Dünyada her yıl tütün kullanımı nedeniyle 8,7 milyon insan yaşamını yitiriyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Tütün Salgınına ilişkin 9. Raporu, 31 Temmuz 2023 tarihinde yayınlandı. Her yıl tütün kullanımına bağlı olarak 8,7 milyon kişinin öldüğünü, her 10 kişiden yedisinin en az bir tütün kontrol önlemi ile korunuyor olduğunu duyurdu.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Küresel Tütün Salgınına ilişkin 9. Raporu, dünya nüfusunun %71’i olan 5,6 milyar insanın artık ölümcül tütünden hayat kurtarmaya yardımcı olmak için en az bir en iyi uygulama politikasıyla korunduğunu vurgulamaktadır- 2007’den beş kat daha fazla.

DSÖ’nün Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi kapsamında son 15 yıldır tanıttığı tütünle mücadele stratejisi (MPOWER) sayesinde tütün kullanımında düşüş olduğu aktarılan açıklamada, “Bu azalmanın olmaması halinde bugün tahminen dünyada 300 milyon daha fazla sigara tiryakisi olacaktı” denildi.

Dünya genelindeki 1,3 milyar tütün kullanıcısının yaklaşık yüzde 80’inin orta ve düşük gelirli ülkelerde yaşadığı kaydedilen açıklamada, 2020’de dünya nüfusunun yüzde 22,3’ünün tütün kullandığı, bu oranın erkeklerde yüzde 36,7 ve kadınlarda ise yüzde 7,8 olduğu belirtildi.

Bloomberg Philanthropies tarafından desteklenen küresel tütün salgını hakkındaki bu DSÖ Raporu, halkı pasif içicilikten korumaya odaklanıyor ve ülkelerin neredeyse %40’ının artık tamamen sigarasız kapalı halka açık alanlara sahip olduğunu vurguluyor.

Rapor, ülkelerin tütün kontrolünde kaydettiği ilerlemeyi derecelendiriyor ve Mauritius ve Hollanda olmak üzere iki ülkenin daha tüm MPOWER önlemlerinde şimdiye kadar yalnızca Brezilya ve Türkiye’nin başardığı bir başarı olan en iyi uygulama düzeyine ulaştığını gösteriyor.

“DSÖ’nün politikaları daha fazla kişinin tütünün zararlarından korunduğunu gösteriyor”

Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Bu veriler, DSÖ’nün delile dayalı olarak en iyi şekilde uyguladığı politikalar neticesinde yavaş ancak emin adımlarla daha fazla kişinin tütünün zararlarından korunduğunu gösteriyor.” ifadelerini kullandı. Ghebreyesus, Mauritius’u Afrika’daki ilk ülke olduğu için ve Hollanda’yı Avrupa Birliği’nde DSÖ tütün kontrolü politikalarının tüm paketini en üst düzeyde uygulayan ilk ülke olduğu için tebrik etti. DSÖ, örneklerini takip etmeleri ve halklarını bu ölümcül beladan korumaları için tüm ülkeleri desteklemeye hazırdır.”

Mauritius Cumhuriyeti Başbakanı Hon Pravind Kumar Jugnauth; “Güçlü bir siyasi kararlılıkla, Mauritius’ta tütün kontrolü politikalarında büyük ilerleme kaydettik. Ülkemiz MPOWER stratejisini benimsemiş ve dumansız bir ülke olma yolunda kararlı adımlarla ilerlemektedir” dedi.

Hollanda Sağlık, Refah ve Spordan Sorumlu Devlet Sekreteri Maarten van Ooijen, “Sivil toplum örgütleri, sağlık uzmanları ve tıp uzmanları, Hollanda’da tütün kontrolü konusunda başardığımız her şeyin arkasındaki güçlü itici güçlerdir. Birinciliği hak ediyorlar. Ülkemizin Dünya Sağlık Örgütü’nden aldığı övgü için teşekkür ederiz. Sigara içme yaygınlığını azaltma ve tütün kontrol politikamızı iyileştirme konusunda ilerleme kaydetsek de, 2040 yılına kadar sigarasız bir nesil için birlikte mücadele etmeye devam edeceğiz!”

Dumansız kamusal alanlar, ülkelerin DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesini uygulamalarına ve tütün salgınını dizginlemelerine yardımcı olmak için etkili tütün kontrol önlemleri seti MPOWER  politikalardan yalnızca biridir.

Dumansız ortamlar, insanların temiz hava solumasına yardımcı olur, halkı ölümcül ikinci el dumandan (pasif içicilikten) korur, insanları bırakmaya motive eder, sigarayı normalleştirmez ve gençlerin sigara içmeye veya e-sigara kullanmaya başlamasını önlemeye yardımcı olur.

DSÖ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Yaralanmalar Küresel Elçisi ve kurucusu Michael R. Bloomberg, “Sigara içme oranları düşerken, büyük ölçüde tütün endüstrisinin amansız pazarlama kampanyaları nedeniyle tütün hala dünyada önlenebilir ölümlerin önde gelen nedenidir” dedi. Bloomberg Philanthropies’in “Bu raporun gösterdiği gibi, çalışmalarımız büyük bir fark yaratıyor, ancak daha yapılacak çok şey var. Daha fazla ülkenin kamuoyu ve bilim tarafından desteklenen akıllı politikalar uygulamasına yardımcı olarak, halk sağlığını iyileştirebileceğiz ve milyonlarca hayatı daha kurtarabileceğiz.”

Sekiz ülke, tütün kontrolünde lider ülkelere katılmaktan sadece bir MPOWER politikası kadar uzakta: Etiyopya, İran, İrlanda, Ürdün, Madagaskar, Meksika, Yeni Zelanda ve İspanya.

Hâlâ yapılacak çok iş var, 44 ülke DSÖ’nün MPOWER önlemlerinin hiçbiriyle korumasız durumda ve 53 ülke sağlık tesislerinde hala tam sigara yasağına sahip değil. Bu arada, ülkelerin sadece yaklaşık yarısında sigara içilmeyen özel iş yerleri ve restoranlar bulunmaktadır.

DSÖ Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Direktörü Dr. Ruediger Krech; “DSÖ, tüm ülkeleri, dünya çapında 8,7 milyon insanı öldüren tütün salgınıyla mücadele etmek için tüm MPOWER önlemlerini en iyi uygulama düzeyinde uygulamaya ve bu halk sağlığı önlemlerine karşı lobi yapan tütün ve nikotin endüstrilerini geri püskürtmek için çağrıda bulunuyor.

Her yıl yaklaşık 1,3 milyon insan pasif içicilikten ölüyor. Bütün bu ölümler tamamen önlenebilir. Pasif tütün dumanına maruz kalan kişiler kalp hastalığı, inme, solunum yolu hastalıkları, tip 2 diyabet ve kanserlerden ölme riski altındadır.

Bu rapor, gelir seviyelerine bakılmaksızın tüm ülkelerin ölümcül tütün talebini azaltabileceğini, halk sağlığı için büyük kazanımlar elde edebileceğini ve ekonomileri sağlık ve üretkenlik maliyetlerinden milyarlarca dolar kurtarabileceğini göstermektedir.

 MPOWER Nedir?

Bugün yayınlanan küresel tütün salgınına ilişkin dokuzuncu DSÖ Raporu, DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nden (DSÖ FCTC) tütün kullanımını azalttığı kanıtlanmış en etkili talep azaltma önlemlerini uygulamaya yönelik ulusal çabaları özetlemektedir. Bu önlemler toplu olarak “MPOWER” olarak bilinir.

MPOWER müdahalelerinin hayat kurtardığı ve önlenen sağlık harcamalarından kaynaklanan maliyetleri azalttığı gösterilmiştir. İlk MPOWER raporu, 2008 yılında, hükümetin DSÖ FCTC ile uyumlu altı tütün kontrol stratejisine ilişkin eylemini teşvik etmek için yayınlandı:

• Tütün kullanımı ve önleme politikalarını izleyin.
• İnsanları tütün dumanından koruyun.
• Tütün kullanımını bırakmak için yardım önerin.
• İnsanları tütünün tehlikeleri konusunda uyarın.
• Tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğuna yönelik yasakları uygulayın.
• Tütün vergilerini artırın.

2023 DSÖ Küresel Tütün Salgını Raporu (WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2023) yayınlandı.

Haber Bekir Metin, Ankara, 31 Temmuz 2023

Kaynak:

DSÖ, Bloomberg Philanthropies, Ortak Basın Bülteni, 31 Temmuz 2023