Çok Paydaşlı Bir Ekosistem ve Sağlık Reformu

Pandemi sonrası her sektörün değiştiği gibi sağlık sektöründe de öncelikler ve eğilimler değişti. Bu iklim bizim iş yapış biçimimizi kökten değiştiriyor. İster inanalım ister inanmayalım ister durup gözleyenlerden ister bu geleceğe liderlik edenlerden olalım, bu yeni akımdan etkilenmekten immün ve muaf kalamayacağız.

Biz 7 Aralık 2023’e ayda 99 dolara üyelik yapabildiğiniz, bütün tetkikleri yapan panel doktorlar – robot doktorlarla gözümüzü açtık. Günün gerçeği bu iken, ideali bu geleceği tasarlamak içinken sevgili dernek başkanlarımız, bütün sektör liderleri olarak bizler kurumlarımızın kan kaybını önlemek, enflasyondan etkilenmeyecek fiyatlama, adil bir denetleme planlamayla ilgili günlerimizi geçiriyoruz. Ama burada unutmamamız gereken bir şey var. Biz sağlık liderleri olarak zamanımızı günlük problemlerle harcarken teknokratlarımız, bürokratlarımız dönen mahkeme kararlarına uyumlanmaya çalışıp, yönetmelikleri uygulamaya çalışırken hangi fırsatları kaçırıyoruz? Hangi fırsatları kaçırmaya neden oluyoruz?

Acaba bizim fırsat maliyetlerimiz yarın da küçülmek mi olacak? Teknoloji şirketlerine taşeron olmak mı olacak veya bazılarımızın kökten yok olup gitmesine mi neden olacak?

Geleceğe hazırlanmak; tek bir kurumun, tek bir sektörün altından kalkamayacağı kadar derin ve geniş bir yelpazesi olan bir konu. Onun için biz çok paydaşlı bir ekosistem kurgulamalıyız. Bu ekosistemde kişinin doğduğu günden sağlıklı almasının parametrelerini oluşturacak, yaşlılığında bakımını, evde bakımını sağlayacak bir sistemi konuşurken şu andaki konvansiyonel tababeti yeniden şekillendirmek zorundayız.

Artık bunları tartışma zamanımız geldi ve o kadar derin bir yelpaze ki bu; sağlıklı tarımdan, iklimden, sağlıklı çevreyi bile ele alan bir konu. Biz bu geleceğin sağlığının etiğini, hukukunu, denetleme parametrelerini konuşmaya başlamalıyız. İlk önce bizi bu finansman dar boğazımız olan kısırdöngüden bizi kurtarın. Elbette ki kamu maliyesini düşüneceğiz ama farklı fonlarla bizim özel sektörün önünü açmanızı bürokratlarımızdan ve teknokratlarımızdan rica ediyorum.

Özel sektör 4 milyar doların üzerinde sağlık ihracatını ülkemize kazandıran bir sektör ve özel sektör bu dinamikle, bu çeviklikle, bu dedikasyonla yarınları hazırlayacak bilgiye, tecrübeye de sahip. Ancak önümüzün açılması, günlük problemlerden arındırılmamız lazım.

Altlığımız da var! Ne demeye çalışıyorum, 2023 Cumhurbaşkanı Hedefleri, Orta Vadeli Plan, 12. Kalkınma Planı hepimizin katkılarıyla oluştu, çok güzel bir temel sağladı. Gerçekten eksiği yok. Önemli kurguları;

• Dijital sağlık
• Yaşlı bakım sigortacılığı
• Kronik hastalık sigortacılığı
• Evde bakım
• Sağlık turizmi

Peki 1930’dan kalan özel hastaneler yönetmeliğiyle biz bu hedeflere nasıl ulaşacağız?

Otuzlu yıllardan 2023’e kadar geçen 90 senelik zaman diliminde biz kanunu yönetmelikler, eklemlenen mevzuatlarla yönetmeye çalıştık. Artık bunları gerçekten topyekûn ele alma zamanı. Artık bütünleşik bir “Sağlık Master Planı”, sağlık reformu getirmekle sorumluyuz. Bu boynumuzun borcu. Bu bütünleşik “Sağlık Master Planını” az önce bahsettiğim çok paydaşlı ekosistemle, bu ekosistemin bütün paydaşlarının eşit rol aldığı, söz sahibi olduğu demokratik bir ortamda yapılandırmamız memleketin faydasına olacak. Bu bütünleşik master planında, kamu üniversite ayrımı gözetmeksizin ama sosyal devlet anlayışını önceleyerek bir hastaneler kanunuyla başlamak durumundayız. Bu planda;

• Maliyet tabanlı, kaliteyi önceleyen, enflasyondan koruyan yeni finansman modelleri kurgunun temelinde olmalı.
• Ortak planlama kriterleri, uygulamaları ve özelin büyüme anahtarları olmak zorunda.
• Sağlık işgücünü yetiştirme, daha önemlisi tutundurma metodolojileri, yeni jenerasyon tıp eğitimi ve gittikçe ağırlığı artacak olan uzman sağlık personelinin yeni jenerasyon eğitimlerini tartışmak zorundayız.
• Üniversitelerin özerkliğini, belki özel üniversiteleri kurgulamak zorundayız.
• Bakanlıklarımızın ve hepimizin rolünün belli olması lazım.
• Dijital sağlık, dijital sağlığın konumlanması, ödemesi ve sanal hastanecilik yer almalı.
• Dijital tabanla evde bakım, yaşlı bakım, kronik bakım sigortacılığı yer almalı.
• Koruyucu sağlık, wellbeing (refah) ve longevity (uzun ömür) yer almalı.
• İlaç endüstrisi ve medikal endüstri yer almalı.

Bu plan, Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci yüzyılına girerken Türk Sağlık Sektörünü dünya listesine aday yapmalı.

Bu plan, Cumhuriyetin ikinci yüzyılına girerken kuralların belli olduğu günlere uyanmanızı sağlamalı.

Bu plan, artık belirsizlikten kaynaklanan güvensizlik ortamını kaldırarak, zaten zor olan işimize ve inovasyonlara odaklanmamızı sağlamalı.

Banu Küçükel, TOBB Türkiye Sağlık Hizmetleri Meclisi Başkanı, hospitalmanager, Haziran 2024. Bu yazı Banu Küçükel’in 7 Aralık 2023’te yapmış olduğu 13.OHSAD Kurultayı açılış konuşmasından alınmıştır.