
Canlı Varlıklar üzerine Deniz Salyası (Müsilaj)’nın olumsuz etkileri

Ana Fikri “İnsanlar ve canlılar hayatta kalmak için kaynakları paylaşırlar” olan “Canlı varlıklar üzerine Müsilajın (Deniz Salyası) olumsuz etkilerini inceleyen Bilkent BLIS 4. Sınıf öğrencileri Derin Balcı ve Kuzey Alp Oğuz inanılmaz detaylı bir çalışmaya imza attılar. Bu çalışmaları ile bir tez çalışması nasıl yapılır, araştırma ve inceleme ile hedefe nasıl ulaşılır, konunun uzmanları ile nasıl söyleşi yapılır onu öğrendiler. Hem sınıflarını geçme hem de emsalleri gençlere ışık tuttular. Bu önemli çalışma ile büyüklere örnek oldular.

Araştırmadan elde edilen bulgular
- Deniz Salyası (Müsilaj) Nedir?
- Deniz Salyasının Başlıca Nedenleri?
- Deniz Salyasının Canlılar ve Doğa üzerindeki olumsuz etkileri
- Dünyada ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH14)
- Önlemler
- Uzmanlarla Röportajlar
Dünyayı daha iyi ve yaşanılır bir yer yapmak
- Yerel bağlantı: Türkiye / Ankara
- Küresel bağlantı
Gerçekleştirilen çalışmalarımız
————————————————————————-
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri
14. Sudaki Yaşam
Sürdürülebilir kalkınma için okyanusları, denizleri ve deniz kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir kullanmak.
Sürdürülebilir Kalkınma için Küresel Amaçlar
14.1. 2025’e kadar özellikle karasal kökenli faaliyetlerden kaynaklanan, deniz çöpü ve gıda atıklarının dökülmesinden kaynaklanan su kirliliği de dâhil deniz kirliliğinin tüm biçimlerinin önlenmesi ve önemli ölçüde azaltılması
Deniz Salyası (Müsilaj) ne zaman görüldü ve bizi nasıl uyarıyor?
2020-2021’deki olay, dünyadaki en kötü müsilaj salgınlarından biri olarak tanımlandı. Denizi gri görünce şok olduk. Nasıl olabilir? Müsilaj neydi? Kulağa tuhaf bir kelime olarak geliyordu.
3. Sınıfta bu konuyu merak ettik, temiz denizlerde yüzmek istedik ve projemiz olarak müsilajı seçtik.
In PYPX (İlkokulu Bitirme Programı-Kendini yansıtma, işbirliği, sorgulama, eylem ve bir izleyiciye sunum içeren önemli bir programdır), Küresel bir sorunla bağlantı kurmak söz konusu olduğundan Müsilaj konusunu inceledik.
Ankara’da yaşıyoruz. Neden bu konuyu seçtik? Her şeyden önce denizleri severiz. Temiz denizlerde yüzmek isteriz.
Daha önemli ve büyük mesele doğayı korumaktır. Covid-19 pandemisi sırasında Türkiye 2 büyük felaket yaşadı. Biri Akdeniz Bölgesindeki orman yangınları diğeri de Deniz Salyasıydı.
Doğa bizi endişelendiriyor. Adeta çığlık atıyor. Müsilaj Türkiye’de ilk kez Marmara denizinde görüldü.
Araştırmamızın Ana Fikri
Deniz salyası (müsilaj) nın canlılar üzerinde tehlikeli etkileri vardır.
2020 yılında Marmara Denizi’nde görülen deniz müsilajı başta olmak üzere deniz kirliliği konusunda farkındalık yaratmak.
Araştırma Yöntemi
Denizde yaşayan canlılar ve nasıl hayatta kalmaya çalıştıkları.(Nedensellik)
Denizlerde/okyanuslarda aşırı avlanma kirliliği ve küresel ısınmanın sonuçları.(Nedensellik)
Deniz salyası faciasından nasıl kurtuluruz? (Sorumluluk)
Denizleri/okyanusları koruma sorumluluğumuz nedir?(Sorumluluk)
Deniz salyası (müsilaj) nedir?
Marmara Denizi kıyılarını deniz salyası (müsilaj) adı verilen kalın, kahverengi, kabarcıklı bir köpük kapladı.
Deniz salyası (müsilaj) tıpkı denizde yaşayan bir bitki gibidir.
Fitoplanktonların artması ve büyümesi sonucu müsilaj oluşur.
Bu Fitoplanktonlar nelerdir?
- Fitoplanktonlar denizlerde, okyanuslarda, göllerde, göletlerde yaşayan mikroskobik canlılardır.
- İnsanların denize bıraktıkları evsel, endüstriyel ve tarımsal atıklar fitoplanktonların besin kaynağıdır. Diğer bir deyişle=atıkları yiyerek temizlerler!
- Bu canlıların ilk tüketicisi balıklardır. Ancak diğer birçok deniz hayvanı için temel besin kaynağıdır.
- Yoğun kirlilik ve atık nedeniyle fitoplanktonların sayısı ve boyutu artar.
- Çok fazla fitoplankton vardır. Balık ve deniz hayvanları bu fazla fitoplanktonları tüketemezler.
- Fazla besinlerin etkisiyle çoğalan ve büyüyen bu organizmalar müsilaj oluşturur.
Deniz Salyasının Nedenleri
- Yüksek Sıcaklık: İklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle artan sıcaklıklar denizlerin ısınmasına neden olur.
- Denizin durgunluğu: Marmara Denizi dere akışı az olduğu için bir iç denizdir.
- Artan Kirlilik: Fitoplanktonlar azot, fosfor ve organik besinlerle (evsel, endüstriyel atıklar vb.) beslenir.
- Aşırı avlanma: Fitoplanktonla beslenen balıklar müsilaj oluşumuna katkıda bulunur.
- Kirli Su: Temiz olan daha az su kaldığında çölleşme meydana gelir.
Deniz Salyasının Olumsuz Etkileri
Denizlerimiz ekonomik, sosyal ve kültürel kaynaklarımızdır. Burada yaşanan sorunlar sadece deniz canlılarını değil, hepimizin hayatını etkiliyor.
Bu nedenle olumsuz etkileri 4 kategoriye ayırdık.
Ekonomik yönden
Balıkçılık sektörü kötü etkilenecek.(deniz hayvanları için uygun ortam yaratılmadığından)
Müsilaj nedeniyle filtrelerin tıkanma riski – Gemilerin seyri için ek maliyet getirir. Marmara Denizi’nde yılda 40.000 gemi geçmektedir.
Denize yakın fabrikalar soğutma suyu kullanmakta, filtreleri müsilajla tıkanmakta ve üretim kısa süreliğine durmaktadır.
Balıkçılığın yok olması nedeniyle insanların deniz ürünlerine erişimi etkilenmektedir.
Çevresel yönden
Çözünmüş oksijenin azalması nedeniyle canlılar ölebilir.
Ölü canlılar (deniz bitkileri, balıklar, süngerler, mercanlar vb.) müsilaj oluşumunu arttırır.
Mevcut türler bulundukları yerden göç ederler.
Bu durum denizin var olan biyolojik çeşitliliğini ve dengesini bozmaktadır.
Denizin atmosferle bağlantısını bozar. Böylece doğadaki karbon ve su döngüsü bozulur ve işlevselliğini kaybeder.
Sağlık ve Sosyal yönden
Yüzmek isteyen kişilerin sindirim sistemlerini etkileyen bakteri ve mantarlar.
Deniz kirliliği, kötü koku ve görünüm, insanların kıyı kesimlerinde yeşil alan kullanımını etkilemektedir.
Deniz salyasını yiyen bir balığı yerseniz zehirlenebilirsiniz.
Deniz salyasına bulanmış balıkları yediğimizde zehirlenebiliriz ve cildimize güzellik ürünleri sürdüğümüzde güzellik ürünlerinde deniz tuzu vardır, bu yüzden deniz tuzunun içinde deniz salyası olabilir ve kaşınabilirsiniz.
Kültürel yönden
Denizlerimizin kirliliği turistleri etkilemektedir. Bölgedeki kültürel mirasımız ve turizmimiz zarar görmektedir.
Türkiye’nin kalbi İstanbul değerini kaybediyor.
Boğaziçi ve Marmara denizindeki küçük adalar etkilenmiş ve cazibesini yitirmiştir.
Kirli denizlerin yakınında doğan ve yaşayan sakinler, çocuklar ve gençler olumsuz etkilenirler.
Dünyada “Sudaki Yaşam” için Sürdürülebilir Kalkınma (SDG14) Başarısı
- Kırmızı renk, büyük zorlukların devam ettiği anlamına gelir.
- Turuncu renk, önemli zorlukların devam ettiği anlamına gelir.
- Sarı renk, bazı zorlukların devam ettiği anlamına gelir.
- Yeşil renk, SDG “Sudaki Yaşam” başarısı anlamına gelir.
- Gördüğünüz gibi haritadaki Dünya’nın çoğu kırmızı, Dünya’yı daha yeşil yapmamız gerekiyor.
- Türkiye’nin rengi kırmızıdır, Marmara Denizi’nde yaşanan salgından ders alınmamıştır..
Önlemek Tedaviden Daha İyidir!
Bireylerin Alabilecekleri Önlemler
- Daha az plastik kullanabilir.
- Tek kullanımlık plastik satın almayı bırakabilir.
- STK’lara gönüllü olarak katılabilir.
- Tek kullanımlık plastik olmadan daha az sentetik tekstil ve kozmetik kullanabilir.
- Denizlere ve doğaya çöp atanları uyarabilir.
- Organik gübre olarak kullanılabilir.
- Atık yönetimine sahip olmayan fabrikaları ve şirketleri protesto edebilir.
Toplulukların Alabilecekleri Önlemler
- Denizlerden çöp toplayabilirler.
- Denizleri temizleyen makineler icat edebilirler.
- Yerel Yönetimlerle çalışabilirler.
- Fabrikaları filtre kullanmaları için uyarabilirler.
- Kanalizasyon sızıntıları ve arızalı atık su altyapısı düzeltmeye yardım edebilirler.
Devletlerin Alabilecekleri Önlemler
- Para toplamak için bir kampanyaya başlatabilir. Her 1 liralık kampanya ile müsilaj ya da denizde bulunan çöplerin toplanması sağlanabilir
- Otelleri mavi bayraklı otel olmaya teşvik edebilirler. Mavi bayraklı otellerin atık yönetim sistemi vardır. (Denize çöp ve atık atmazlar.)
- Karetta karetta gibi deniz hayvanlarını korurlar.
- Sahilleri temiz tutarlar.
- Belirli bir mesafe içerisinde denize pis su deşarjını yasaklarlar.
- Fabrikalar, insanlar ve yatlar için cezalar verebilir.
- Temiz denizler için bir program açabilir.
- Denizleri temiz tutmaya çalışır.
—————————————————————————
Proje Danışmanları
Deniz salyası (müsilaj) ve deniz kirliliği konusunda 4 uzmanla görüştük ve söyleşi yaptık. Sorunu ayrıntılı olarak ele almak istedik. Görüşmeleri düzenlerken sorunumuzu; Yaşamını denizden sağlayan bir balıkçı, bir özel sektör yöneticisi, musilajsız Marmara’nın kurucu ortağı olan bir aktivist ile çevre sağlığı, iklim değişikliği, müsilaj ve deniz kirliliği üzerine çok sayıda makalesi olan bir halk sağlığı uzmanı olmak üzere 4 farklı açıdan çevre kirliliği ve insan yaşamına etkileri konularındaki görüşlerini değerlendirmek istedik. Dört Danışmanın kısa tanıtımları aşağıdadır.
Aylin Gezgüç
47 yaşında. Deniz salyalarının yok olması için sivil toplum kuruluşları ile birlikte çalışıyor. Müsilajsız denizler adında bir web sitesi var. Kendini sürdürülebilirlik uzmanı olarak tanıttı. “Dünyayı Kurtaracak mıyım?” adlı bir kitap yazdı. Kendisine bu kitabı yazma nedenini sorduk. Çocuklar ve gençler için sizin için diye cevapladı. Ancak dünyayı tek başımıza kurtaramayacağımızı kesin olarak anlıyoruz. Ancak bireyler olarak dünyamızı kurtarmaya katkıda bulunabileceğimizi biliyoruz.
Dr. Cavit Işık Yavuz
52 yaşında. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde Halk Sağlığı alanında çevre ve iklim değişikliği konularında uzmandır. Deniz salyası ve sağlık üzerindeki etkileri hakkında çok şey biliyor.
Cüneyt Kuru
51 yaşındadır. Antalya’da bir otelin Genel Müdürü ve Türkiye Çevre ve Eğitim Vakfı yönetim kurulu üyesidir. Çevre sağlığı, deniz kirliliği, eğitim konularında uzmandır.
Savaş Yelen
42 yaşında ve balıkçıdır. Her gün denizde yaşayan ve geçimini denizden sağlayan bir balıkçıdan, deniz salyası, deniz kirliliği hakkında bilgi edinmek için kendisi ile konuşuldu.
Küresel Bağlantı
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri evrenseldir. “Kimseyi geride bırakmamak” için ortaya konmuştur.
Hedefler hem zengin hem de fakir ülkeler, genç ve yaşlı, erkek ve kadın ayrımı olmaksızın geçerlidir.
Amaçlar ve hedefler birbirine güçlü bir şekilde bağlıdır. Biri başarısız olursa diğerleri de başarısız olur.
Gördüğünüz gibi, pastanın temeli olan altta çevre ile ilgili hedefler var, ortada doğrudan insanla ilgili Sürdürülebilir kalkınma hedefleri şu şekilde konumlanıyor: Cinsiyet eşitliği, yoksulluk, eğitim, sürdürülebilir şehirler ve en üstte doğrudan ilişkili hedefler var.
Ekonomik SDG’ler konumlandırıldı.
Ama bu pastayı katmanlardan nasıl ayırabiliriz? Katmanlar birleştirildiğinde tat aynı olur mu, bir kat yediğimiz de lezzetli olacak mı? İmkânsız olduğunu düşünüyoruz. Bütün insanlar aynı dünyada yaşıyor.
Çevremizi diğer canlılarla paylaşıyoruz.
Diğer canlılara ve doğaya saygı duymalıyız.
Deniz salyasının nedenleri kirlilik, iklim değişikliği, denizlerin durgunluğu, aşırı avlanma ve kirli sudur.
Deniz salyası doğrudan SDG14 ile bağlantılıdır.
Ancak SDG 14’ün deniz kirliliğinden olumsuz etkilenen bölgelerde aşırı avlanma, aşırı balık tüketimi, kirliliğe bağlı sağlık sorunları ve istihdam hatta yoksulluk açısından SDG2-SDG3-SDG 8-SDG 10 ve SDG 12 ile bağlantıları bulunmaktadır.
Dünyamız mükemmel bir döngüye sahiptir.
Denizleri önemsemezsek, tüm canlılar bundan çok kötü etkilenecektir.
Ankara ve Türkiye’ye Bağlantı
Bu sorun, nerede yaşarsanız yaşayın herkesi etkiler. Denizleri olmayan şehirler de bile!
“Denizde müsilaj içerisinde büyümüş veya ölmüş balıkları yersek, hastalanma riskine yüksek olacaktır.”
Sahil kentlerinde balıkçıların balık tutamaması para kazanmalarını engelliyor. Bu sorun dünyanın her yerini etkiliyor. İstanbul, Türkiye ekonomisinin kalbidir. Sakinleri kirlilikten etkilenirse, ekonomi, refah, sağlık, mutsuzluk domino etkisi yapacaktır
Dünyayı daha iyi ve yaşanılır bir yer yapmak – (change.org da kampanya duyurusu)

Deniz salyası (müsilaj) hakkında bilgilendirici bir program için Bilkent Radyosuna gittik.
Hocamız Mehmet Bey sayesinde Radyo Bilkent’te müsilajı anlatma şansımız oldu. Bizim için oldukça ilginç ve unutulmaz bir saatti. Ankara ve Türkiye’nin bizi duymasını ve okyanusa çöp atmayı bırakmasını istedik. İnsanlara deniz salyası (müsilaj) hakkında bilgi verildi ve denizleri temiz tutmak için daha dikkatli davranmaları istendi.
Deniz salyası (müsilaj) hakkında bir şarkı yaptık ve bir şarkı söyledik çünkü öğrenmesi daha eğlenceli oldu olacak.
Müsilaj adında bir kampanya yaptık! (/https://chng.it/vjddRtHTSh)
Gerçekleştirilen çalışmalarımız

Bilkent Radyo’da Müsilaj Programı (Ankara-96.6)
- Bilkent Radyo’da konuşma
- Bizi çok dikkatli dinleyen ve umarız büyük bir kitleyle konuşuyorduk
- Programın sunucusu Bilkent Üniversitesinde öğrenci Sude oldu
- 10 soru sordu biz cevapladık
- Sevdiğimiz şarkıları çaldı.
- Programı yaklaşık 150 kişinin dinlediğini söyledi ama program sonuna doğru bu sayı arttı.
- Radyo Bilkent dinleyen yetişkinlere, öğrencilere ulaştık. Güzel ve etkileyici bir program oldu.
Change.org’da Kampanya
Deniz salyası (müsilaj) konusunda yaptığımız Kampanyaya 25 Haziran 2022 tarihi itibariyle 2.388 kişi katılarak destek verdi. (/https://chng.it/vjddRtHTSh)
Aylin Gezgüç hikâyesini bizimle paylaştı:
Derin Balcı ve Kuzey Alp Oğuz tarafından BLIS İlkokulu 4. Sınıf Bitirme Projesi (9 Haziran 2022 tarihinde sunum yapıldı.)-(Bu Proje sonucu her iki öğrenci de 5. Sınıfa geçti.)
Bu metnin hazırlığını yapan ve yazarı Derin Balcı, Yayına hazırlayan Dedesi, 27 Haziran 2022