Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Sağlık İlişkileri
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün 7 Nisan 1948 tarihinde kurulup, ilk Dünya Sağlık Asamblesi’nde (24.6-24.7.1948) örgütlenme çalışmalarını tamamlamış ve Örgüte üye Devletlerin hangi Bölge Ofislerinde yer alacağını belirlemişti. DSÖ 2020 yılı itibariyle, 6 Bölge Ofisi, 150 Ülke Ofisi ve 194 Üye Devlet ile tüm Dünya’da sağlık alanında otorite olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye, 53 Devletin üye olarak bulunduğu DSÖ Avrupa Bölgesi üyesidir. AB’ne üye 27 Devlet te DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin üyesidir.
Avrupa Birliği’nin ilk kuruluşu da 1950’li yılların başında; Belçika, Federal Almanya, Fransa, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda’nın biraraya gelerek Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kurmaları ve daha sonra Avrupa Ekonomik Topluluğunu oluşturmaları ve 2020 yılı itibariyle, 27 Avrupa Ülkesinin üye olduğu Avrupa Birliği (AB) bir Bölgesel Bütünleşme hareketidir.
AB ilk kuruluşunda sadece demir, çelik ve kömür ticareti ve gümrükleme işleri ile uğraşırken, 2000’li yılların başlarında sağlık konuları ile de ilgilenmek ve üyeleri arasında sağlık, tıp, tıbbi cihaz, laboratuvar, bulaşıcı hastalıklar vb konularda yeniden yapılanma ve üye olarak alacağı Devletlerle, AB Müktesebatına uyum konularında belirlenen fasıllarla çalışarak uyum sağlandıktan sonra üye kabul etmektedir. Türkiye’de AB aday ülkelerden biridir. AB’ne üyelik için 1960’lı yıllardan beri AB’ne tam üyelik için inişli-çıkışlı bir çalışma içerisinde bulunmaktadır.
Avrupa Birliğine üye 27 Ülkenin (İngiltere 2019 yılı sonu itibariyle Brexit Anlaşması ile AB’den ayrıldı) ve Türkiye’nin de DSÖ Avrupa Bölge Ofisine Üye olmaları nedeniyle; Avrupa Kıtası Ülkelerinin izlediği sağlık politikaları ve hizmetleri, salgın hastalıklarla mücadele, insan sağlığının iyileştirilmesi, sağlık alanında ortaya çıkan değişim ve dönüşüm hareketleri konusunda ortak çalışmayı gerektirmektedir.
Bu nedenlerle, AB’ne aday ülke olan Türkiye’nin hem AB girme çalışmaları, hem DSÖ ile ilişkileri göz önünde bulundurulduğunda AB-DSÖ-Türkiye İlişkilerini bir arada incelemek ve buradan önemli sonuçlar çıkarmak gerekliliği ortadadır.
Bu incelemeye neden olan konuların başında, ilk defa Çin’in Hubei Bölgesi Wuhan şehrinde 12 Aralık 2019’da ortaya çıkan yeni koronavirüsün (covid-19) çok kısa sürede tüm Dünyaya yayılması, DSÖ’nün bu salgın olayını bir pandemi olarak ilan etmesi ve Türkiye’nin ilk tedbir alan ülkeler arasında yer alması ve koronavirüs salgınıyla başarılı bir mücadele örneği vermesi hem Ülkemiz hem de DSÖ ve AB tarafından bu başarılı mücadelenin takdirle karşılanması çok önemlidir. Kısa bir bilgi olması ve uluslararası işbirliğinin önemi açısından aşağıdaki bilgi paylaşılmıştır.
Dünya’da ve Türkiye’de 4 Haziran 2020 tarihi itibariyle koronavirüs (covid-19) durumu; Dünyada toplam vaka sayısı 6 milyon 600 bin, yaşamını yitirenlerin sayısı 389 bin, iyileşenlerin sayısı da 3 milyon 191 bindir. Türkiye’de toplam vaka sayısı 166 bin 422, yaşamını yitirenlerin sayısı 4 bin 609 ve hastalığa yakalanıp iyileşenlerin sayısı 130 bin 852 ve Türkiye’de yapılan toplam test sayısı 2 milyon 155 bin 349’dur.
Bu konunun yazarı olarak, Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi ile Ulusal ve Uluslararası (Sağlıkla ilgili) Sivil Toplum Kuruluşlarında 46 yıldır görev yapan biri olarak, kendi bilgi ve birikimimle yaptığım araştırmaları da değerlendirerek, bu alanda çalışanlara ve kamuoyuna bilgi sunmak ve çalışmalarında yarar sağlamak amacıyla “Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Sağlık İlişkilerini” dört ana başlık altında inceleyip, Dünya Sağlık Haberleri Web Sitesinde (www.health.world.news.net) aşağıda verilen ana başlıklar altında ortaya koyacağım.
1-AB Tarihçesi, Kuruluşu ve Genişlemesi, Kurumsal ve Hukuksal Yapısı ve Üyelik (4.6.2020)
2-Sağlık Bakanlığı’nın, AB Müzakere Süreci Çalışmaları (16.6.2020)
3-Avrupa Birliği Bakış Açısıyla AB-Türkiye Sağlık İlişkileri (22.7.2020)
4- AB ve DSÖ Arasında Sağlık İlişkilerini Düzenleyen Memorandumlar (23.8.2020)
Hazırlayan ve Yazan: Bekir Metin, Ankara, İletişim (bekirm@gmail.com)
