DSÖ’nün “İlk Küresel Hipertansiyon Raporu” yayınlandı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yüksek tansiyonun yıkıcı küresel etkisine ilişkin ilk raporunu ve bu sessiz katile karşı yarışı kazanmanın yollarına ilişkin tavsiyelerini yayınladı. Rapor, hipertansiyonu olan her 5 kişiden yaklaşık 4’ünün yeterince tedavi edilmediğini gösteriyor ancak ülkeler kapsamı genişletebilirse 2023 ile 2050 yılları arasında 76 milyon ölümün önlenebileceği belirtiliyor.

Hipertansiyon dünya çapında 3 yetişkinden 1’ini etkiliyor. Bu yaygın, ölümcül durum felç, kalp krizi, kalp yetmezliği, böbrek hasarı ve diğer birçok sağlık sorununa yol açmaktadır.

Hipertansiyonla (kan basıncı 140/90 mmHg veya daha yüksek olan veya hipertansiyon için ilaç kullanan) yaşayan kişilerin sayısı 1990 ile 2019 arasında ikiye katlanarak 650 milyondan 1,3 milyara çıktı. Dünya çapında hipertansiyonu olan kişilerin neredeyse yarısı şu anda durumlarının farkında değil. Hipertansiyonlu yetişkinlerin dörtte üçünden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.

İlerleyen yaş ve genetik, yüksek tansiyon riskini artırabilir ancak yüksek tuzlu beslenme, fiziksel olarak aktif olmama ve çok fazla alkol tüketme gibi değiştirilebilir risk faktörleri de hipertansiyon riskini artırabilir.

Daha sağlıklı beslenmek, tütünü bırakmak ve daha aktif olmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. Bazı kişilerin hipertansiyonu etkili bir şekilde kontrol altına alabilecek ve ilgili komplikasyonları önleyebilecek ilaçlara ihtiyacı olabilir.

Hipertansiyonun önlenmesi, erken tespiti ve etkili yönetimi, sağlık hizmetlerinde en uygun maliyetli müdahaleler arasındadır ve birinci basamak düzeyinde sunulan ulusal sağlık yardım paketlerinin bir parçası olarak ülkeler tarafından önceliklendirilmelidir. İyileştirilmiş hipertansiyon tedavi programlarının ekonomik faydaları, maliyetlerinden yaklaşık 18 ila 1 oranında daha ağır basmaktadır.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Hipertansiyon, basit, düşük maliyetli ilaç rejimleriyle etkili bir şekilde kontrol edilebilir, ancak hipertansiyonu olan yaklaşık beş kişiden yalnızca biri bunu kontrol edebildi” dedi. “Hipertansiyon kontrol programları hâlâ ihmal ediliyor, yeterince önceliklendirilmiyor ve büyük ölçüde yetersiz finanse ediliyor. Hipertansiyon kontrolünün güçlendirilmesi, her ülkenin iyi işleyen, adil ve dayanıklı sağlık sistemlerine dayanan ve temel sağlık hizmetleri temeline dayanan evrensel sağlık güvencesine doğru yolculuğunun bir parçası olmalıdır.”

Rapor, pandemiye hazırlık ve müdahale, tüberkülozun sona erdirilmesi ve Evrensel Sağlık Sigortasına erişime ilişkin sağlık hedefleri de dahil olmak üzere Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönelik ilerlemeyi ele alan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 78. Oturumu sırasında kamuoyuna duyuruluyor. Hipertansiyonun daha iyi önlenmesi ve kontrol edilmesi, tüm bunlarda ilerleme kaydedilmesi için gerekli olacaktır.

Hipertansiyon için etkili bir şekilde tedavi edilen hasta sayısının yüksek performans gösteren ülkelerde gözlemlenen seviyelere çıkması, bugünden 2050’ye kadar 76 milyon ölümü, 120 milyon felci, 79 milyon kalp krizini ve 17 milyon kalp yetmezliği vakasını önleyebilir.

DSÖ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Yaralanmalar Küresel Elçisi Michael R. Bloomberg, “Bugün dünyadaki çoğu kalp krizi ve felç, uygun fiyatlı, güvenli, erişilebilir ilaçlar ve sodyumun azaltılması gibi diğer müdahalelerle önlenebilir” dedi. “Hipertansiyonun birinci basamak sağlık hizmetleri yoluyla tedavi edilmesi hayat kurtaracak ve aynı zamanda yılda milyarlarca dolar tasarruf sağlayacaktır.”

Hipertansiyon, HEARTS gibi programlar kullanılarak güvenli, yaygın olarak bulunabilen, düşük maliyetli jenerik ilaçlarla kolayca tedavi edilebilir. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde kardiyovasküler hastalık yönetimine yönelik DSÖ HEARTS teknik paketi ve yetişkinlerde hipertansiyonun farmakolojik tedavisine yönelik Kılavuz, birinci basamak sağlık hizmetlerinde etkili hipertansiyon bakımının sağlanmasına yönelik kanıtlanmış ve pratik adımlar sunmaktadır.

Toplum ve ülke çapında etkili kan basıncı yönetimi, her gelir seviyesindeki ülkelerde başarılabilir. Aralarında Bangladeş, Küba, Hindistan ve Sri Lanka’nın da bulunduğu 40’tan fazla düşük ve orta gelirli ülke, HEARTS paketiyle hipertansiyon bakımını güçlendirerek 17 milyondan fazla insanı tedavi programlarına kaydettirdi. Kanada ve Güney Kore gibi ülkeler kapsamlı ulusal hipertansiyon tedavi programları sundu ve her iki ülke de hipertansiyonla yaşayan yetişkinlerde kan basıncı kontrolü için %50 sınırını aştı. Sürdürülebilir, sistematik ulusal hipertansiyon kontrol programları başarılı olabilir ve yüksek düzeyde kan basıncı kontrolü, daha az felç ve kalp krizi ile daha uzun, daha sağlıklı yaşam anlamına gelir.

Rapor, hayat kurtarmak için DSÖ tarafından önerilen etkili hipertansiyon bakımının uygulanmasının öneminin altını çiziyor ve bu bakım aşağıdaki beş bileşeni içeriyor:

• Protokol:Kontrolsüz kan basıncını yönetmek için spesifik eylem adımlarını içeren pratik doza ve ilaca özgü tedavi protokolleri, bakımı kolaylaştırabilir ve uyumu artırabilir.
• İlaç ve ekipman temini: Etkili hipertansiyon tedavisi için uygun fiyatlı ilaçlara düzenli ve kesintisiz erişim gereklidir; Şu anda temel antihipertansif ilaçların fiyatları ülkeler arasında on kattan fazla farklılık göstermektedir.
• Ekip bazlı bakım: Bir ekip, doktor talimatlarına ve protokollerine göre tansiyon ilacı rejimlerini ayarlamak ve yoğunlaştırmak için işbirliği yaptığında hasta sonuçları iyileşir.
• Hasta merkezli hizmetler: Alınması kolay ilaç rejimleri, ücretsiz ilaçlar ve eve yakın takip ziyaretleri sağlayarak ve kan basıncı izlemeyi kolayca kullanılabilir hale getirerek bakımın önündeki engelleri azaltmak.
• Bilgi sistemleri: Kullanıcı merkezli, basit bilgi sistemleri, temel hasta düzeyindeki verilerin hızlı bir şekilde kaydedilmesini kolaylaştırır, sağlık çalışanlarının veri giriş yükünü azaltır ve bakımın kalitesini korurken veya geliştirirken hızlı ölçeklendirmeyi destekler.

“Her saat 1000’den fazla kişi felç ve kalp krizinden ölüyor. Bu ölümlerin çoğu yüksek tansiyondan kaynaklanıyor ve çoğu önlenebilirdi” dedi Resolve to Save Lives Başkanı ve CEO’su Dr. Tom Frieden. “İyi hipertansiyon bakımı ekonomiktir, ulaşılabilirdir ve birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirir. Şimdiki zorluk, “ulaşılabilir” den “ulaşılmış” a geçmektir. Bu, dünya çapındaki hükümetlerin kararlılığını gerektirecektir.”

Yüksek tansiyonun küresel etkisi ve bunu kontrol altına almak için HEARTS paketi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Raporun tamamını buradan okuyun.

DSÖ/BM Haber Bülteni, New York, 20 Eylül 2023