Hadi bir de böyle bakalım Hıdırelleze.
Güzellemelerle bakmak harika.
Eğlenelim. Ateşin üzerinden atlayalım.
Dilekler tutalım.
Gül ağaçlarına niyetler yazalım.
Suya atalım dileklerimizi.
Bir yandan da tarihin hakkını verelim.
Okumayacaksak paragraflar atlayalım.
Çok sevdiğimiz Goran Bregoviç’in o türküsüne kulak verelim.
O şen şakrak güzel insanların acılarını yüreğimize mi gömelim?
Ne diyor Tolstoy?
‘Acı duyabiliyorsan, canlısın.
Başkalarının acısını duyabiliyorsan, insansın.’
Ne dersiniz?
Tarih şöyle:
Tarih 1936 yılını gösterdiğinde, Romanların etnik Almanlarla evlenme hakları, oy kullanma hakları ve vatandaşlıkları ellerinden alındı. Bunu takiben Naziler, Romanları kısırlaştırmaya başladılar ve onları bir araya toplayıp, yurtlarından ederek kamplara ve izole edilecekleri sağlıksız bölgelere gönderdiler.
Başlangıçta, sayısız Roman taşınılabilir toplama kamplarına zorla gönderildiler ve kendi ayrık kamplarında tutuldular. Daha sonra, Nazi otoriteleri tarafından bir diğer soykırım kurbanı olan Yahudi halkıyla bir araya getirildiler. En nihayetinde de çalışma kamplarına ve sistematik olarak öldürülecekleri “ölüm kamplarına” doğru gönderildiler.
Ölü sayısının 220.000 ila 880.000 arasında olduğu belirlenen ve Porajmos olarak bilinen bu korkunç katliam, Nazi Almanya’sı tarafından işlenen en büyük insanlık suçlarından biri olarak hafızalara kazındı.
Ederlezi: Hıdırelleze.
Birde bu pencereye bakalım.
Hüzünlü mü? O çok sevdiğimiz şarkı.
Ederlezi…
Kızların ağıtlar düzerken Bosna yaylalarında,
Acıya bulanmıştı şenlikleri,
Ederlezi yine gelmişti her sene geldiği gibi,
Ne bilsin burada yetim kızlar var
Bu sene ederlezi babasız kalmıştı
Yetim kızların yürekleriydi gelen.
Sarı saçları mavi gözleriyle,
Gökyüzü bile özenirdi güzelliklerine,
Deniz utanırdı mavisinden,
Cenazelere uğurlanmıştı ederlezi,
Şurada yatan kefensiz, babalarımızdı
Boşnak kızları Goran’ın,
Yetimdi sarıları, yetimdi mavileri.
Ah ederlezi, niye geldin bu sene
Bilmez misin, buradaki kızlar yetim
Şurada yatan babalarımızdı, kefensiz
Yaslar bağladı sarı saçlarımız
Babasızdı mavi gözlerimiz
Ve goran, haykır yine Bosna dağlarına
Ederlezi kızlarım, ederlezi…
Yazar Haluk Kürşat Parlatan, Ankara, 7.5.2022