ve ateşkes çağrısı yapmak, kurşun yarasına yara bandı yapıştırmak gibidir” dedi.
Hamas’ın geçen hafta İsrail’in Aşkelon kentindeki bir hastaneye yaptığı saldırının altını çizerek, “El Ahli Hastanesi Filistin roketiyle vuruldu” ve “tek hata Hamas’tı” dedi.
Konsey üyelerine “Hamas’ın kurallarına göre oynamayı bırakın” dedi. “Bu Konseyin Hamas’ı işlenen savaş suçlarından tamamen ve tek başına sorumlu tutmasının zamanı geldi. Hamaslı teröristler teslim olup rehinelerin tamamını serbest bırakırsa İsrail’in kurtarma misyonu çok çabuk sona erebilir.”
Filistin Devleti
Filistin Devleti’nin BM Daimî Gözlemcisi Riyad Mansour, uluslararası hukukta katliam yapma hakkının tanınmadığını vurguladı.
Riyad Mansour, Büyükelçilere “İsrail her gün, 10 günden fazla süredir katliam yapıyor. Tüm ailelerin öldürülmesine, barınakların, okulların, hastanelerin, konut binalarının ve konvoyların bombalanmasına tanık oldunuz” dedi.
Kendisi, bazılarının hâlâ işgalci bir gücün meşru müdafaa hakkından bahsetmesinin “inanılmaz” olduğunu söyledi; bu da işgalci gücün körü körüne intikam almak, halkını zorla nakletmek ve yok etmek istediğini açıkça ortaya koyuyor.
Sayın Mansur, Güvenlik Konseyi üyelerinin sivillerin korunması çağrısında bulunmasına rağmen ateşkes çağrısı dahi yapamadıklarını kaydetti.
Derhal ateşkes çağrısında bulunamayan veya istemeyenler her türlü güvenilirliği, her türlü otoriteyi kaybedecek ve şu anda meydana gelen yıkımın ve bundan sonra yaşanacakların sorumluluğunun bir kısmını paylaşacaklar” dedi.
Kendisi, eğer Güvenlik Konseyi’nin 16 Ekim 2023 Pazartesi günkü kararı geçirerek ateşkes çağrısı yapsaydı, bunun yüzlerce hayat kurtaracağını belirtti.
“Güvenlik Konseyi’ne aylar önce hayatları, tüm hayatları kurtarmak için harekete geçmelerini söyledik. O zaman bizi duymadınız, şimdi aynı hatayı yapmayın” çağrısında bulunan Riyad Mansour, şu anda benzeri görülmemiş bir insani felaketin yaşandığını da sözlerine ekledi.
“Siyasi bir felaket kapıda ama Güvenlik Konseyi için önemli olan tek şey olan kan dökülmesini durdurmayı söyleyemiyor.”
Kaynak: BM Haberleri, Gazze, 19 Ekim 2023
