DSÖ: Hava kirliliği çok kötü düzeyde, her yıl 7 milyon kişinin ölümüne neden oluyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hava kirliliğinin tahmin edilenden çok daha tehlikeli boyutta olduğuna dair uyarıda bulundu. Örgüt, kirlenmeye yol açan azot dioksit gibi maddelerin güvenli limit seviyesini düşürdü.
DSÖ’ne göre hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle her yıl 7 milyon kişi hayatını kaybediyor.
Hava kirliliğinden en fazla zarar görenler ise ekonomileri fosil yakıta bağımlı olan düşük ve orta gelirli ülkeler.
DSÖ, hava kirliliğinin insan sağlığı açısından yol açtığı zararları sigara ve sağlıksız beslenme ile eşdeğer görüyor.
2021 Kasım ayında Glasgow’da yapılacak olan İklim Konferansı (COP26) öncesi örgüt, 194 üye ülkeye, iklim değişikliğine karşı harekete geçmeleri ve karbon salımını azaltmaları yönünde çağrı yapıyor.
DSÖ’nün hava kirliliği konusunda 22 Eylül 2021 Çarşamba günü yayımladığı yeni kılavuzda, PM2.5 adıyla bilinen partiküllerin güvenli limiti yarı yarıya düşürüldü. Akciğerler tarafından en derin noktalara kadar solunabilen bu küçük partiküler maddeler, motorlu taşıt araçlarının yakıtları, enerji üretimi ve doğal gazla ısınma sonucu ortaya çıkıyor.
‘Ölümlerin yüzde 80’i önlenebilir’
DSÖ’ne göre, “Mevcut hava kirliliği seviyesinin yeni kılavuzda önerilen seviyeye düşürülmesi halinde PM2.5 kaynaklı ölümlerin yüzde 80’i önlenebilir”.
PM10 adıyla bilinen partiküler maddeler için de güvenli limit yüzde 25 oranında düşürüldü.
Kılavuzda vurgulanan diğer kirleticiler arasında ozon, azot dioksit, kükürt dioksit ve karbonmonoksit de bulunuyor.
Hava kirliliği kalp hastalıklarına ve inmeye yol açabiliyor. Çocuklarda ise akciğer gelişimini engelleyebiliyor ve astımı tetikleyebiliyor.
DSÖ, hava kalitesinin artırılması ile iklim değişikliğinin etkilerine karşı mücadelenin karşılıklı olarak birbirini destekleyen etkileri olduğunu belirtiyor.
2020 Dünya Hava Kirliliği Raporu: Türkiye 46’ncı sıraya geriledi, havası en kirli il Çorum oldu.
Türkiye, 106 ülkeyi kapsayan 2020 Dünya Hava Kirliliği Raporu’nda üç sıra gerileyerek 46’ncı sırada yer aldı. Rapora göre Türkiye’de hava kirliliğinin en yoğun olduğu kentler Çorum, Erzurum ve Düzce.
İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir tarafından yayımlanan rapor, metreküp başına düşen ince parçacıklı madde (PM 2,5) yoğunluğu ölçümlerine dayanıyor.
Raporda iyi hava kalitesi aralığı 0-12 (μg/m³) PM2,5 olarak tanımlanıyor. Orta kalitedeki havanın değer aralığı ise 12,1-35,4 (μg/m³).
Türkiye’de metreküp başına düşen ortalama PM 2,5 yoğunluğu 18,7.
2019 raporunda bu yoğunluk 20,6 düzeyindeydi ve Türkiye 96 ülkenin yer aldığı listede 43’ncü sıradaydı.
Saç telinin çapının 30’da biri kadar büyüklükteki bu maddeler bazı solunum yolu hastalıkları ve akciğer kanseriyle ilişkilendiriliyor.
Rapora göre hava kirliliği dünya genelinde her yıl 600 bini çocuk yedi milyon erken ölümde rol oynuyor ve küresel ekonomiye 2,9 trilyon dolarlık yük getiriyor.
Raporda dünya nüfusunun yüzde 90’ından fazlasının tehlikeli seviyede kirli hava soluduğu belirtiliyor.
Uzmanlar hava kirliliğinin bu değerler arasında yer aldığı kentlerde yaşayan hassas kişilerin solunum sorunu riski nedeniyle dışarıdaki aktivitelerden kaçınmalarını tavsiye ediyor.
Koronavirüs salgınında hava kalitesi arttı
Raporda koronavirüs salgını sırasında sanayi ve ulaşım kaynaklı emisyonların azalması nedeniyle ölçüm yapılan ülkelerin yüzde 84’ünde ve kentlerin yüzde 65’inde hava kalitesinin 2019’a göre arttığı belirtiliyor.
Ancak uzmanlar kısıtlamaların kaldırılmasıyla hava kirliliğinin yeniden artışa geçeceği endişesini dile getiriyor.
Listede ilk sıralarda Güney Asya ve Doğu Asya ülkeler yer alıyor.
Hava kirliliğinin en yoğun 50 kent listesinde Bangladeş, Çin, Hindistan ve Pakistan’dan 49 şehir yer alıyor.
Kaynak:
BBC News, 23.9.2021