Dünya Sağlık Örgütü tarihinde 72 yıl sonra bir İlk… Dünya Sağlık Asamblesi ilk kez sanal ortamda toplandı.

73. Dünya Sağlık Asamblesi ilk kez yüz yüze gelemeyen Sağlık Otoriteleri görüşlerini Ekrandan paylaşacak…

Bu durum bize yani ülke yönetimlerine, bilim adamlarına, tüm insanlara neyi anlatmak istiyor… Bundan sonra eskisi gibi yüz yüze görüşmeler yapılamayacak mı?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ); İlk kez 12 Aralık 2019 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti’nin Hubei Bölgesi, Wuhan kentinde ortaya çıkan ve 18 Mayıs 2020 tarihi itibariyle tüm Dünya’ya (190’a yakın Ülke) yayılan Kororanvirüs (Covid-19); Dünya’da 4 milyon 820 vaka sayısı, 317 bin yaşamını yitiren insan sayısı, 1 milyon 865 bin iyileşen ve 2 milyon 638 bin aktif vaka sayısı ile tüm Dünya’yı önemli tedbirler almaya zorlamıştır.

DSÖ önderliğinde alınan pandemi (Salgın) kararı sonrası Dünya’da Bazı ülkeler (Çin, Singapur, Güney Kore, Almanya, Japonya gibi) erken tedbirlerle salgını kontrol altına almayı başardılar. Geç tedbir alan Ülkeler (İtalya, İspanya, Fransa, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, İran, Brezilya, Belçika vb) de ise hem vaka sayıları hem de yaşamını yitirenlerin sayısında büyük artışlar gözlenmiştir. Örneğin ABD’de vaka sayısı 1 milyon 550 bine yaklaşırken ölenlerin sayısı 91 bini geçti. Keza İngiltere’de vaka sayısı 245 bin yaşamını kaybedenlerin sayısı 34 bin 700’dür. İtalya’da ise vaka sayısı 226 bine yaklaştı yaşamını kaybedenlerin sayısı da 32 bin oldu. Gelelim Türkiye’mize, Cumhuriyetin temel değerlerini alarak yetişen başta hekimlerimiz olmak üzere 1 milyon 100 binden fazla sağlık ordumuz ve Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca Başkanlığında 10 Ocak 2020 tarihinde kurulan “Koronavirüs Bilim Kurulu” ile verilen çok başarılı bir mücadele ile ilk tedbir alan ülkeler arasında olup, toplam vaka sayımız 149.435 ve yaşamını yitiren vatandaşlarımızın sayısı da 4 bin 140 oldu. İşte böyle bir ortamda DSÖ73 yıllık tarihinde ilk kez hiçbir ülkeden Sağlık Bakanları başkanlığında Heyetler olmadan İsviçre’nin Cenevre kentinde “SANAL ORTAMDA” bir toplantıyı daraltılmış gündemle 18-19 Mayıs 2020 tarihinde Cenevre’de topluyor.

DSÖ, Covid-19’a karşı alınan tedbirleri, tüm üye Ülkelerle eşgüdüm içerisinde çalışmayı, kanıta dayalı küresel bir mücadeleyi ortaya koymak için her yerde tüm insanları koruma çabalarını sürdürmektedir. Ayrıca virüsü önlemek, test etmek ve tedavi etmek için bilimsel çözümler aramayı koordine etmektedir. Gelecek kuşakların yararı için DSÖ, gelecekteki salgınları önlemek ve buna hazırlıklı olmak için dünyanın sağlık sistemlerine yatırım yaptığından emin olmak için çalışmaktadır.

DSÖ tam olarak ne yapıyor?

DSÖ, ülkelere mevcut en iyi bilimsel kanıtlara dayanarak halk sağlığı konusunda hayati öneri ve standartlar sunmaktadır. DSÖ’nün Küresel Sağlık Gözlemevi, kimin hastalandığını, hangi hastalıktan ve nereden hastalandığına dair net bir resim çizmek için dünyanın dört bir yanından toplanan verileri depolar, böylece çabalar en savunmasız olan alanlara hedeflenir. DSÖ’nün rehberliği sayesinde, insanlar havanın ne zaman nefes almasının güvenli olduğunu ve suyun içilmesinin sağlıklı olduğunu, çocuklarının olması gereken boy ve kilo olduğunu ve Alzheimer’den Zika virüsüne kadar çeşitli hastalıkların nasıl önleneceğini, teşhis ve tedavi edileceğini bilmektedir.

Küresel sağlık ortakları ile işbirliği yapmanın yanı sıra DSÖ, 150 üye Ülkedeki Ofisleri aracılığıyla yerel ortaklar ve Sağlık Bakanlıkları ile birlikte çalışmaktadır. Sahada, DSÖ tıbbi ekipman ve laboratuvar malzemeleri dağıtır ve Dünya çapında hızlı müdahale ekiplerini destekler. Ayrıca, ülkelere ulusal sağlık planları tasarlama ve uygulama konusunda yardımcı olmak ve sağlık sistemlerini ve hizmetlerini nasıl güçlendirecekleri konusunda tavsiyelerde bulunur. Şimdi dünyanın her zamankinden daha fazla DSÖ’ye ihtiyacı vardır.

DSÖ Covid-19 ile savaşmak için ne yapıyor?

Covıd-19 salgını gibi küresel sağlık krizleri sırasında, DSÖ küresel verileri toplar ve ülkelerine benzersiz durumlarına göre tavsiye ve rehberlik sunmak için dünyanın en iyi bilim adamlarının kanıtlarını ve uzmanlıklarını bir araya getirir. Küresel bir sağlık krizinde dünya en zayıf sağlık sistemi kadar güçlüdür.  DSÖ, sorumlu öneriler sunarak, tedarik zincirlerini kolaylaştırarak ve hem DSÖ’nün tüm ilişkili olduğu Kuruluşlardan hem de diğer Üye Devletlerden ekipman sağlayarak ihtiyaç sahibi ülkelere yardımcı olmak için çalışır.

DSÖ, bireysel ülkelere yardımcı olmanın yanı sıra, birleşik Covıd-19 aşısı ve tedavisi arayışında dünya çapında yüzlerce çalışma ve denemeyi koordine etmektedir. Bilgi güçtür ve DSÖ bu ölümcül koronavirüs (Covid-19) ile mücadelede bilgi paylaşımını kolaylaştırmaktadır. Tedaviler veya aşılar bulunursa, DSÖ dünyadaki bu değerli malların eşit dağılımını yönlendirecektir. Böylece en savunmasız insanlar bile bu imkânlardan yararlanacaktır.

Dünya Sağlık Asamblesi (World Health Assembly – WHA)

DSÖ Genel Kurul Toplantısı (Dünya Sağlık Asamblesi), Ülkeleri temsil eden delegelerden oluşmaktadır. Bu delegelerin, sağlık alanında teknik bilgiye sahip, tercihen ülkelerinin ulusal sağlık yönetiminde etkin görev yapan kişiler olmaları gerekir. Delegeler beraberlerinde, danışmanlarını da getirebilirler Asamble, olağan oturumlarını yılda bir kez olmak üzere Cenevre’de Palais des Nations’da yapar. Oturumların süresi DSÖ’nün ilk dönemlerinden bu yana oldukça kısalmıştır ve günümüzde bu süre 6 ila 9 gün arasında değişmektedir. Asamble’nin işlevleri arasında şunlar yer almaktadır: Örgütün politikalarının belirlenmesi; Yönetim Kurulu’nda görev yapmak üzere aday gösterme hakkına sahip olan üyelerin saptanması ve Genel Direktörün atanmasıdır. Asamble ayrıca, Yönetim Kurulu ve Genel Direktörün çalışma raporlarını gözden geçirir ve önemli sağlık konularına Yönetim Kurulu’nun dikkatini çeker. Asamble, Örgüt adına, sağlık alanında sözleşmeler ve anlaşmalar yapabilir, uluslararası standartlar ve kurallar belirleyebilir.

Her Asamble bir Başkan ile beş Başkan Yardımcısı seçer ve bu kişiler bir sonraki seçime kadar görevde kalırlar. Asamble çalışmaları iki ana Komite tarafından yürütülür: Komite A ağırlıklı olarak program ve bütçe meseleleriyle ilgilenirken Komite B idari, mali ve hukuki meseleleri ele alır.

Kararlar, herhangi bir üyenin gündeme getirebileceği tasarıların kabulüyle alınır. Anlaşma ve anlaşmaların kabulü ve bütçenin kesin sınırlarının belirlenmesi gibi önemli konularda karar alınırken, hazır bulunan ve oy kullanan üyelerin üçte iki çoğunluğu aranır. Diğer konulardaki kararlar ise basit çoğunluk esasına göre alınır.

DSÖ Genel Kurul toplantılarına (Asamblelerine) geleneksel olarak her üye ülkenin Sağlık Bakanları başkanlığında bir heyet katılır ve toplantılara katılmanın yanı sıra diğer ülkelerin Sağlık Bakanları ile de görüşme imkânı bulurlar.  Böylece Örgütle olan ilişkiler en üst düzeyde tutulurken üye ülkeler arasında ikili işbirliği tesis edilir. DSÖ’nün 2020 yılı itibariyle 6 Bölge Ofisi, 150’den fazla Ülke Ofisi ve 194 Devletten oluşan üye ülkesi vardır.

DSÖ’nün 2020 yılı itibariyle idari yapılanmasına bakıldığında; 6 Bölge Ofisi (Afrika, Amerika Kıtası, Doğu Akdeniz, Avrupa, Güney-Doğu Asya ve Batı Pasifik), 150’den fazla Ülke Ofisi vardır. Ülkelerin DSÖ’ne üyelikleri 1946 yılından başlayarak en son 2011 yılında üye olan Güney Sudan’la üye sayısı 194’e yükselmiştir.

73. Dünya Sağlık Asamblesi (WHA73, Cenevre, 18-19 Mayıs 2020)

Her yıl Mayıs ayında yüzlerce delege, küresel sağlıkla ilgili konuları görüşmek ve karar almak için İsviçre’nin Cenevre kentine gidiyor. Covid-19 salgını nedeniyle, 2020’deki Dünya Sağlık Asamblesi bunun yerine daha kısa bir gündemle 18-19 Mayıs tarihleri arasında sanal olarak gerçekleşecek.

WHA 2020’de, Üye Devletler büyük ölçüde Covid-19 pandemisine odaklanan beyanlar sunacak, Covid-19 ile mücadeledeki ilerlemelerini rapor edecek, gelişen durum hakkında bilgi paylaşacak ve Covid-19 hakkında taslak bir çözüm ortaya koyacaklardır. Benzersiz perspektifleri paylaşmak ve çeşitli alanlarda önde gelen uzmanlardan bilgi almak, sadece aylar ve yıllar boyunca değil, küresel bir topluluk olarak önümüzdeki aylarda ve yıllarda çareler üretmek için çok önemlidir.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus; Covid-19 salgını, uluslararası müdahale ve DSÖ’nün yetkisi, dönüşümü ve etkisi hakkında önemli bir konuşma yapacak. Ayrıca bu Asamblede Ülkelerin Sağlık Bakanları ve salgınla mücadelede önemli yeri olan Bilim İnsanları da bir dizi konuşmacıyı da ağırlayacaktır.

73. Dünya Sağlık Asamblesi Gündemi

Mevcut COVID-19 salgını nedeniyle, 73. Dünya Sağlık Asamblesi Cenevre’de yapılacak ve sanal olacaktır. Gündem, 18 Mayıs 2020 Pazartesi günü başlayıp 19 Mayıs 2020 Salı günü sona erecek şekilde iki güne sığacak şekilde azaltıldı.

Program aşağıdakileri içerecektir:

• Dünya Sağlık Asamblesi Başkanı tarafından açılması
• Başkan ve beş Başkan Yardımcısının Seçimi
• Asamble Başkanının Konuşması
• Davetli Konuşmacıların Sunumları
• DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus’ un Sunumu
• Heyet Başkanlarının Covid-19 Salgınıyla İlgili Açıklamaları
• DSÖ Yönetim Kurulu Üyeliği için Seçim

Yazar Bekir Metin, Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Eski Temsilcisi, 18 Mayıs 2020

Not: DSÖ, Dünya Sağlık Asamblesi ve Türkiye’nin bu Konudaki çalışmaları ayrı yazılar halinde paylaşılacaktır.