DSÖ, viral hepatit enfeksiyonları konusunda alarm veriyor
DSÖ, her gün 3500 kişinin ölümüne yol açan viral hepatit enfeksiyonları konusunda alarm veriyor
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2024 Küresel Hepatit Raporu’na göre viral hepatit nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı artıyor. Hastalık, yılda 1,3 milyon ölümle dünya çapında ikinci önde gelen bulaşıcı ölüm nedenidir; bu, en bulaşıcı öldürücülerden biri olan tüberkülozla aynıdır.
Dünya Hepatit Zirvesi’nde (World Hepatitis Summit) açıklanan rapor, teşhis ve tedavi için daha iyi araçlara ve düşen ürün fiyatlarına rağmen test ve tedavi kapsam oranlarının durduğunu vurguluyor. Ancak, şimdi hızlı adımlar atılırsa, DSÖ’nün 2030’a kadar eliminasyon hedefine ulaşmak yine de mümkün olacaktır.
187 ülkeden alınan yeni veriler, viral hepatitten kaynaklanan tahmini ölüm sayısının 2019’da 1,1 milyondan 2022’de 1,3 milyona çıktığını gösteriyor. Bunların %83’üne hepatit B, %17’sine ise hepatit C neden oldu. Her gün, Hepatit B ve C enfeksiyonları nedeniyle dünya çapında 3500 kişi ölüyor.
DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Bu rapor endişe verici bir tablo çiziyor: Hepatit enfeksiyonlarını önlemede küresel düzeyde ilerleme olmasına rağmen, hepatitli çok az kişiye teşhis ve tedavi uygulandığı için ölümler artıyor” dedi. “DSÖ, hayat kurtarmak ve bu eğilimi tersine çevirmek için ülkelerin ellerindeki tüm araçları erişim fiyatlarıyla kullanmalarını desteklemeye kararlıdır.”
Güncellenen DSÖ tahminleri, 2022 yılında 254 milyon kişinin hepatit B ve 50 milyon kişinin hepatit C ile yaşadığını göstermektedir. Kronik hepatit B ve C enfeksiyonlarının yarısının 30-54 yaş arası kişiler arasında olduğu, %12’sinin ise 18 yaş altı çocuklar arasında olduğu görülmektedir. Erkekler tüm vakaların %58’ini oluşturmaktadır.
Yeni insidans tahminleri 2019’a kıyasla hafif bir düşüşe işaret ediyor ancak viral hepatitin genel insidansı yüksek kalıyor. 2019’da 2,5 milyon olan yeni enfeksiyon sayısı, 2022’de 2,2 milyona düştü.
Bunlara 1,2 milyon yeni hepatit B enfeksiyonu ve yaklaşık 1 milyon yeni hepatit C enfeksiyonu dahildir. Her gün 6000’den fazla kişiye yeni viral hepatit bulaşıyor.
Gözden geçirilen tahminler, ulusal yaygınlık araştırmalarından elde edilen geliştirilmiş verilerden elde edilmiştir. Ayrıca aşılama ve güvenli enjeksiyonlar gibi önleme tedbirlerinin yanı sıra hepatit C tedavisinin yaygınlaşmasının da vakanın azaltılmasına katkıda bulunduğunu belirtiyorlar.
Tanı ve tedavide küresel ilerleme ve boşluklar
Tüm bölgelerde, kronik hepatit B enfeksiyonuyla yaşayan kişilerin yalnızca %13’üne teşhis konmuş ve 2022 yılı sonunda yaklaşık %3’üne (7 milyon) antiviral tedavi uygulanmıştır. Hepatit C ile ilgili olarak %36’sına teşhis konmuş ve %20’sine (12,5) milyon) iyileştirici tedavi görmüştü.
Bu sonuçlar, 2030 yılına kadar kronik hepatit B ve hepatit C ile yaşayan kişilerin %80’inin tedavi edilmesine yönelik küresel hedeflerin çok altındadır. Ancak, 2019’da bildirilen son tahminlerden bu yana tanı ve tedavi kapsamında hafif ama tutarlı bir iyileşmeye işaret etmektedir. Özellikle hepatit B tanısı %10’dan %13’e, tedavi oranı %2’den %3’e, hepatit C tanısı %21’den %36’ya, tedavi oranı %13’ten %20’ye çıktı.
Viral hepatitin yükü bölgesel olarak değişmektedir. DSÖ Afrika Bölgesi yeni hepatit B enfeksiyonlarının %63’ünü taşıyor, ancak bu yüke rağmen bölgedeki yenidoğanların yalnızca %18’i hepatit B doğum dozunda aşılanıyor. Hepatit B ölümlerinin %47’sinden sorumlu olan Batı Pasifik Bölgesi’nde teşhis konulan kişiler arasında tedavi kapsamı %23’tür ve bu oran, mortaliteyi azaltmak için çok düşüktür.
Bangladeş, Çin, Etiyopya, Hindistan, Endonezya, Nijerya, Pakistan, Filipinler, Rusya Federasyonu ve Vietnam, hepatit B ve C’nin küresel yükünün neredeyse üçte ikisini toplu olarak omuzluyor. Önleme, teşhis ve tedaviye evrensel erişimin sağlanması Afrika Bölgesi’nde yoğunlaştırılmış çabaların yanı sıra, 2025 yılına kadar bu on ülkede daha fazla çaba gösterilmesi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmak için küresel tepkinin yeniden rayına oturtulması açısından büyük önem taşıyor.
Fiyatlandırma ve hizmet sunumundaki farklılıklar
Uygun fiyatlı jenerik viral hepatit ilaçlarının bulunmasına rağmen, birçok ülke bunları bu düşük fiyatlarla temin edemiyor.
Fiyatlandırma eşitsizlikleri hem DSÖ bölgeleri arasında hem de kendi içinde devam ediyor; birçok ülke, patent dışı ilaçlar için veya gönüllü lisans anlaşmalarına dahil edildiğinde bile küresel kriterlerin üzerinde ödeme yapıyor. Örneğin, hepatit B tedavisine yönelik tenofovir patent dışı olmasına ve aylık 2,4 ABD Doları küresel referans fiyatıyla mevcut olmasına rağmen, rapor eden 26 ülkeden yalnızca 7’si referans fiyat veya altında fiyatlar ödedi.
Benzer şekilde, hepatit C’yi tedavi etmek için 12 haftalık bir pangenotipik sofosbuvir/daklatasvir kürü, 60 ABD Doları tutarında küresel referans fiyatla mevcuttur, ancak rapor eden 24 ülkeden yalnızca 4’ü referans fiyatta veya altında fiyatlar ödemiştir.
Hizmet sunumu merkezi ve dikey olmayı sürdürüyor ve etkilenen nüfusun çoğu hâlâ viral hepatit hizmetleri için cepten yapılan harcamalarla karşı karşıya kalıyor.
Rapor veren ülkelerin yalnızca %60’ı kamu sektöründe viral hepatit testi ve tedavi hizmetlerini tamamen veya kısmen ücretsiz sunmaktadır. Mali koruma, rapor veren ülkelerin yalnızca üçte birinin bu hizmetleri ücretsiz sağladığı Afrika Bölgesi’nde daha düşüktür.
Hepatit eliminasyonunu hızlandırmaya yönelik öneriler
Raporda, salgının 2030 yılına kadar sona erdirilmesine yönelik ilerlemeyi hızlandırmak amacıyla viral hepatite karşı halk sağlığı yaklaşımını ilerletmeye yönelik bir dizi eylem özetleniyor. Bunlar arasında şunlar yer alıyor:
- Test ve teşhise erişimin genişletilmesi
- Adil muamele için politikalardan uygulamaya geçiş
- Birinci basamak önleme çabalarının güçlendirilmesi
- Hizmet sunumunu basitleştirmek, ürün düzenlemesini ve tedarikini optimize etmek
- Öncelikli ülkelerde yatırım senaryolarının geliştirilmesi
- Yenilikçi finansmanın harekete geçirilmesi
- Eylem için iyileştirilmiş verilerin kullanılması ve
- Etkilenen toplulukların ve sivil toplumun katılımını sağlamak ve hepatit B için daha iyi teşhis ve potansiyel tedaviler sağlamak üzere araştırmaları ilerletmek.
Finansman hâlâ sorun olmaya devam ediyor
Viral hepatit için hem küresel düzeyde hem de özel ülke sağlık bütçeleri kapsamında sağlanan finansman, ihtiyaçları karşılamaya yeterli değildir. Bu, maliyet tasarrufu sağlayan müdahaleler ve araçlara ilişkin sınırlı farkındalığın yanı sıra küresel sağlık gündemlerindeki rekabet eden öncelikler de dahil olmak üzere birçok faktörün birleşiminden kaynaklanmaktadır. Bu rapor, ülkelerin bu eşitsizlikleri gidermeye ve araçlara mümkün olan en uygun fiyatlarla erişmeye yönelik stratejilerine ışık tutmayı amaçlamaktadır.
İlgili Bağlantılar:
Kaynak: DSÖ, Cenevre, 9 Nisan 2024
