DSÖ-UNICEF 2023 Küresel Çocukluk Aşılama Kapsamı Ortak Basın Açıklaması
Küresel çocukluk aşılama seviyeleri 2023’te durdu ve birçok kişi hayat kurtarıcı korumadan mahrum kaldı
Yeni veriler, 4 bebekten yaklaşık 3’ünün düşük aşı kapsamının kızamık salgınlarına yol açtığı ülkelerde yaşadığını ortaya koyuyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve UNICEF tarafından 15 Temmuz 2024 tarihinde yayınlanan verilere göre, küresel çocukluk aşılama kapsamı 2023’te durakladı ve 2019’daki pandemi öncesi seviyelere kıyasla 2,7 milyon ek çocuk aşılanmamış ve eksik aşılanmış durumda kaldı.
14 hastalığa karşı aşılama için aşılama eğilimleri hakkında dünyanın en büyük ve en kapsamlı veri setini sağlayan DSÖ ve UNICEF’in ulusal aşılama kapsamı (WUENIC) hakkındaki son tahminleri, devam eden telafi, iyileşme ve sistem güçlendirme çabalarına olan ihtiyacı vurguluyor.
UNICEF İcra Direktörü Catherine Russell, “Son eğilimler, birçok ülkenin çok fazla çocuğu kaçırmaya devam ettiğini gösteriyor” dedi. “Aşılama açığını kapatmak için hükümetlerin, ortakların ve yerel liderlerin her çocuğun aşılanmasını ve genel sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesini sağlamak için birincil sağlık hizmetlerine ve toplum çalışanlarına yatırım yapmasıyla küresel bir çaba gerekiyor.”
Bulgulara göre, 2023 yılında küresel bağışıklama kapsamı için önemli bir gösterge olan difteri, tetanos ve boğmaca (DTP) aşısının üç dozunu alan çocuk sayısı %84’te (108 milyon) sabitlendi. Ancak, aşının tek dozunu almayan çocuk sayısı 2022’de 13,9 milyondan 2023’te 14,5 milyona yükseldi.
Aşılanmamış çocukların yarısından fazlası, çocukların güvenlik, beslenme ve sağlık hizmetlerine erişimdeki aksamalar ve eksiklikler nedeniyle önlenebilir hastalıklara karşı özellikle savunmasız olduğu kırılgan, çatışmalardan etkilenen ve savunmasız ortamlarda bulunan 31 ülkede yaşıyor.
Ayrıca, 6,5 milyon çocuk, bebeklik ve erken çocukluk döneminde hastalık koruması sağlamak için gerekli olan DTP aşısının üçüncü dozunu tamamlamadı.
Küresel bağışıklama kapsamının 2022’den bu yana büyük ölçüde değişmediğini ve daha da endişe verici olanı 2019 seviyelerine hala dönmediğini gösteren bu eğilimler, sağlık hizmetlerindeki kesintiler, lojistik zorluklar, aşı tereddüdü ve hizmetlere erişimdeki eşitsizlikler gibi devam eden zorlukları yansıtıyor.
Düşük aşı kapsamı kızamık salgınlarını tetikliyor
Veriler ayrıca ölümcül kızamık hastalığına karşı aşılama oranlarının durduğunu ve yaklaşık 35 milyon çocuğun hiçbir koruması olmadığını veya sadece kısmi koruması olduğunu gösteriyor.
2023’te, dünya çapındaki çocukların yalnızca %83’ü rutin sağlık hizmetleri aracılığıyla ilk doz kızamık aşısını olurken, ikinci dozunu alan çocukların sayısı bir önceki yıla göre mütevazı bir şekilde artarak çocukların %74’üne ulaştı. Bu rakamlar salgınları önlemek, gereksiz hastalıkları ve ölümleri önlemek ve kızamık ortadan kaldırma hedeflerine ulaşmak için gereken %95 kapsamın gerisinde kalıyor.
Son beş yılda kızamık salgınları 103 ülkeyi vurdu – dünyadaki bebeklerin yaklaşık dörtte üçüne ev sahipliği yapıyor. Düşük aşı kapsamı (%80 veya daha az) önemli bir faktördü. Buna karşılık, güçlü kızamık aşı kapsamına sahip 91 ülke salgın yaşamadı.
DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Kızamık salgınları kömür madenindeki kanarya gibidir, aşılamadaki boşlukları açığa çıkarır ve istismar eder ve önce en savunmasız olanları vurur,” dedi. “Bu çözülebilir bir sorundur. Kızamık aşısı ucuzdur ve en zor yerlere bile ulaştırılabilir. DSÖ, bu boşlukları kapatmak ve en riskli çocukları mümkün olan en kısa sürede korumak için tüm ortaklarımızla birlikte çalışmaya kararlıdır.”
Kızlar arasında küresel HPV aşısı kapsamı önemli ölçüde arttı
Yeni veriler ayrıca aşılama kapsamındaki bazı parlak noktaları da vurguluyor. İnsan papilloma virüsü (HPV), menenjit, pnömokok, çocuk felci ve rotavirüs hastalığı dahil olmak üzere yeni ve yeterince kullanılmayan aşıların istikrarlı bir şekilde tanıtılması, özellikle GAVİ Aşı İttifakı tarafından desteklenen 57 ülkede koruma kapsamını genişletmeye devam ediyor.
Örneğin, rahim ağzı kanserine karşı koruma sağlayan HPV aşısının en az 1 dozunu alan küresel ergen kızların payı, 2022’de %20’den 2023’te %27’ye yükseldi. Bu, büyük ölçüde Bangladeş, Endonezya ve Nijerya gibi GAVİ tarafından desteklenen ülkelerdeki güçlü tanıtımlarla yönlendirildi. Tek dozluk HPV aşı programının kullanılması da aşı kapsamının artmasına yardımcı oldu.
GAVİ Aşı İttifakı CEO’su Dr. Sania Nishtar. “HPV aşısı GAVİ portföyündeki en etkili aşılardan biri ve daha önce hiç olmadığı kadar çok kıza ulaşması inanılmaz derecede yüreklendirici,” dedi “Afrika ülkelerindeki uygun kızların %50’sinden fazlasına aşı artık ulaştığına göre, yapmamız gereken çok iş var, ancak bugün bu korkunç hastalığı ortadan kaldırmak için net bir yolumuz olduğunu görebiliyoruz.”
Ancak HPV aşısı kapsamı, rahim ağzı kanserini bir halk sağlığı sorunu olarak ortadan kaldırma hedefi olan %90’ın çok altında olup, yüksek gelirli ülkelerdeki ergen kızların yalnızca %56’sına ve düşük ve orta gelirli ülkelerdekilerin %23’üne ulaşmaktadır.
UNICEF’in gençler için dijital platformu U-Report’un 400.000’den fazla kullanıcısıyla yapılan son bir anket, %75’ten fazlasının HPV’nin ne olduğunu bilmediğini veya emin olmadığını ortaya koydu ve bu da daha iyi aşı erişilebilirliği ve kamu farkındalığına olan ihtiyacın altını çizdi. Virüs, kanserlerle bağlantısı ve bir aşının varlığı hakkında bilgilendirildiğinde, katılımcıların %52’si HPV aşısı olmak istediklerini ancak mali kısıtlamalar (%41) ve ulaşılabilirliğin olmaması (%34) nedeniyle engellendiğini belirtti.
Aşıların herkese ve her yere ulaşması için güçlü yerel eylem gerekiyor
Afrika bölgesi ve düşük gelirli ülkeler de dahil olmak üzere bazı bölgelerde mütevazı bir ilerleme kaydedilmiş olsa da son tahminler, 2030 yılına kadar %90 kapsama oranı ve küresel olarak 6,5 milyondan fazla ‘sıfır doz’ çocuğu olmaması yönündeki Bağışıklama Gündemi 2030 (IA2030) hedeflerine ulaşmak için çabaların hızlandırılması gerektiğini vurguluyor.
IA2030 Ortaklık Konseyi, inovasyona ve devam eden iş birliğine daha fazla yatırım yapılmasını talep ediyor. Konsey ayrıca ortakların, güçlü siyasi destek, toplum liderliği ve sürdürülebilir finansmanla desteklenen, entegre birincil sağlık bakım programlarının bir parçası olarak rutin aşılamayı iyileştirmek için ülke liderliğine desteklerini artırmalarını öneriyor.
Kaynak: Ortak Basın Bülteni DSÖ/UNICEF, Cenevre/New York, 15 Temmuz 2024
