Japon Uluslararası İşbirliği Kuruluşu ile Sağlık Bakanlığı Arasında Gerçekleştirilen Projeler
Tarihçe ve Sağlık Projeleri
JICA, 1954 yılında başlayan Japon Resmi Yardımı (ODA) çerçevesinde teknik işbirliği programlarından sorumlu birimdir. Gelişmekte olan dünyanın sosyal ve ekonomik yönlerden kalkınması ve uluslararası işbirliğinin devamı amacıyla Japon Hükümeti, 1 Ağustos 1974 tarihinde Japon Uluslararası İşbirliği Kuruluşu Kanunu ile JICA’yı kurmuştur. JICA tarafından sağlanan teknik işbirliği, gelişmekte olan ülkelerin kültürel ve insan kaynakları gelişimine yardımcı olmak amacı taşımaktadır. JICA, gelişmekte olan ülkelerin kültürel yapılarını kendi çalışmaları ile oluşturmalarına, gerekli teknoloji transferi ile yardımcı olmayı hedeflemektedir.
JICA’nın İşlevleri:
- Gelişmekte olan ülkelerden ilgili kişileri teknik eğitim için Japonya’ya davet eder.
- Japon uzmanları ve Japon Uluslararası İşbirliği Gönüllüleri(JOCV) üyelerini yurt dışında görevlendirir.
- Kalkınma plan ve projelerine yardımcı olmak için araştırma ekipleri görevlendirir.
- Yurtdışında görevlendirilecek Japon uzmanları eğitir.
- Teknik işbirliği için gerekli cihazları sağlar.
JICA, “insangücü eğitimi”, “uzman görevlendirilmesi” ve “cihaz sağlanması” çalışmalarını bir kalkınma projesinde birleştirerek “proje tipi teknik işbirliği” adı verilen entegre işbirliği programları sunmaktadır. Japon Hükümeti, JICA aracılığıyla Türkiye’de 1990’lı yıllarda 5 proje yürüttü. Bunların ikisi sağlık alanında işbirliği ile ilgilidir.
- Halk Eğitimini Geliştirme Projesi,
- Biyolojik Ürünlerin Kalite Kontrollerinin Geliştirilmesi ve Değerlendirilmesi Projesi
JICA, 1990’lı yıllarda Türkiye ile işbirliğine başladığında 30 yılı geçkin bir süre geçmişti. Sadece eğitim programı dâhilinde Japonya’ya 1500’e yakın kişiyi eğitim için davet etmiştir. JICA Türkiye’deki ofisini Haziran 1995’de açmıştır. 1996 yılı itibariyle, geçen bir yıl süresindeki tecrübesine dayanarak, JICA, gelecek 5 yıllık dönemdeki ihtiyaçlarını belirleyerek, ülkeye yeterli ve etkili yardım yapmak üzere “Türkiye İçin Kalkınma Yardım Politikası” çerçevesinde bir program hazırladı. Bu amaçla 14 Haziran 1996’da Sağlık Bakanlığımızda, JICA Projesi Çerçevesinde Yürütülmesi Düşünülen Projelerin Değerlendirilme Toplantısı yapılmıştır.
Halk Eğitimini Geliştirme Projesi
- Amaç ve faaliyet kapsamı:
Amaç: Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması hizmetlerini desteklemek için eğitim materyali üretimini geliştirmek ve iletişim merkezleri kurmak, örnek görsel-işitsel eğitim materyali üretmek, dağıtımını yapmak ve sağlık personelini etkili kullanım ve materyal üretimi alanında eğitmektir.
Faaliyet kapsamı:
- Eğitim materyali ihtiyacını belirlemek ve üretilen eğitim materyalini değerlendirmek için Bilgi Eğitim İletişim araştırmaları yapmak,
- Ankara, Bursa ve Sivas illerinde modern cihazlarla donatılmış iletişim merkezleri kurmak,
- Türk personelin Japonya’da eğitimini sağlamak,
- Sağlık kurumlarına ve ilgili sektörlere dağıtımı yapılacak görsel-işitsel materyal üretimini gerçekleştirmek,
- Görsel-işitsel eğitim araçlarının etkili kullanımı ve materyal üretimi konusunda sağlık personelinin hizmet-içi eğitimini gerçekleştirmektir.
- Süresi
I. Aşama: Başlama tarihi: 8 Kasım 1988 Bitiş tarihi: 8 Kasım 1991
II. Aşama: Başlama tarihi: 7 Kasım 1991 Bitiş tarihi: 8 Kasım 1993
III: Aşama: Başlama tarihi: 8 Kasım 1993 Bitiş tarihi: 8 Kasım 1998
Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğüne bağlı İletişim Merkezi 13 Temmuz 1991 tarihinde hizmete açıldı. Projenin toplam süresi 10 yıldı. İletişim Merkezi 1996 yılı faaliyetleri;
- Video program üretim faaliyetleri,
- Hizmetiçi eğitim faaliyetleri, görsel-işitsel materyal üretme ve kullanımı,
- Diğer faaliyetler kapsamaktaydı.
- Bütçesi:
I. Aşama: 4.5 milyon Dolar,
II. Aşama 5 milyon Dolar’dı.
Bu miktarın tamamı JICA kuruluşu tarafından uzman görevlendirmesi, malzeme desteği, eğitim ve materyal üretimi çalışmalarına katkı biçiminde sağlandı. Bakanlık katkısı ise, stüdyoların fiziki yapıları, personel, ısıtma, su, elektrik, ulaşım ve haberleşme giderlerini karşılama şeklinde gerçekleşti.
4. Fizik yapı:
Ankara, Bursa ve Sivas’ta Eğitim Araçları Üretim Merkezi olarak görev yapan İletişim Merkezleri kuruldu ve bu merkezlerin video, audio, slayt ve benzeri üretim cihazlarıyla donatımı gerçekleştirildi.
- Eğitimler: a) Türk personelinin Japonya’da eğitimi
Eğitim Konuları: Proje yönetimi, Video-audio program üretimi ve yönetimi , Slayt ve sesli slayt programı üretimi, Masa-üstü yayıncılık ve Cihazların bakım ve onarımları eğitimleri idi.
1989-1995 yılları arasında toplam 18 Türk personel bu konularda Japonya’da eğitim görmesi gerçeleşti.
b) Türkiye’deki hizmet-içi eğitimler
Teknik personelin sürdürülebilir hizmet-içi eğitimi; Merkez ve taşra sağlık eğitimcilerinin BEİ konularında eğitimi (Bu eğitime 20 eğitimci katıldı.); “Eğitim aracı üretimi, etkili kullanımı ve iletişim teknikleri” alanlarında sağlık eğitimcilerine ve Sağlık Meslek Lisesi öğretmenlerine sistemli bir şekilde hizmet-içi eğitim İletişim Merkezi teknik personeli tarafından verildi. Bu proje çerçevesinde 350 öğretmen ve 843 sağlık personeline eğitim verildi.
c) Bilimsel seminerler
Ulusal düzeyde yapılan Bilgi-Eğitim-İletişim konularında dört ayrı proje seminerine 395 yönetici ve eğitimci katıldı. Ayrıca, sağlıkta güncel konuları içeren üç ayrı seminere 280 sağlık personelinin katılımı sağlandı..
- Eğitim aracı üretimi: a) Görsel-işitsel eğitim materyali üretimi
- Video programları-TV spotları
- Sesli slayt programları
- El kitabı ve broşürler
Mayıs 1991, Ağustos 1995 tarihleri arasında 43 adet spot, 24 adet eğitici video programı üretilmiş, tamamı 11.000 adet kasete çoğaltılarak ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtıldı.
b) Eğitim programlarını desteklemek amacıyla üretilen ve dağıtımı yapılan basılı materyaller
- Eğitim Teknolojisi El Kitabı (3.000 adet)
- Takvim (1992 yılında 3.000 adet, 1993 yılında 5.000 adet, 1994 yılında 4.250 adet, 1995 yılında 6.000 adet)
- Video Program Kataloğu (1-2-3, 5.500 adet)
- Gebeliği önleyici yöntemler broşürü (5.000 adet)
- Araştırma raporları
- Japonya’dan Cihaz Desteği:
Ankara İletişim Merkezi: Proje çalışmaları için gerekli olan cihaz ve malzemeler Japonya’ dan bağış olarak sağlandı.
Bursa İletişim Merkezi: Merkez için cihaz desteği Ankara üzerinden devam etti ve tamamlandı.
Japon Uzman Desteği: Kasım 1988, Ağustos 1995 yılları arasında 13 uzman uzun süreli, 18 uzman kısa süreli olmak üzere, toplam 31 Japon uzman ülkemize gelerek yönetim, üretim faaliyetlerinde görev yaptı.
- Değerlendirme – İzleme:
Hedef grubun bilgi, tutum davranış ve eğitim ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla aşağıdaki araştırmalar yapılmıştır;
- Aile planlaması ve medyadan yararlanma (1989 Eskişehir, 1990 Adıyaman, 1993 Ankara)
- Tabu-iletişim (Eskişehir 1990)
- Görüntü-kavrama araştırması (Adıyaman 1990)
- Kişilerarası iletişim araştırması (Eskişehir 1991)
- Aile planlaması-bilgi, tutum, davranış araştırması (Bursa 1992)
- Video programları etki araştırması (Ankara, Erzurum, Bursa 1993)
- Ebelerin bilgi ihtiyaçları araştırması (Ankara 1993)
Dağıtımı yapılan eğitim amaçlı video programlarının kullanım ve etkinliğinin araştırması çalışmaları Bursa ilinde Japon uzmanlarla işbirliği içinde gerçekleştirildi.
- Proje İlleri:
Projenin I. aşamasında Bursa ili pilot il olarak belirlenmiştir. II. aşamada projenin temel amaçları doğrultusunda Bursa ilinde çalışmalar başlatıldı ve gerçekleştirildi.
Bursa pilot ilinde planlanan ve gerçekleştirilen çalışmalar;
- İletişim Merkezi’nin fiziki yapısı tamamlandı.
- Japonya’dan uzman ve cihaz desteği sağlandı.
- Sağlık personeline eğitim teknolojisi konusunda hizmetiçi eğitim verildi.
- Bilgi-Tutum-Davranış ve Etkililik araştırmaları yapıldı.
- Eğitim materyalleri üretildi.
- Sonuç değerlendirme araştırması yapıldı ve raporlandı.
İkinci pilot il olarak belirlenen Sivas ili ile ilgili çalışmalar da devam etti.
- Projenin II. Aşamasında Yapılan Çalışmalar (1994-1998):
- Bilgi-Eğitim-İletişim Araştırmasının ikincisi 1996 yılında Sivas’ta başlandı.
- Video, slayt ve benzeri eğitim materyallerinin üretimi gerçekleştirildi.
- Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması hizmetlerinde Bilgilendirme – Eğitim- İletişim çalışmaları geliştirildi.
- Pilot illerde sağlık personeline hizmetiçi eğitim yapıldı.
- Japonya’da her yıl 3 Türk personel eğitime gönderildi.
- Teknoloji transferi için gerekli stüdyo cihazları ve diğer teçhizatlar sağlandı.
- Eğitim materyalleri için eğitim cihaz ve malzemeleri sağlandı.
- Projenin Başarı Durumu:
Halk Eğitimini Geliştirme Projesi, aynı amaca yönelik olarak yürüttüğü 35 proje içinde, başarıyla yürütülen proje olarak 1.sırada yer aldı. Tüm programları TRT ve diğer özel TV kanallarında yayınlandı. 1991 ve 1993 yıllarında SONY firmasının düzenlediği iki uluslararası video programları yarışmasında 1 altın ve 1 gümüş madalya kazandı.
1994 yılında “5.Uluslararası Hiroşima Animasyon Festivali” nde AİDS ile ilgili iki adet animasyon, spot başarı sertifikasıyla ödüllendirilmiştir.
Kaynakca:
Sağlık Alanında Dış İlişkiler Kitabı (Yazanlar: Bekir METİN, Sevim AYDIN, Ankara, 1997 Baskı, Matbaa: Aydoğdu Ofset)
Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA)
İletişim bilgileri:
JICA, Chiyoda-ku, Tokyo Merkez Ofisi
1-6 kat, Nibancho Merkez Binası, 5-25 Niban-cho, Chiyoda-ku, Tokyo 102-8012, Japonya, Tel: + 81-3-5226-6660 / 6661.6662.6663
JICA, Ankara Ofisi
Büyükesat, Uğur Mumcu Cad. No:86, 06700 Çankaya/Ankara