DSÖ Genel Direktörü, Asamble’de DSÖ’nün Yıllık Faaliyet Raporunu sundu
76. Dünya Sağlık Asamblesi, 21-30 Mayıs 2023 tarihleri arasında, DSÖ’ne üye Devletlerin heyetlerinin katıldığı toplantılar çalışmalarını sürdürüyor. DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, DSÖ’nün son bir yıllık faaliyet raporunu üye ülke delegeleri ve toplantıya katılan tüm paydaş kuruluşların temsilcileri ile paylaştı.
Malta Başbakan Yardımcısı ve Dünya Sağlık Asamblesi Başkanı Sayın Chris Fearne,
Asamble başkanlığına seçildiğiniz için tebrikler ve sizinle çok yakın çalışmayı dört gözle bekliyorum Ekselansları,
Ekselansları, Bakanlar, heyet başkanları, değerli meslektaşlarım ve dostlar,
Bildiğiniz gibi, üç haftadan kısa bir süre önce, uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu olarak COVID-19’un sona erdiğini ilan ettim.
Bir rahatlama ve düşünme anıydı.
Hayatın normale döndüğünü görmek – bir arkadaşa sarılabilmesi, özgürce seyahat edebilmesi ve birlikte buluşabilmesi cesaret verici. Bir süredir bu virüsün rehinesiyiz, bu yüzden dediğim gibi içim rahatladı.
Ama aynı zamanda, çoğumuz kalbimizde keder taşımaya devam ediyoruz – kaybettiklerimizin kederi, salgının etkilediği aileler, topluluklar, toplumlar ve ekonomiler üzerinde aldığı korkunç bedel ve ihtiyaç duymadığımız keder.
Pandemi, özellikle dünya çapında pek çok sağlık çalışanı gibi ciddi stres ve tükenmişlik yaşayan kendi personelimiz de dahil olmak üzere ruh sağlığı üzerinde ağır bir bedel aldı.
Pandemi bizi benzeri görülmemiş zorluklarla karşı karşıya getirdi.
Ayrıca DSÖ’müzün neler yapabileceğini de göstermiştir.
Pandemi boyunca DSÖ’nüz, hayat kurtarma çabalarınızda size destek olacak teknik ve lojistik araçlar sağlamak için küresel uzmanlığını seferber etti.
ACT Accelerator aracılığıyla, DSÖ ve ortaklarımız yaklaşık iki milyar doz COVID-19 aşısının yanı sıra testler, terapötikler, oksijen, KKD ve diğer tıbbi malzemeleri teslim etti.
COVID-19’un küresel bir sağlık acil durumu olarak sona ermesi, küresel bir sağlık tehdidi olarak COVID-19’un sonu değildir.
Bu ayın başlarında DSÖ Sekretaryası, beş temel alanda ülkeler için kritik eylemleri özetleyen COVID-19 için Küresel Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planının dördüncü baskısını yayınladı.
Yeni hastalık ve ölüm dalgalanmalarına neden olan başka bir varyantın ortaya çıkma tehdidi devam ediyor.
Ve daha da ölümcül potansiyele sahip başka bir patojenin ortaya çıkma tehdidi devam ediyor.
Ve pandemiler, karşılaştığımız tek tehdit olmaktan çok uzak. Çakışan ve birbirine yaklaşan krizlerin olduğu bir dünyada, sağlıkla ilgili acil durumlara hazırlık ve müdahale için etkili bir mimari, her türden acil durumu ele almalıdır.
Pandemiye Hazırlık ve Müdahale konulu bu yılki Üst Düzey Toplantı, liderler için geleceğe doğru net bir yol çizmeleri için değerli bir fırsat.
Yapılması gereken değişiklikleri biz yapmazsak kim yapacak?
Ve onları şimdi yapmazsak, ne zaman?
Bir sonraki salgın kapıyı çaldığında -ki gelecek- kararlı, toplu ve adil bir şekilde yanıt vermeye hazır olmalıyız.
===
COVID-19 salgınının, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ndeki sağlıkla ilgili hedefler ve “üç milyar” hedeflerin her biri için önemli etkileri oldu.
2018’den bu yana 1 milyardan fazla insan daha iyi sağlık ve esenliğe sahip, ancak 2030 yılına kadar Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ilgili hedeflerine ulaşmak için ilerleme yetersiz.
Evrensel sağlık sigortası konusunda ilerleme kaydettik ve boşlukları kapattık ve 2018’den bu yana 477 milyon kişi daha evrensel sağlık sigortasının avantajlarından yararlanıyor.
Ancak mevcut eğilimlere göre, 2030’da SDG döneminin sonuna kadar dünya nüfusunun yarısından azı kapsanacak, bu da hızı en azından ikiye katlamamız gerektiği anlamına geliyor.
Ve acil durumlarda, COVID-19 salgını, daha iyi korunması gerekenlerin 1 milyar değil, 8 milyar insan olduğunu gösterdi.
Pandemi bizi rotamızdan çıkardı, ancak SDG’lerin neden kuzeyyıldızımız olarak kalması gerektiğini ve neden pandemiye karşı koyduğumuz aynı aciliyet ve kararlılıkla onları takip etmemiz gerektiğini gösterdi.
===
Karşılaştığımız birçok aksiliğe rağmen, gurur duyacağımız birçok başarımız da var.
Geçen hafta Sekreterlik, dünyanın dört bir yanından ülke hikayeleriyle çalışmalarımızın kapsamlı, ayrıntılı ve etkileşimli bir açıklamasını sunan DSÖ web sitesinde 2022 Sonuç Raporunu yayınladı.
2022’deki çok çeşitli başarıların hakkını vermek imkânsız, ancak Sonuç Raporu, tüm çeşitliliğiyle çalışmalarımızın simgesi olan önemli başarıları vurguluyor.
Geçen yılki Sağlık Asamblesinde özetlediğim “beş P” nin her birine göre birkaç tanesini vurgulamak istiyorum: (promoting, providing, protecting, powering and performing for health) sağlığı teşvik etmek, sağlamak, korumak, güçlendirmek ve performans göstermek.
Öne çıkanların ilk grubu, hastalığı önleyerek ve temel nedenlerini ele alarak sağlığı destekleyen ilk P ile ilgilidir.
Ülkelerin bunu gerçekleştirmesinin en önemli yollarından biri, bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadelede sağlık vergilerinin kullanılmasıdır.
2017 ile 2022 arasında 133 Üye Devlet, tütün ve şekerli içecekler de dahil olmak üzere sağlığa zarar veren ürünlere yönelik yeni bir sağlık vergisini artırdı veya uygulamaya koydu.
Örneğin, DSÖ’nün savunuculuğu ve teknik desteğiyle, Timor Leste geçen yıl tütün vergisi kilogramı 19 ABD dolarından 50 ABD dolarına çıkardı ve bu yıl şimdiden kilogramı yeniden 100 ABD dolarına çıkardı-tütünlere her yerde en büyük vergi artışları yapılmaya devam edilmektedir.
Başka yerlerde, Mauritius ve Finlandiya düz ambalajı uygulamaya koydu, Umman bunu bu yıl yapacak ve Tunus tütün ambalajlarının ön ve arka yüzündeki sağlık uyarılarını %70’e çıkardı.
Sierra Leone dünyadaki en sıkı tütün kontrollerinden bazılarını uygulamaya koydu, Ukrayna dumansız yasalarını halka açık yerlerde e-sigara ve ısıtmalı tütün ürünlerinin kullanımını yasaklayacak şekilde genişletti ve Kazakistan ısıtmalı tütün ürünlerine yeni bir vergi politikası getirdi.
Bu ülkelerin her birini takdir ediyor ve kutluyorum.
Ayrıca, endüstriyel olarak üretilen trans yağın küresel gıda arzından çıkarılmasında cesaret verici ilerlemeler görüyoruz.
2018’de DEĞİŞTİR girişimimizi başlattığımızdan bu yana, DSÖ’nün endüstriyel olarak üretilen trans yağ kullanımına ilişkin tavsiye ettiği politikalarla korunan insan sayısının altı kat artarak 550 milyondan 3,7 milyarın üzerine çıktığını gördük.
Sadece son altı ayda Bangladeş, Nijerya ve Birleşik Arap Emirlikleri trans yağ politikalarını uygulamaya koydu ve Arjantin, Mısır, Meksika, Paraguay, Filipinler ve Ukrayna da önümüzdeki iki yıl içinde kendi politikalarını uygulamaya hazırlanıyor.
Birçok ülke, kardiyovasküler hastalık için önde gelen bir risk faktörü olan tuz alımını azaltmada da etkileyici ilerlemeler kaydetmiştir.
Örneğin, son 10 yılda Sri Lanka, DSÖ ülke ofisinin desteğiyle kişi başına ortalama tuz tüketimini neredeyse %20 oranında azalttı.
İklim değişikliği konusunda, geçen yılki COP-27’de, 65 ülkeyi iklime dayanıklı ve iklim dostu sağlık sistemleri inşa etmeleri için destekleyen İklim Değişikliği ve Sağlık Konusunda Dönüştürücü Eylem İttifakını başlattık.
Örneğin, DSÖ’nün desteğiyle Gine, sağlık sektöründen kaynaklanan emisyonları değerlendirmeye başlamıştır ve bunları azaltmak için bir plan geliştirmektedir.
Tüm bu çalışmalara ek olarak, fiziksel aktiviteyi artırarak, yol güvenliğini iyileştirerek, sağlıklı yaşlanmayı teşvik ederek ve çok daha fazlasını yaparak ülkeleri daha sağlıklı nüfuslar oluşturmaları için desteklemeye devam ediyoruz.
===
Şimdi, sağlık sistemlerini evrensel sağlık kapsamının temeli olarak temel sağlık hizmetlerine yeniden yönlendirerek, ikinci P ile ilgili olan ikinci önemli noktalara geçelim.
2019’da BM Genel Kurulunda UHC (Universal Health Coverage- Evrensel Sağlık Kapsamı) ile ilgili Üst Düzey Toplantı, dünya liderlerinin herkes için sağlık vizyonunu gerçekleştirmeye yönelik tarihi bir taahhüdüydü.
O zamanlar COVID-19’un hemen köşede olduğunu bilmiyorduk.
Bu nedenle, bu yılki BM Genel Kurulunda Evrensel Sağlık Kapsamına ilişkin İkinci Üst Düzey Toplantı, siyasi ilgiyi ve mali yatırımları ilerlemeyi hızlandırmaya yeniden odaklamak için hayati bir fırsattır.
Rutin bağışıklama da dahil olmak üzere anne ve çocuk sağlığına yönelik hayat kurtaran hizmetlerin sağlanması için güçlü birinci basamak sağlık hizmetleri özellikle hayati önem taşımaktadır.
2019 ile 2021 arasında, tahminen 67 milyon çocuk en az bir temel aşıyı kaçırdı ve 48 milyon çocuk da bu aşıyı tamamen kaçırdı.
Buna yanıt olarak, DSÖ ve ortaklarımız, bu yılın sonuna kadar çocuklarda aşılama düzeylerini en azından pandemi öncesi seviyelere çıkarmak ve kaçıranları korumak için küresel bir çaba olan “The Big Catch-up – Büyük Yetişme” yi başlattı.
Pandeminin olumsuzluklarına rağmen birçok ülke anne ve çocuk sağlığında ilerleme kaydetmeye devam etti.
Kuzey Kore, Endonezya, Maldivler, Sri Lanka ve Tayland, yenidoğan ölümlerini, beş yaş altı ölüm oranlarını azaltmada SDG hedeflerine ulaştı ve aynı beş ülke artı Bhutan da ölü doğumlarla ilgili 2030 hedefine ulaştı.
Emzirmenin teşviki, korunması ve desteklenmesinde ülkelerin kaydettiği etkileyici ilerlemeyi de not etmekten gurur duyuyoruz.
2022’de 6 aydan küçük çocukların %48’i sadece anne sütü ile beslendi ve Dünya Sağlık Asamblesi tarafından belirlenen %50 hedefine yaklaştı.
Ve hamile kadınların bakımını iyileştirmeye yönelik araştırmaları desteklemeye devam ediyoruz. Geçen yıl, DSÖ 20 ülkede ilk kez anında ciltten cilde bakımın veya kanguru anne bakımının erken doğan çocukların neredeyse üçte birini kurtarabileceğini gösteren kanıtları gözden geçirdi.
Ve DSÖ öncülüğünde yapılan bir araştırma, bir dizi müdahalenin art arda yerine aynı anda uygulanmasının ciddi doğum sonu kanamayı yüzde 60 oranında azaltabildiğini ve ölüm şansını azaltabildiğini gösterdi.
DSÖ’nün yeni yaklaşımı – “Mültecilerin ve göçmenlerin sağlığının teşvik edilmesi: dünyanın dört bir yanından deneyimler” – 44 Üye Devletten, mültecilerin karşılanmamış sağlık ihtiyaçlarına yönelik gerçek ilerlemeyi gösteren düzinelerce ülke vaka örneğini sergiliyor.
Uzun vadede, mültecilere ve göçmenlere yönelik bakımı, ülkeler içinde ve uluslararası düzeyde ortaklıklarla desteklenen daha geniş ulusal planlara yaygınlaştırmak bir önceliktir.
Temel sağlık hizmetlerine ve evrensel sağlık güvencesine yapılan en önemli yatırımlardan biri sağlık çalışanlarına yapılan yatırımlardır.
Beş yıl önce DSÖ, 2030 yılına kadar dünya çapında 18 milyon sağlık çalışanı açığı öngörüyordu. Öngörülen bu açık şimdi 10 milyona düştü, ancak Afrika ve Doğu Akdeniz bölgeleri, açıkta artan bir paya sahip.
Eğer biz 2030 yılına kadar Sağlıkta Kalkınma Hedefinin evrensel sağlık kapsamı hedefine yaklaşmak istiyorsak, tüm ülkeleri ihtiyaç duydukları sağlık iş gücünü oluşturmaları için destekleyerek bu açığı kapatmalıyız.
Bu her ülkenin kendi başına yapabileceği bir şey değil; ülkelerin birlikte yapması gereken bir şeydir.
Tüm ülkeleri, Sağlık Personelinin Uluslararası İşe Alınmasına İlişkin Küresel Uygulama İlkelerine uymaya ve özellikle yakın zamanda güncellenen Destek ve Önlemler listesindeki 55 ülkeyi, bu ülkeleri tüketen uluslararası işe alımlara karşı korumaya çağırıyoruz.
Ayrıca, sağlık çalışanlarının yeterliliklerini ve bakım kalitesini sürekli olarak iyileştirmek amacıyla yaşam boyu eğitim veren ülkeleri desteklemek için çok çalışıyoruz.
Daha geçen ay, 2025’in sonuna kadar 25 ülkeden hemşire ve ebelerin %25’inin temel acil bakım eğitimine erişimini sağlamayı amaçlayan Global 25 x 25 x25 Kampanyasını başlattık.
Ve Fransa’nın güçlü desteğiyle, yedi ayda tamamlanması planlanan yeni binamız ve bu yılın sonlarında yapılması planlanan eğitim programlarının ilk sürümü ile DSÖ Akademisi’nin kuruluşunda önemli kilometre taşlarına ulaşmaya devam ediyoruz. Bunun ülke kapasitesinin oluşturulmasına önemli bir katkısı olacaktır.
===
UHC (Evrensel Sağlık Kapsamı)’nin diğer en önemli unsurlarından biri de temel tıbbi ürünlere erişimdir ve 2022’de birkaç önemli yeni aracın piyasaya sürüldüğüne ve piyasadan bulunabileceğine tanık olundu.
Tüberküloz için, çoklu ilaca dirençli TB (verem) için ilk tamamen ağızdan tedavi rejimlerini öneren ve tedavi süresini 18 aydan 6 aya indiren yeni DSÖ kılavuzlarını kullanıma sunduk.
Şimdiye kadar 109 ülke, DSÖ yönergelerine dayalı olarak bu yeni uygulamaları kullanmaya başladı.
Ancak veremi etkili aşılarla bitirebileceğimizin farkında olarak, yeni aşıları mümkün olan en kısa sürede piyasaya sürmek için bu yılın başlarında sağlık bakanları düzeyinde bir TB Aşısı Hızlandırma Konseyi kurduk. İrade varsa yol da bulunur. COVID için yapıldı; TB için yapılabilir.
Bu yılki BM Genel Kurulu’nda tüberküloz konusundaki üst düzey toplantıya yaklaşırken, liderlerden teşhis, tedavi, aşı geliştirme, sosyal koruma, finansman ve araştırma ve yenilik konularında önümüzdeki beş yıl için somut hedefler koymalarını istiyoruz.
Geçen yıl ayrıca, en fazla risk altındakiler için potansiyel bir oyun değiştirici olan HIV’i önlemek için uzun etkili enjektablların kullanımına ilişkin yeni kılavuzlar yayınladık.
Şimdiye kadar, DSÖ yönergelerine göre, altı ülke (Avustralya, Botsvana, Malavi, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri ve Zimbabve) uzun etkili enjektablların kullanımını onayladı ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra 12 ülkede daha onay aşamasında.
Ve DSÖ’nün 2021’de RTS,S sıtma aşısının yaygın kullanımına yönelik tavsiyesinin ardından, şu anda Gana, Kenya ve Malavi’de 1,5 milyondan fazla çocuk bu aşıyı aldı.
Aşılananlar arasında şiddetli sıtmada %30 azalma ve çocuk ölümlerinde %10 düşüş görüyoruz. Aşılanan her 200 çocuk için bir ölümün önlendiğini tahmin ediyoruz.
Basitçe söylemek gerekirse, bu aşı sıtmanın seyrini değiştiriyor ve bir sıtma uzmanı olarak gerçekten mutluyum.
Bu yıldan itibaren Afrika’da en az 28 ülke daha uygulamayı planlıyor.
İkinci bir aşı, DSÖ tarafından inceleniyor ve kullanılması tavsiye edilirse, talep ve arz arasındaki uçurumu kapatmaya ve maliyetleri düşürmeye yardımcı olabilir – elimizdeki aşıdan çok daha erişilebilir.
Dün de söylediğim gibi aşılar tarihin en güçlü icatları arasında yer alıyor.
Aşılar çiçek hastalığını söndürdü, çocuk felcini neredeyse yok etmeye itti ve diğer birçok hastalığı evcilleştirdi.
Ve aşılar, rahim ağzı kanserini ortadan kaldırma hayalini ulaşılabilir kılıyor.
DSÖ’nün 2018’de rahim ağzı kanserini ortadan kaldırmak için Harekete Geçirme Çağrısından bu yana, 41 alt-orta gelirli ülke de dahil olmak üzere yaklaşık elli ülke daha ulusal aşılama programlarına HPV aşısını dahil etti.
Tüm ülkeleri 2030 yılına kadar 90-70-90 hedeflerini karşılamak için hizmetleri ölçeklendirmeye çağırmaya devam ediyoruz.
Tüm dünyada temel ilaçlara ve aşılara erişimi genişletmek için çalışırken bir yandan da değerli ilaçları antimikrobiyal direnç tehdidine karşı korumak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
İlk kez, dünyanın dört bir yanından Sağlık Bakanları ve Tarım Bakanları, 2030 yılına kadar tarımsal gıda sisteminde antimikrobiyal kullanımını %30 oranında azaltma hedefi üzerinde anlaşmak için geçen yıl Umman’da bir araya geldi.
Gelecek yıl yapılacak AMR (antimikrobiyal direnç) Üst Düzey Toplantısı, bu ve diğer hedeflere ulaşmak için siyasi ve mali taahhüdü harekete geçirmek için çok önemli olacaktır. Bu vesileyle, Küresel Liderler Grubu liderliği için Barbados Başbakanı’na ve ayrıca Malta’dan Başbakan Yardımcısı Chris Fearne’e teşekkür etmek istiyorum.
Son olarak, daha önce de belirttiğim gibi, pandemi ruh sağlığının büyük yükünü ortaya çıkardı.
DSÖ Ruh Sağlığı Özel Girişimi, daha önce erişemeyen 5,2 milyondan fazla insanın ruh sağlığı hizmetlerine erişimini artırmak için dokuz ülkeyi desteklemiştir.
===
Öne çıkan üçüncü grup, sağlık acil durum hazırlığı ve müdahalesi için küresel mimariyi güçlendirerek sağlığı koruyan üçüncü P ile ilgilidir.
COVID-19 ve mpox’a ek olarak, geçen yıl DSÖ Pakistan’daki sellerden, Uganda’daki Ebola’dan, Ukrayna’daki savaştan, 30’dan fazla ülkedeki kolera salgınlarından ve Kuzey Etiyopya ve Sahel ile Afrika Boynuzu’ndaki karmaşık acil durumlardan kaynaklanan 70 dereceli sağlık acil durumuna yanıt verdi.
2014 ve 2015 yıllarında Batı Afrika Ebola salgınının ardından kurulan Acil Durumlar için Acil Durum Fonu, müdahalemizi kolaylaştıran önemli bir unsur oldu.
Geçen yıl, CFE, acil durumlara hızlı müdahaleyi desteklemek için 24 saat gibi kısa bir sürede yaklaşık 90 milyon ABD Doları serbest bıraktı.
Daha bu yıl, Suriye Arap Cumhuriyeti ve Türkiye’deki depremlere, Sudan’daki ihtilafa ve daha fazlasına müdahalemizi finanse etmek için 37 milyon ABD dolarından fazlasını ayırdık.
Ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki Dubai Lojistik Merkezimiz 90 ülkeye yaklaşık 600 sevkiyat gerçekleştirdi ve bu fırsatı, Majesteleri Başkan’dan başlayarak desteği için BAE’ye teşekkür etmek istiyorum.
Geçen yıl ayrıca ilk birleştirilmiş DSÖ Küresel Sağlık Acil Durum Çağrısını başlattık ve Ocak ayında bu yılki çağrıyı 2,5 milyar ABD doları tutarında başlattık.
Dünyanın dört bir yanındaki acil durumlara müdahale etmeye devam ettiğimiz gibi, sağlıkla ilgili acil durumlara hazırlık ve müdahaleye yönelik küresel mimariyi güçlendirmek için Üye Devletler ve ortaklarla birlikte çalışmaya devam ediyoruz.
Geçen yılın bu konudaki en önemli başarılarından biri, Kasım ayında DSÖ’nün teknik liderliğinde Dünya Bankası’nda Pandemi Fonu‘nun kurulmasıydı.
Fonun başlangıç bütçesi 1,6 milyar ABD Doları’dır ve dünya çapında pandemiye hazırlık ve müdahale için katalitik ve boşluk doldurma finansmanını desteklemek amacıyla ilk finansman turu için şimdiden 300 milyon ABD Dolarını onayladı.
Pandemi Fonu, dünyamızı acil sağlık durumlarına karşı daha güvenli hale getirmek için DSÖ ve Üye Devletlerin üstlendiği birçok girişimden yalnızca biridir:
Gelişmiş hesap verebilirlik için Evrensel Sağlık ve Hazırlık İncelemesi;
Gelişmiş sürveyans için, DSÖ Pandemi ve Salgın İstihbarat Merkezi ve yeni başlatılan Uluslararası Patojen Gözetim Ağı;
Gelişmiş bir acil durum müdahale işgücü için, Küresel Sağlık Acil Durum Birlikleri, yakın arkadaşım Bakan Lauterbach ve Gates Vakfı’ndan Chris Elias ile daha dün gece kuruldu.
Biyolojik numunelerin gelişmiş paylaşımı için, WHO BioHub Sistemi;
Gelişmiş izleme için Küresel Hazırlık İzleme Kurulu;
Gelişmiş yönetişim için, Uluslararası Sağlık Tüzüğünde yapılan değişiklikler;
Ve gelişmiş uluslararası işbirliği için, pandemi anlaşması- dünyamızı savunmasız bırakan eski panik ve ihmal döngüsüne geri dönmeyeceğimiz, ancak ortak tehditleri ortak bir yanıtla karşılamaya yönelik ortak bir taahhütle ilerleyeceğimize dair nesiller boyu süren bir taahhüt.
Bu nedenle pandeminin nesiller arası bir taahhüt olduğunu söylüyoruz: Bu nesilden gelen bir taahhüt önemli çünkü bu nesil, küçük bir virüsün ne kadar korkunç olabileceğini deneyimledi.
===
Uluslararası öneme sahip halk sağlığı acil durumları olarak COVID-19 ve mpox’un sona ermesi, çocuk felcinin tek resmi küresel sağlık acil durumu olmaya devam ettiği anlamına gelir.
2021’de tüm zamanların en düşük seviyesi olan 5 vahşi çocuk felci vakasının ardından, geçen yıl Pakistan’da 20, Afganistan’da iki ve Mozambik’te sekiz vakayla bir artış gördük.
Bu yıl şimdiye kadar, geçen hafta biri Pakistan’dan ve ikisi Afganistan’dan olmak üzere üç vahşi çocuk felci virüsü vakası bildirildi.
DSÖ ve ortaklarımız, çocuk felcini tarihe gömme işini bitirme konusunda kararlı bir şekilde kararlıdır.
Geçen yıl, Afganistan’da daha önce erişilemeyen 3 milyon çocuk ilk kez çocuk felci aşısı oldu.
Ve Ekim ayında bağışçılar, yok etme çabalarını desteklemek için 2,6 milyar ABD doları taahhütte bulundular.
Aynı zamanda, çocuk felci geçişinin bir parçası olarak, 50’den fazla ülke aşılama, hastalık tespiti ve acil durum müdahalesini desteklemek için çocuk felci varlıklarını entegre etti.
Çocuk felcini ortadan kaldırmaya yönelik önemli yatırımların çocuk felciyle birlikte ölmediğinden, bunun yerine bu toplulukların çok ihtiyaç duyduğu hizmetleri sunmak için sağlık sistemlerini inşa etmek için kullanıldığından emin olmalıyız.
Ne de olsa, bir çocuğu çocuk felcinden korursak gerçekten yardım etmiş olmayız ama kızamıktan ölür.
===
Dördüncü vurgu grubu, etki yaratmak için bilimin, araştırmanın, yeniliğin, verilerin ve ortaklıkların gücünden yararlanarak sağlığa güç veren dördüncü P ile ilgilidir.
Güney Afrika’daki mRNA Merkezi, yerel üretimi güçlendirme ve küresel olarak pandemiye hazırlık ve müdahaleyi geliştirme taahhüdümüzün bir parçası olarak mükemmel bir örnektir.
mRNA Hub’ı oluşturulduktan kısa bir süre sonra 2021’de ziyaret ettim ve sadece bir ay önce resmi lansman için geri dönme fırsatım oldu. İlerleme dikkat çekici.
Merkez, düşük ve orta gelirli ülkelerde 300 personele eğitim veren Kore Cumhuriyeti’ndeki biyo-üretim eğitim merkezi tarafından desteklenen 15 ülkedeki üreticilere teknoloji aktarmaya başladı.
mRNA Teknoloji Transfer Programı, yalnızca COVID-19’a karşı aşılar için değil, aynı zamanda HIV, tüberküloz, sıtma ve daha fazlasını içeren diğer hastalıklar için de büyük umut vaat ediyor.
Aşılar güçlü araçlardır, veriler de öyle.
Sağlıkla ilgili SKH’lere yönelik ilerlemeyi takip etme çabalarımızın merkezinde, ülkelerdeki sağlık bilgi sistemlerini güçlendirme, en iyi sağlık politikaları ve programlarını bilgilendirmek için güvenilir veriler üretme ve analiz etme çalışmalarımız yer alır.
Geçen yılın önemli veri ürünlerinden biri, COVID-19’dan kaynaklanan aşırı ölüm oranı tahminimizdi. Üye Devletlerle yapılan istişarelere ve Birleşmiş Milletler genelindeki ortaklarla ve dünyanın dört bir yanındaki bilim adamlarıyla birlikte çalışarak, 2020 ve 2021’de 14,9 milyon fazla ölüm tahmin ettik.
Geçen yıl, tarihimizde ilk kez sağlık verilerinin yayınlanması için tek bir kaynak sağlayan World Health Data Hub’ın beta sürümünü tamamladık.
Ve bu Asamble sırasında, Dünya Sağlık Veri Merkezi‘nin halka açık portalı DataDot‘u kullanıma sunacağız.
===
Öne çıkanların son seti, daha güçlü ve sürdürülebilir bir şekilde finanse edilen bir DSÖ inşa ederek sağlık için performans gösteren beşinci P ile ilgilidir.
Geçen yıl DSÖ’nün finansman modelini dönüştürmeye yönelik kararınız, DSÖ’nün küresel sağlık konusunda lider ve yönlendirici otorite rolünü yerine getirmesi için güçlendirilmesi ve yetkilendirilmesi yönünde bir dönüm noktasıydı.
Hayat kurtarmaya büyük bir geri dönüş sağlayacak olan bu gerçekten tarihi karar için çok teşekkür ederim.
Karşılığında, DSÖ Sekreteryasının bütçe, programatik, finans ve yönetişim süreçleri ve hesap verebilirlik konularında reformlar uygulamasını istediniz.
Ocak 2023 ayında Yürütme Kurulu tarafından onaylanan 96 eylemden oluşan Sekreterya Uygulama Planını sizlerle birlikte geliştirdik.
Şimdiye kadar 42 eylem gerçekleştirdik ve 54 eylem devam ediyor ve geri kalan eylemleri uygularken daha agresif olma taahhüdüm konusunda sizi temin ederim.
Bu organizasyonun cinsel suistimali önleme ve müdahale etme biçimini dönüştürme ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama çabalarımızı da sürdürüyoruz.
DSÖ tarihinde ilk kez, tüm randevu türlerinde ve pozisyon kategorilerinde personel için genel cinsiyet eşitliğine ulaştık.
Geçen yılın sonunda tüm ülke temsilcilerimizi, Bölge Müdürlerimizi ve genel müdürlük liderlerimizin katıldığı bir Global Yönetim Toplantısı gerçekleştirdik.
Ana sonuç, ülke temsilcileri tarafından yönetilen ve çekirdek ülke varlığı, yetki devri ve yeterli mali ve beşerî dahil olmak üzere yedi kritik alanda 100 eylem içeren iddialı bir 100 günlük plan geliştiren bir Eylem Sonuçları Grubunun kurulmasıydı.
Bu çabaları desteklemek için ülke ofislerine tahsis etmek üzere bütçemizden 100 milyon ABD doları ayırdım.
Ancak bu taahhüdü sürdürmek için, Üye Devletlerin bu Sağlık Asamblesinde değerlendirilen katkılardaki %20’lik artışı onaylamasını bekliyoruz.
DSÖ Sekreteryası istediğiniz değişiklikleri yapmak için çalışıyor.
Şimdi sizden, değerlendirilen katkıları artırma taahhüdünüzü yerine getirmenizi, hepimizin görmek istediği sonuçları verecek ülkelerde uzun vadeli öngörülebilir programlamayı sunmamızı sağlamanızı istiyoruz.
===
Ekselansları,
Meslektaşlarımın çoğu, çalışma alanlarını belirtemediğim için hayal kırıklığına uğrayacak.
Sizle paylaştığım öne çıkan noktalar, kapsamlı olmakla birlikte, geçen yıl dünya çapında başardığımız veya yapmakta olduğumuz her şeyin ortada olduğu belli.
Bazıları manşetlere çıkıyor; çoğu yok sayılıyor.
Bazıları bağışçıların ilgisini çekiyor ve bir kısmı ortada yok.
Ancak DSÖ’nüz pek çok şekilde ve pek çok yerde sağlık için beş P’yi teşvik etmek, sağlamak, korumak, güçlendirmek ve gerçekleştirmek için çalışıyor.
Sizlerden üç isteğim var:
İlk olarak, her Üye Devleti, üç milyar hedef ve sağlıkla ilgili SDG’lerdeki ilerleme hızını artırmanın somut yollarını belirlemek için DSÖ Sekreteryası ile birlikte çalışmaya davet ediyorum.
İkinci olarak, dünyanın bir daha asla COVID-19 gibi bir pandeminin yıkımıyla karşı karşıya kalmaması için her Üye Devleti Pandemi Anlaşması ve Uluslararası Sağlık Tüzüğü ile ilgili müzakerelere yapıcı ve acilen katılmaya çağırıyorum.
Üçüncüsü, değerlendirilen katkı paylarındaki artışı ve 2024’teki yatırım turunu desteklemenizi rica ediyorum.
DSÖ’nün 75. Kuruluş yıl dönümünü kutlarken sağlığı geliştirmek, dünyayı güvende tutmak ve savunmasızlara hizmet etmek için birlikte daha fazlasını yapmaya söz verelim.
Çok teşekkür ederim.
Haber Bekir Metin, DSÖ Türkiye Eski Temsilcisi, 23 Mayıs 2023
