COVAX küresel ortaklarının aşı program tahmini
Hayat kurtaran COVID-19 aşılarına küresel erişimi garanti etmeyi amaçlayan ve çok taraflı bir girişim: COVAX
Dünya, 12 ay önce, hayat kurtaran COVID-19 aşılarına küresel erişimi garanti etmeyi amaçlayan çok taraflı bir girişim olan Covid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı’nı (COVAX) desteklemek için bir araya geldi.
Uluslararası topluluğun desteğiyle COVAX, finansman sağlamaya, aşı geliştiricileri ve üreticileriyle müzakerelere girmeye ve tarihteki en büyük ve en karmaşık aşılama programını uygulamaya koymayla ilgili teknik ve operasyonel zorlukları ele almaya hemen başladı.
COVAX şimdiden önemli ilerleme kaydetti: 10 milyar ABD Doları’ndan fazla para toplandı; 4,5 milyar doza kadar aşı için yasal olarak bağlayıcı taahhütler aldı; sadece altı ayda 139 ülkeye 240 milyon doz aşı teslim edildi.
Yine de COVID-19 aşılarına erişimin küresel büyüklüğü kabul edilemez. Düşük ve orta gelirli ülkelerdeki insanların sadece yüzde 20’si ilk doz aşıyı almışken, yüksek ve orta üst gelirli ülkelerde bu oran yüzde 80.
COVAX’ın oluşturulduğu, katılımcılarla imzalandığı, talebi bir araya topladığı ve önceden aşı satın almak için yeterli parayı topladığı kritik aylarda, erken küresel arzın çoğu varlıklı ülkeler tarafından satın alınmıştı. Bugün, COVAX’ın dünyadaki en savunmasız insanları koruma yeteneği, ihracat yasakları, üreticiler ve ülkeler tarafından ikili anlaşmalara öncelik verilmesi, bazı önemli üreticiler tarafından üretimin ölçeklendirilmesinde devam eden zorluklar ve düzenleyici onay için başvurudaki gecikmeler tarafından engellenmeye devam ediyor.
En son Tedarik Tahminine göre, COVAX, en olası senaryoda ve üreticilerin ve yüksek oranda aşı sahibi olmuş ülkelerin COVAX’a öncelik vermek için acil eylemde bulunmaması durumunda 2021’de 1.425 milyar doz aşıya erişilmesi bekleniyor. Bu dozların yaklaşık 1,2 milyarı, COVAX Piyasa Avans Taahhüdüne katılan düşük gelirli ekonomiler için mevcut olacak. Bu, Hindistan hariç 92 AMC (gelir düzeyi düşük ülkeler) ekonomisinin tümünde nüfusun yüzde 20’sini veya tüm yetişkinlerin yüzde 40’ını korumak için yeterli. Kendi kendini finanse eden katılımcılara 200 milyonun üzerinde doz tahsis edilecektir. Teslimat için serbest bırakılan iki milyar dozluk aşıya 2022’nin ilk çeyreğinde ulaşılacağı bekleniyor.
COVAX ve ortakları, aşıların başarılı bir şekilde piyasaya sürülmesini kolaylaştırmak için koşulların yerinde olmasını sağlamak amacıyla katılımcı hükümetlerle yakın çalışmaya ek olarak, bağışçıların ve üreticilerin desteklerini yeniden taahhüt etmeye ve aşağıdaki hususları yerine getirerek adil erişimde daha fazla gecikmeyi önlemeye çağırıyor:
”Üreticiler, COVAX kuruluşuna kesin taahhütlere uygun olarak teslimat yapar ve ülkelerin önceden planlama yapmasına olanak sağlamak için COVAX’a uygunluk açısından imkân verirse ve zamanlama çizelgelerinde şeffaflık sağlar.
Ülkelerin üretici kuyruklarında COVAX’ın önünde olduğu ve zaten yüksek kapsama alanı elde ettiği yerlerde, sıradaki yerlerini COVAX’a bırakmak için, katılımcılarının tedarik sözleşmeleri yoluyla zaten güvence altına alınmış dozlara erişebilmeleri ve aşıları en çok ihtiyaç duyulan yerlere teslim edebilmeleri.
Aşılama programlarında zaten oldukça ilerlemiş ülkelerden aşı bağışlarını genişletmelerini, hızlandırmalarını ve sistematik hale getirilmesinin sağlanması. Bu, aşıların daha büyük ve daha öngörülebilir hacimlerde, daha uzun raf ömrüyle temin edilmesini ve teslimatlara hazırlanmaya çalışan ülkelerin üzerindeki yükün azaltılmasını içerir.
COVID-19 salgını can almaya, geçim kaynaklarını yok etmeye ve ekonomik iyileşmeyi engellemeye devam ederken, herkes güvende olana kadar kimsenin güvende olmadığını vurgulamaya devam ediyoruz. Salgını sona erdirmenin ve yeni ve inatçı varyantların ortaya çıkmasını önlemenin tek yolu birlikte çalışmaktır.”
Kaynak:
Dünya Sağlık Örgütü, Cenevre/New York/Oslo, 8 Eylül 2021