Dünyada ve Türkiye’de Covid-19 Salgını Mart 2021 sonu Değerlendirme Raporu
Çin’in Hubei Bölgesi Wuhan şehrinde 12 Aralık 2019 tarihinde ortaya çıkan Koronavirüs (Covid-19), 2020 yılı içerisinde alınan çok önemli tedbirlere rağmen tüm Dünyada yayıldı. Hem insanları hem de 200’e yakın Ülkenin tüm yönetimlerini ve ekonomilerini etkiledi. Covid-19 salgını 2021 yılının ilk üç ayında da mutasyonlara da uğrayarak daha hızlı yayılmaya devam etti.
Başta Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) liderliğinde “aşı çalışmaları” nda önemli gelişmeler yaşandı. Dünya salgınlar tarihinde tüm kadim bilgiler ışığında yapılan çalışmalar, alınan tedbirler ve en önemlisi de çok uzun yıllar alan aşı çalışmaları, bu salgın döneminde ilk kez bir yıla varmadan aşı üretimi konusunda önemli gelişmeler yaşandı ve Ocak 2021 başında özellikle gelişmiş ülkelerde aşılamalara başlandı ve 31 Mart 2021 tarihi itibariyle de Dünya genelinde 565 milyondan fazla Covid-19 aşısı yapıldı.
Hangi aşılar için onay verildi
DSÖ aşı alanında çalışmalar ve acil aşı kullanımı konusunda; ABD’li Pfizer ve Alman Biontech; ABD’li Moderna Biyoteknoloji; İngiltere Oxford-Astrazeneca koronavirüs aşılarına “Acil kullanım onayı” verdi. Yukarıdaki aşılar dışında Rus, Sputnik V ve Çin Sinovac’ın Coronavac aşıları tüm Dünya’da kullanılmaya başlandı.
Yukarıda isimleri aşıların dışında iki yeni aşının üretimine daha başlanması tüm dünyayı sevindirdi. Bir tanesi sağlık ürünleri şirketi ABD Johnson & Johnson’a bağlı İlaç Firması Janssen tarafından hazırlanan ve tek doz olma özelliği ile öne çıkan aşı, diğeri ise ABD’li biyoteknoloji firması Novavax’ın ürettiği yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısı.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 26 Şubat 2021 tarihinde Jonhson&Johnson aşısı için acil durum kullanım onayı verdi. Pfizer/BioNTech ve Moderna’dan sonra ABD’de acil durum kullanım onayı alan 3. aşı Jonhson&Johnson’un koronavirüs aşısı oldu.
Koronavirüs teşvik paketleri
Türkiye başta olmak üzere neredeyse tüm Dünya ülkeleri aldıkları tüm önlemlere rağmen, başta vaka sayıları ve ölüm oranı artışları Mart 2021 ayı süresince de devam etti. Ekonomik krizler ardı ardına gelmeye başladı. Ekonomik yönden gelişmiş ülkeler, maddi güçlerini kullanarak kendi halklarını korumaya devam ettiler. AB ülkeleri, Kanada ve ABD halkını korumak için önemli yüksek miktarlarda teşvik paketleri hazırladılar.
ABD Başkanı Joe Biden ve ekibi tarafından hazırlanan, 1,9 trilyon dolarlık Corona virüsü teşvik paketi, 10 Mart 2021 tarihinde ABD Temsilciler Meclisi tarafından onaylandı ve Başkan Joe Biden 11 Mart 2021 tarihinde kararı imzalayarak yasa yürürlüğe girmiş oldu. 1,9 trilyon dolarlık paket, Amerikalı’ların çoğuna 1.400 dolarlık doğrudan ödemeler için 400 milyar dolar, Eyaletlere ve Yerel Yönetimlere yardım için 350 milyar dolar bütçe ayırmaktadır. Paket ayrıca çocuklu ailelere vergi indirimi kapsamının genişletilmesi ve aşı dağıtım faaliyetlerine ayrılan kaynakların da arttırılmasını içermektedir.
Cumhurbaşkanlığı, yeni tip Koronavirüsle (Covid-19) mücadele kapsamında Çankaya Köşkü’nde, 18 Mart 2020 tarihinde düzenlenen Koronavirüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı’nın ardından alınan kararlar kamuoyuna açıkladı. Cumhurbaşkanlığı “100 milyar liralık bir kaynak setini devreye alıyoruz” ifadesi ile 19 başlık altında sıralanmıştır. Türkiye’de ise hazırlanan korona virüs teşvik paketleri önemli bir eksikliği gidermekle beraber tüm halkın ve bu konuda zarar görenlerin isteklerine tam olarak cevap vermemektedir.
DSÖ, Covax ve adil aşı dağıtımı
DSÖ, aşıların yoksul ülkelere dağıtımı için kurulan Covax girişimi aracılığıyla yılsonuna kadar gelişmekte olan ülkelerdeki nüfusun yüzde 25’inin aşılanmasının mümkün olabileceğini düşünüyor. Ancak bu hedefin gerçekleştirilebilmesi için 25 milyar euroluk kaynak açığı bulunuyor. Covax çerçevesinde şimdiye kadar 60 yoksul ülkeye yaklaşık 32 milyon doz aşı sağlandı.
Covax, 78’den fazla ülkeye 35 milyon doz covid-19 aşısı vermiş olsa da , DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, “aşı eşitliği ve bulunabilirliği konusunda hala ciddi bir zorluk olduğunu” söyledi.
Dünya’da ve Türkiye’de ne kadar aşı yapıldı.
Türkiye ve Dünyada, 2020 yılı boyunca süren Koronavirüs salgını, 2021 yılının Ocak, Şubat ve Mart ayları boyunca da mutasyona uğrayarak sürdü. Alınan önemli tedbirler bile çare olmaktan uzak kaldı. Tek çare aşı moduna girildi.
DSÖ’nün bildirdiği 850’nin üzerinde aşı çalışmasından 6-7 si ilgili kontrol laboratuvarlarından ve ülkelerden “Acil kullanım onayı” alarak; 31 Mart 2021 tarihi itibariyle Dünya genelinde 564 milyon doz Covid-19 aşısı yapıldı. En fazla aşının yapıldığı ülke 145 milyon 810 bin insan ile ABD oldu.
Türkiye, 77 günde 15 milyon 845 bin 945 vatandaşına aşı yaparak dünyada en fazla aşı yapılan ülkeler arasında 6. sırada yer aldı. Öte yandan Türkiye’de vatandaşlara ikinci doz aşıların yapılmasına da başlandı. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, birinci doz uygulanan vatandaş sayısı 9 milyona ulaşırken, aşının ikinci dozunu yaptıran vatandaş sayısı ise 6 milyon 843 bini aştı.
‘’Our World in Data’’ adlı internet sitesinin verilerine göre 31 Mart 2021 tarihi itibariyle en fazla aşı ABD’de yapıldı. Piyasadaki mevcut aşıların yüzde 13,9’unu sipariş eden ABD’de şu ana kadar 145 milyon 810 bin insan COVID-19 aşısı oldu. Ülkedeki aşılanma politikası ise ilk aşamada sağlık çalışanları, huzurevi ve bakımevlerinde kalan yaşlılar ve üst düzey hükümet yetkililerini kapsıyor. ABD’de halkın yüzde 43.6’sı aşılanmış durumda.
En fazla aşının yaptırıldığı bir diğer ülke ise virüsün çıkış yeri olan Çin. Dünyanın en büyük nüfusuna sahip olan ülkesi Çin’de şu ana kadar 110 milyon 960 bin kişi aşı yaptırdı. Bu alanda Çin’in ardından dünyada nüfusun en fazla olduğu ikinci ülke Hindistan geliyor. Hindistan’da 31 Mart 2021 tarihi itibariyle 61 milyon 110 bin kişi koronavirüs aşısı yaptırdı.
Avrupa’da ise en fazla aşının yapıldığı ülke İngiltere oldu. Çeşitli virüs varyantlarının görüldüğü İngiltere’de 31 Mart 2021 tarihi itibariyle 34.2 milyona yakın insan aşı yaptırdı. Piyasadaki aşıların yüzde 22’sini satın alan Avrupa Birliği’nde (AB) ise 31 Mart 2021 tarihi itibariyle 69.8 milyon kişi aşılandı. AB’de en fazla aşının yapıldığı ülke Almanya oldu. Almanya’da toplam 12.87 milyon vatandaş aşılandı. Fransa (10.45 milyon kişi), İtalya (9.66 milyon kişi), İspanya (7.57 milyon kişi) ve Polonya (5.88 milyon kişi) geliyor.
İsrail’de nüfusun tamamı birinci doz aşılarını yaptırırken ülke genelinde ikinci doz aşıların yapımına ise başlanmış durumda. İsrail’de 31 Mart 2021 tarihi itibariyle nüfusun yüzde 115.2’si aşılandı. Birleşik Arap Emirlikleri (yüzde 82.2) ve Güney Amerika ülkesi Şili (yüzde 51.8) takip ediyor. AB ülkeleri arasında ise Macaristan yüzde 27 ile bu alanda zirvede yer alırken, Danimarka yüzde 18.3 ile takip ediyor.
Dünyada Covid-19’un yayılmaya başladığı ilk tarihten 31 Mart 2021 tarihine kadar geçen süredeki durum;
- Dünyada toplam vaka sayısı: 129.221.044
- Yaşamını yitirenlerin toplam sayısı: 2.821.859
- İyileşenlerin toplam sayısı: 104.245.649
- Dünyada halen aktif vaka sayısı: 22.153.536
(Kaynak: Worldometers.info ve ABD John Hopkins Üniversitesi-31 Mart 2021)
Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı koronavirüs açıklamalar çerçevesinde;
Türkiye’de; 11 Mart 2020 tarihinde yapılan ilk açıklama ile başlayan koronavirüs salgını (Covid-19), 31 Mart 2021 tarihinde yapılan son değerlendirme sonucu ortaya çıkan tablo şöyledir.
- Toplam vaka sayısı: 3.317.182
- Yaşamını yitirenlerin sayısı: 31.537
- İyileşenlerin sayısı: 3.014.226
- Yapılan toplam test sayısı: 38.578.057
- Yaşamını yitiren Sağlık Çalışanı: 393
(Kaynak: Sağlık Bakanlığı ve TTB Web sitesi: 31 Mart 2021)
Dünyada ve Türkiye’de son 3 ayda (Ocak-Mart 2021) Koronavirüs salgının da durum
- Dünyadatoplam vaka sayısı: 45.313.993
- Yaşamını yitirenlerin toplam sayısı: 993.992
- İyileşenlerin toplam sayısı: 44.839.269
- Dünyada halen aktif vaka sayısı: — 519.768 (azalma)
- – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
- Türkiye’de toplam vaka sayısı: 1.108.530
- Yaşamını yitirenlerin sayısı: 10.656
- İyileşenlerin sayısı: 913.576
- Yapılan toplam test sayısı: 14.073.490
- Yaşamını yitiren Sağlık Çalışanı sayısı: 88
Dünyada Covid-19 Salgınında 31 Mart 2021 itibariyle toplam vaka ve ölüm oranları en yüksek 15 Ülkede son durum tablosu;
Ülke Vaka Sayısı Vefat Eden Sayısı
- ABD 31.144.465 525.610
- Brezilya 12. 664.058 317.963
- Hindistan 12.220.669 162.960
- Fransa 4.585.385 95.337
- Rusya 4.545.095 98.850
- İngiltere 4.345.788 126.713
- İtalya 3.584.899 109.346
- Türkiye 3.317.182 31.537
- İspanya 3.284.353 75.459
- Almanya 2.820.468 76.943
- Kolombiya 2.397.731 63.255
- Arjantin 2.332.765 55.736
- Polonya 2.321.717 53.045
- Meksika 2.232.910 202.633
- İran 1.885.564 62.665
Kaynakça: Worldometer (www.worldometers.info/coronavirus), Our World in Data (31 Mart 2021)
Bilgileri Derleyen ve Yazan Bekir Metin, Ankara, 02 Nisan 2021
Geçmiş Dönem Raporları
Dünyada ve Türkiye’de Covid-19 Salgını Şubat 2021 sonu Değerlendirme Raporu yayınlandı
Dünyada ve Türkiye’de Covid-19 Salgını, 2020 Yılı Değerlendirilmesi (Mart-Aralık 2020)
