Cumhurbaşkanı Erdoğan Milli Uzay Programı Tanıtım Toplantısında 10 hedef açıkladı. Hedef 2023’te Ay’a gitmek.
Türkiye’nin Milli Uzay Programı Tanıtım Toplantısı 9 Şubat 2021 tarihinde Ankara Beştepe Kongre ve Kültür Merkezi’nde yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Gökyüzüne bak ay’ı gör” ifadeleriyle Türkiye’nin ilk Milli Uzay Programı’nı açıkladı. Erdoğan, “Milli Uzay Programı’ ndaki birinci ve en önemli hedefimiz Cumhuriyetimizin 100. yılında Ay’a ilk teması gerçekleştirmektir. Son hedefimiz bir Türk vatandaşını uzaya göndermektir” dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İnşallah Ay’a gidiyoruz. İlk aşamada 2023 yılı sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz.” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Milli Uzay Programı’ndaki hedefleri şöyle açıkladı:
“Yüzyıllar boyunca yeryüzünde adaletin, ahlakın ve barışın öncülüğünü yapan medeniyetimizin gökyüzündeki yolculuğuna kapı aralıyoruz. İnsanlığın bir kısmının değil tamamının barışa ve huzura kavuşması için medeniyetimizi yeniden şahlandırmak mecburiyetindeyiz. Bugün yeryüzünde adaleti tesis etmenin yolu gökyüzünde güçlü bir şekilde var olmaktan geçiyor. Güçlü ve bağımsız Türkiye’nin yerini sadece dünyada değil uzayda da tahkim edeceğiz. Milli Uzay Programımızı dünyaya ilan ediyor ve diyorum ki, ‘Gökyüzüne bak ayı gör.’
Türkiye Uzay Ajansı 2018’de kuruldu
9 Şubat 2021 Salı günkü programda çalışmaları açıklanan Türkiye Uzay Ajansı; 13 Aralık 2018’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kuruldu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Ajans, Ocak 2019’da Gebze’de “Milli Uzay Programı Çalıştayı” adlı bir toplantı düzenledi. Çalıştay veya daha sonra yapılan çalışmalarla ilgili herhangi bir bilgi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugünkü konuşmasına kadar paylaşılmamıştı.
Türkiye Uzay Ajansı’nın başında Ağustos 2019’dan bu yana Serdar Hüseyin Yıldırım var. Aslen Rizeli olan 60 yaşındaki Yıldırım, bundan önce Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nda Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürü ve daha da öncesinde Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nde Genel Müdür olarak görev yapıyordu.
Göreve geldikten sonra verdiği ilk röportajda Yıldırım, “Bu fırlatmalar özellikle okyanus kıyıları ya da çöl bölgelerinde yapılıyor. Biz de işbirliğiyle başka bir ülkede bunu yapabiliriz. Varolan, örneğin Kazakistan’daki bir üssü de kullanabiliriz. Ancak benim gönlümde yatan Türkiye’nin uzaya erişimidir. Uydu yapıyoruz, bu kolay iş değildi. Ama bunu nasıl atacağız, birilerine attırmak zorunda kalıyoruz. İsterim ki onu da biz atalım” demişti.
1) 2023’te ay’a gidiyoruz
Milli Uzay Programı’ndaki birinci ve en önemli hedefimiz Cumhuriyetimizin 100. yılında Ay’a ilk teması gerçekleştirmektir. İnşallah Ay’a gidiyoruz. İlk aşamada 2023 yılı sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay’a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. Uzay aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı, uluslararası işbirliğiyle hayata geçireceğiz. Bu görevi tamamladığımızda hem Ay’a ulaşmayı başaran ülkelerden biri olacak hem de ikinci aşama Ay misyonu için gerekli bilgileri toplamış olacağız. 2028’de ikinci aşamada aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı bu kez kendi milli roketlerimizle yapmayı planlıyoruz. Ay’a yumuşak iniş gerçekleştirdiğimiz bu aşamada ayda bilimsel faaliyetler yapabilen sayılı ülkelerden biri konumuna geleceğiz.
2) Marka hedefi
İkinci hedefimiz yeni nesil uydu geliştirme alanında dünya ile rekabet edebilecek ticari bir marka ortaya çıkarmaktır. Türkiye Uzay Ajansı koordinasyonunda kurulacak bir milli şirket bünyesinde birleştireceğiz. Uydu ve alt sistemlerini tek çatı altında toplayarak hem uydu üretim süreçlerinde eşgüdümü yakalayacak, hem de tüm imkânlarımızı daha verimli şekilde kullanacağız. Bu sayede dünyadaki uydu pazarından daha fazla pay elde etmeyi planlıyoruz.
3) Bölgesel konumlama
Üçüncü hedefimiz Türkiye’ye ait Bölgesel Konumlama ve Zamanlama Sistemi geliştirmektir. Uyduları yer sistemleriyle kullanarak yenilikçi yöntemle oluşturacağımız bölgesel konumlama sistemimiz sayesinde büyük riskler barındıran dışa bağımlılıktan kurtulacağız. Böylece savunma, tarım, şehircilik ve otonom araçlar başta olmak üzere kendi navigasyon uygulamalarımızı gerçekleştireceğiz.
4) Uzay Limanı İşletmesi
Dördüncü hedefimiz uzaya erişimi sağlamak ve bir uzay limanı işletmesi kurmak. Uzayda bağımsız güç olmanın yolu uzaya erişimden geçiyor. Yerli ve milli roketlerimizi dünya yörüngesini ağır ve faydalı yük taşıyabilecek olgunluğa eriştirmemiz gerekiyor. Türkiye’nin coğrafi konumu, ticari kârlılık bakımından faydalı yük taşıyacak uzay işletmesi kurmaya şu an itibarıyla uygun değildir. Bu nedenle uzay limanımızı uygun coğrafyada dost ve müttefik ülkelerle kurmayı planlıyoruz.
5) Uzay Meteorolojisi
Beşinci hedefimiz uzay havası ya da meteorolojisi olarak tanımlanan alana yatırım yaparak uzaydaki yetkinliğimizi artırmaktır. Kablosuz yayınlar, haberleşme ve navigasyon sistemleri, elektrik şebekeleri, petrol boru hatları uzaydaki değişimden ciddi zararlar görüyor. Bu etkileri izlemek için uzay havasına yönelik çalışmalar yürüteceğiz.
6) Yerden Takip Sistemi
Altıncı hedefimiz Türkiye’yi astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konularında ileri seviyeye ulaştırmaktır. Dünya yörüngesindeki nesnelerin kayıt altına alınmasına katkı sunacağız. TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ile Doğu Anadolu Gözlemevi’ni birbirine entegre ederek tek bir ulusal araştırma altyapısı haline dönüştüreceğiz.
7) Üretken Ekosistem
Yedinci hedefimiz ülkemizde uzay sanayi ekosistemini geliştirmektir. Burada da güçlü ve üretken ekosistem oluşmasını sağlayacağız. Buradan da yeni başarı hikâyeleri çıkacağına inanıyorum.
8) Uzay Teknolojileri
Uzay programımızdaki sekizinci hedef bir Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurmak. Uzay teknolojileri alt bileşenleri üretebilen bir ülke konumuna geleceğiz. Bu amaçla ODTÜ bünyesinde yerli ve yabancı yatırımcılara ev sahipliği yapacak bir Uzay Geliştirme Bölgesi kuracağız.
9) İnsan Kaynağı
Dokuzunca hedefimiz uzay alanında etkin ve yetkin insan kaynağımızı geliştirmektir. Uzay yolculuğumuzun da vazgeçilmezi insandır.
10) Bir Türk uzaya gidecek
Onuncu ve son hedefimiz bir Türk vatandaşını uzaya göndermektir. Eminim ki birçok kişi bu hayali kurarak büyümüştür. Hatta belki bayanlardan bile ‘ben adayım’ diyenler vardır. Uzaya bir vatandaşımızı göndermeyi turistik bir gezi olarak değil gelecek nesillere yol gösterecek bilim misyonu olarak tasarlıyoruz. Uzaya gitme niteliklerine sahip bir vatandaşımızı gönüllüler arasından seçerek ve gerekli eğitimleri almasını sağlayıp uzaya göndereceğiz.
Türkçe isim bulalım
Mademki bir vatandaşımız uzaya gidecek, artık astronot ya da kozmonot kelimelerine Türkçe karşılık bulmak gerekiyor. Bu bizim hassas noktamız. Buradan dilbilimcilerimize çağrıda bulunuyor ve diyorum ki, gelin Türk uzay yolcularına Türkçe bir isim bulalım. 83 milyon vatandaşımız da özgün fikirleriyle bu arayışa ortak olabilir.
TÜRKSAT 5A uydusu Elon Musk’ın SpaceX şirketi tarafından uzaya gönderildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Elon Musk ile yaptığı telefon görüşmesinden iki hafta ve Türk uydusu TÜRKSAT 5A’nın SpaceX tarafından Falcon 9 roketleriyle fırlatılmasından yaklaşık bir ay sonra 9 Şubat 2021 tarihindeki tanıtım toplantısı yapıldı.
27 Ocak 2021 tarihinde yapılan telefon görüşmesi sonrası Erdoğan, sosyal medya hesaplarından “Görüşmede, Türkiye’deki kamu ve özel sektör kurumları ile şirket arasında uzay teknolojileri başta olmak üzere farklı alanlarda iş birliğine ilişkin hususları ele aldık” açıklaması yapmıştı.
Bu, Erdoğan ve Musk’ın ilk konuşması değildi. 9-10 Kasım 2017’de İstanbul’daki Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenen Global SatShow (Küresel Uydu ve Uzay Şovu) için Türkiye’ye giden Elon Musk, etkinlikten bir gün önce Ankara’ya giderek Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir araya gelmişti.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Elon Musk’ın Türkiye’ye Türksat 5A-5B uydularının uzaya fırlatılması bağlamında geldiğini belirterek “Yarın bununla ilgili Airbus ile bir anlaşma yapılacak. O da bunun alt tedarikçilerinden birisi. Bunu konuştuk” demişti.
Ertesi gün Airbus’la 500 milyon dolar değerinde anlaşma imzalandı. TÜRKSAT’ın o dönem yönetim kurulu başkanı olan Vecdi Gönül, Airbus tarafından üretilecek Türksat 5A uydusunun 2020, 5B uydusunun ise 2021 yılında SpaceX tarafından Falcon 9 roketleriyle fırlatılmasının öngörüldüğünü söyledi.
5A uydusu, Airbus firmasının Fransa’nın Toulouse şehrindeki Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test Merkezi’nde üretildi. Uydunun fırlatılması için önce Kasım 2020 ayı işaret edildi, ardından Aralık 2020 sonuna ertelendiği duyuruldu.
5A uydusu, nihayetinde 8 Ocak 2021’de ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile uzaya gönderildi.
Uydunun Haziran 2020 ayında yolculuğunu tamamlaması ve ardından yörünge testlerinin başlaması planlanıyor.
5A ve 5B’nin uzaya gönderilme çalışmaları sürerken TÜBİTAK, 2 Ekim 2020’de “Ülkemizin ilk milli ve yerli haberleşme uydusu olan TÜRKSAT 6A’nın Uçuş Modeli üretimine başlanmıştır” açıklaması yaptı.
Kaynak:
Cumhurbaşkanlığı Web Sitesi (9 Şubat 2021): “Haberleşme uydularını kendi imkânlarımızla üreterek, bu kabiliyete sahip 10 ülkeden biri olmakta kararlıyız”
Yazılı ve Görsel Basın, 9 Şubat 2021
