BM Okyanus Konferansı: “Okyanusumuzu Kurtarın Deklarasyonu”
BM Okyanus Konferansı, Okyanusun korkunç durumunu ele almak için daha fazla hırs, çalışma ve küresel taahhüt çağrısı ile sona erdi.
Portekiz’in başkenti Lizbon’da 27 Haziran-1 Temmuz 2022 tarihleri arasında süren tartışma ve etkinliklerin ardından, Hükümetler ve Devlet Başkanlarının “Okyanusumuzu Kurtarın” adlı yeni bir siyasi Deklarasyon üzerinde anlaşmaları sonucu “BM Okyanus Konferansı” 1 Temmuz Cuma günü sona erdi.
Konferansın sonuç bildirgesinde geçmiş “toplu başarısızlığı” kabul eden dünya liderleri, okyanusun korkunç durumunun ele alınmasını sağlamak için daha fazla hırs ve çalışma çağrısında bulundular ve “okyanusun karşı karşıya olduğu küresel acil durumdan derinden endişe duyduklarını” açıkça kabul ettiler.
Kapanışta bir konuşma yapan, BM Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Miguel de Serpa Soares (Angola doğumlu, Portekiz vatandaşı), konferansın muazzam başarısı için ortak ev sahipleri Portekiz ve Kenya’yı övdü.
Konferans, bize kritik sorunları çözme ve yeni fikirler üretme fırsatı verdi. Ayrıca kalan çalışmaları ve okyanusumuzu kurtarmak için bu çalışmayı büyütme ihtiyacını da netleştirdi” dedi.
24 Devlet ve Hükümet Başkanı da dâhil olmak üzere 6.000’den fazla katılımcı ve 2.000’den fazla sivil toplum temsilcisi Konferansa katılarak okyanus kriziyle mücadele için acil ve somut eylemleri savundu.
Toplu başarısızlık
Şimdiye kadar “Okyanusla ilgili hedeflere ulaşmak için toplu bir başarısızlığı” kabul eden liderler, hedefleri mümkün olan en kısa sürede tam olarak gerçekleştirmek için acil eyleme geçme ve her düzeyde işbirliği yapma taahhütlerini yenilediler.
Okyanusun karşılaştığı zorluklar arasında kıyı erozyonu, yükselen deniz seviyeleri, daha sıcak ve daha asidik sular, deniz kirliliği, balık stoklarının aşırı kullanımı ve deniz biyo-çeşitliliğinin azalması yer alıyor.
Lizbon’da bir araya gelen üst düzey politikacılar, iklim değişikliğinin “zamanımızın en büyük zorluklarından biri” olduğunu ve “okyanusun ve ekosistemlerinin sağlığını, üretkenliğini, sürdürülebilir kullanımını ve dayanıklılığını iyileştirmek için kararlı ve acilen hareket etme” gereğinin altını çizdi. Bilime dayalı ve yenilikçi eylemlerin, uluslararası işbirliklerinin yanı sıra gerekli çözümleri sağlamak için elzem olduğunu ortaya koydular.
Dönüştürücü değişim çağrısında bulunan liderler, ısınan bir gezegenin ekosistem bozulması ve türlerin yok olması da dahil olmak üzere okyanus üzerindeki kümülatif etkilerini ele alma gereğini vurguladılar.
Taahhütleri yeniden onaylama
Okyanusun gezegenimizdeki yaşam ve geleceğimiz için temel olduğunu yeniden teyit eden imzacılar, 2015 Paris İklim Anlaşması’nın ve geçen Kasım 2021 ayında Glasgow İklim Paktı’nın sağlık, üretkenlik, sürdürülebilir kullanım ve dayanıklılığın sağlanmasına yardımcı olmak için uygulanmasının özel önemini vurguladılar.
“Okyanus ekosistemlerinin ve biyolojik çeşitliliğin sağlığındaki düşüşü durdurmaya ve tersine çevirmeye ve esnekliğini ve ekolojik bütünlüğünü korumaya ve geri yüklemeye kararlıyız.
Gönüllü taahhütler şunları içerir:
- Gezegenimizi Koruma Mücadelesi, 2030 yılına kadar deniz koruma alanlarının oluşturulmasını, genişletilmesini ve yönetimini desteklemek için en az 1 milyar ABD Doları yatırım yapacak.
- Avrupa Yatırım Bankası, iklim direncini, su yönetimini ve katı atık yönetimini iyileştirmek için Temiz Okyanuslar Girişimi’nin bir parçası olarak Karayipler Bölgesi’nde 150 milyon Euro ek kaynak sağlayacak.
- Portekiz, Portekiz egemenliği veya yargı yetkisi altındaki deniz alanlarının yüzde 100’ünün İyi Çevre Durumunda olarak değerlendirilmesini ve 2030 yılına kadar ulusal deniz alanlarının % 30’unu sınıflandırmayı taahhüt etti.
- Kenya şu anda kapsayıcı ve çok paydaşlı bir ulusal mavi ekonomi stratejik planı geliştiriyor. Kenya ayrıca deniz kaynaklı plastik deniz çöpleri konusunda ulusal bir eylem planı geliştirmeyi taahhüt etti.
- Hindistan bir Kıyı Temiz Deniz Kampanyası taahhüt etti ve tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması için çalışacak.
Lizbon Deklarasyonu, “2020 sonrası için iddialı, dengeli, pratik, etkili, sağlam ve dönüştürücü bir küresel biyoçeşitlilik çerçevesi çağrısında bulunuyoruz” şeklinde devam etti.
Esnek ve sağlıklı deniz ortamları, milyarlarca gıda ve enerji üretme potansiyeline sahip, iklim düzenlemesinin ve sürdürülebilir kalkınmanın temelleridir.
Konferansta 150’den fazla Üye Devlet, 2030 yılına kadar Deniz Koruma Alanları dâhilinde küresel okyanusun en az yüzde 30’unu ve diğer etkili alan bazlı koruma önlemlerini korumak için gönüllü taahhütlerde bulundu.
Kapanış töreninde konuşan Serpa Soares, “[ülkelerin yaptığı] yeni taahhütlerden etkilendim ve “taahhütlerin hızlı bir şekilde uygulanması ve izlenmesi gerektiğini” sözlerine ekledi. Bazı örnekler şunları içerir:
- 2030 yılına kadar ulusal deniz alanlarının % 30’unun korunması veya aşılması
- 2040 yılına kadar karbon nötrlüğünün sağlanması
- Plastik kirliliğini azaltmak
- Yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması
- Okyanus asitlenmesi, iklim direnci projeleri ve izleme, kontrol ve gözetim araştırmalarına milyarlarca dolar tahsis etmek
2030’un ötesinde
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma için Okyanus Bilimi On Yılı (2021-2030) , istediğimiz okyanus için ihtiyacımız olan bilimi elde etmeyi amaçlıyor.
BM Bilim, Eğitim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu (IOC), 2030 ve sonrasında sürdürülebilir kalkınma için sağlıklı, güvenli ve dayanıklı bir okyanusa ulaşmak için gereken dönüşümsel eylem için bilgi üretme ve kullanma misyonuyla Eylem On Yılı için gelişmeyi yönlendiriyor.
Bunun için, Okyanus Bilimi On Yılı çerçevesi daha bilgili okyanus yönetimi üretmek, balık stoklarını eski haline getirmek; yeterli, güvenli ve besleyici gıda için sürdürülebilir balıkçılık ve sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliği için eylemleri harekete geçirmek.
Ayrıca, hem kara hem de deniz kaynaklı kaynaklardan gelen her türlü deniz kirliliğini azaltmaya ve daha etkili deniz korumasına yönelik çalışmaya ve iklim değişikliğine uyum sağlamak, afet riskini ve deniz seviyesinin yükselmesinin etkilerini azaltmak için önlemler geliştirmeye ve uygulamaya yöneliktir.
Gelişmekte olan ülkelerin, özellikle gelişmekte olan küçük ada devletleri (SIDS) ve en az gelişmiş ülkelerin belirli kapasite zorluklarıyla karşı karşıya olduğunu kabul eden siyasi liderler, veri toplama çabalarını güçlendirmeyi ve bilgiyi paylaşmak için her düzeyde işbirliğini geliştirmeyi taahhüt ediyor.
Lizbon’dan sonra
Finansman, deklarasyonun bir diğer özel odak noktasıdır. Yedi sayfalık belge, sürdürülebilir okyanus temelli ekonomilere doğru dönüşümü yönlendirmek ve doğa temelli çözümlerin yanı sıra kıyıların dayanıklılığını, restorasyonunu ve korunmasını desteklemek için ekosistem temelli yaklaşımları büyütmek için yenilikçi finansman çözümlerinin bulunması gerektiğini belirtiyor.
BM Genel Sekreteri’nin Okyanus Özel Temsilcisi Peter Thomson (Fiji vatandaşı), Konferansın Mavi Ekonominin artık insanlığın gelecekteki güvenliğinin büyük bir parçası olduğunu kanıtladığını belirterek, bunun için daha fazla finansal kaynak çağrısında bulundu.
BM Genel Sekreter Guterres’in, iklim değişikliği konusunda insanlık için kırmızı alarmı başlattıktan sonra fikir birliği için bastırdığını kaydetti ve Peter Thomson, 2022’nin “süper yıl” olduğunu, gençlerin tüm tartışmaları okyanusun geleceği hakkında ilerlemek için tüm dünya ile birlikte çalışılmasını söyledi.
BM Haber Ajansına konuşan Miguel de Serpa Soares, bu yıl okyanus eyleminin tek odak noktasının BM Okyanus Konferansı olmadığını da sözlerine ekledi.
“Önümüzdeki birkaç ay içinde, gidişatı okyanus sürdürülebilirliği lehine çevirme konusundaki taahhütlerimizi ve gayretimizi göstermek için birçok fırsatı barındıran birkaç önemli etkinliğimiz olacak” dedi.
FOTO 3: © Rodrigo Cabrita-Portekiz’in başkenti Lizbon’daki 2022 BM Okyanus Konferansı’na katılanlar.
Lizbon’daki etkinliğin ardından, okyanusumuzu kurtarmanın yolu, ulusal yargı yetkisinin ötesindeki alanların deniz biyoçeşitliliğine ilişkin Hükümetlerarası Konferans aracılığıyla devam edecektir. 2020 Sonrası Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi müzakereleri ve Mısır’daki COP27’de düzenlenecek konferansta iklim finansmanı ve uyum eylemleri için müzakereler yapılacaktır.
Gençliği, kadınları ve yerli halkı güçlendirin
Yerli, geleneksel ve yerel bilgi, yenilik ve yerli halkların sahip olduğu uygulamaların önemli rolünün yanı sıra sosyal bilimin planlama, karar verme ve uygulamadaki rolünü kabul eden liderler, yerel toplulukların anlamlı katılımına çağrıda bulunuyorlar.
“Kadınları ve kız çocuklarını güçlendirin, çünkü onların tam, eşit ve anlamlı katılımları, okyanusa dayalı sürdürülebilir bir ekonomiye doğru ilerlemenin ve 14. Hedefe (Sudaki Yaşam) ulaşmanın anahtarıdır”, Deklarasyon, gençlerin anlamalarını sağlamak için onlara güç vermenin önemini vurguluyor. “Okyanus okuryazarlığı için kaliteli eğitim ve yaşam boyu öğrenmeyi teşvik ederek ve destekleyerek, karar verme dâhil olmak üzere okyanus sağlığına katkıda bulunma ihtiyacını” ortaya koydu.
Paydaşları Hedef 14’e ulaşmak amacıyla uygulamayı hızlandırmak için acilen çalışma ve ortak eylemde bulunmaya çağıran Konferans, “sağlıklı bir okyanus yoluyla doğayla uyumu yeniden sağlamanın gezegen için kritik olduğunu” söyleyerek sonuçlandırdı.
Umut ve aciliyet
Gelecekteki okyanusumuzla ilgili yenilenmiş bir umut ve aciliyet duygusuyla cesaretlendirilen Serpa Soares şu sonuca vardı: “Ayrılırken taahhütlerimizi yerine getirmeliyiz”.
“Ünlü Tongan ve Fijili yazar Epeli Hau’ofa’nın dediği gibi, biz okyanusuz. Okyanus hepimizin içinde, bizi ayakta tutan şey ve bu Dünya gezegeninde gelecekteki hayatta kalmamızın temeli.” dedi.
Bilimin gücü
UNESCO, haftanın bilimsel odağını temel alarak, 01 Temmuz 2022 tarihinde “Okyanusların Durumu Raporu”nu yayınladı.
Rapor, On Yılın ilk 10 zorluğu etrafında yapılandırılmış, okyanusun mevcut durumu hakkında yeni ve açıklayıcı veriler sağlamak için hazırlandı.
UNESCO’nun Okyanus Bilimi Bölüm Başkanı Henrik Enevoldsen, BM Haber’e yaptığı açıklamada, raporun konferansın bilimsel çalışmalarını tamamladığını ve okyanusu yönetme kapasitemizi artırdığını söyledi.
Konferansın sonucu hakkında konuşurken, “karar vericiler için uygun bir temel sağlamak ve okyanusu daha iyi yönetmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç duyduğumuz alanları vurguladı” dedi.
Kaynak: BM Haber
