Korona virüsü: Dünya alarmda, Dünya Sağlık Örgütünce acil durum ilan edildi! Ölü sayısı hızla artıyor
Çin’de yeni koronavirüs hakkında Uluslararası Sağlık Acil Durum Komitesi Toplantısı (30 Ocak 2020, Cenevre, İsviçre)
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve dünya genelinde 18 ülkeye yayılan korona virüsü nedeniyle uluslararası acil durum ilan etti. Çin’de virüsle enfekte olup ölenlerin sayısı 170’ten 213’e yükselirken, şimdiye dek tespit edilebilen vaka sayısı ise 9 bin 692 olarak açıklandı. Bu rakam, 11 gün içinde vaka sayında 45 kat artışa tekabül ediyor.
Çin Halk Cumhuriyeti’nde yeni koronavirüs 2019’un diğer ülkelere yayılması ile patlak vermesine ilişkin DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (IHR-Uluslararası Sağlık Tüzüğü, 2005) tarafından toplanan Acil Durum Komitesi’nin ikinci toplantısı 30 Ocak 2020 tarihinde, İsviçre’nin Cenevre kentinde gerçekleştirildi.
Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durum Komitesi (Members and advisors of the Emergency Committee) Koronavirüs salgının ilanı yapılıp yapılmaması ve bunun yönetilmesi için hangi önerilerin ortaya konulması gerektiğini DSÖ Genel Direktörüne rapor etti.
Genel Direktörün kararı, Komite’nin tavsiyelerini takiben Koronavirüs (2019-nCoV ) Uluslararası Sağlık Düzenlemeleri Acil Durum Komitesi Basın Toplantısı yapıldı.
Basın toplantısı canlı yayınla (30 Ocak 2020) Dünya kamuoyuna açıklandı.
Çin Halk Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı temsilcileri mevcut durum ve alınan halk sağlığı önlemleri hakkında bilgi verdiler. Ülke genelinde, 30 Ocak 2020 tarihi itibariyle 7.711 teşhis konmuş ve 12167 şüpheli vaka var. Doğrulanan vakalardan 1.370’i ağır hasta teşhisi konmuş 170 kişi yaşamını kaybetmiş ve 124 kişi de iyileşerek taburcu edildi.
DSÖ Sekretaryası, 18 ülkede 83 vaka tespitinde bulunmuştur. Bunlardan sadece 7’sinin Çin’de seyahat tarihi yoktu. Çin dışındaki 3 ülkede insandan insana bulaştı. Bu vakalardan biri ağır vaka olup, herhangi bir ölüm olmadığı tespitinde bulunmuştur.
Sonuçlar ve tavsiyeler
Uluslararası Acil Durum Komitesi, Çin Hükümeti’nin en üst düzeyde gösterdiği siyasi kararlılığı, şeffaf olarak çalışması ve mevcut salgının araştırılması ve kontrol altına alınması için gösterilen çabaları memnuniyetle karşıladı. Çin, virüsü hızla tanımladı ve kamuoyu ile paylaştı, böylece diğer ülkeler hızlı bir şekilde teşhis koyabildiler ve kendilerini koruyabilmek için hızla işbirliği yapmak için zemin oluşturdular.
Çin Hükümeti’nin aldığı çok güçlü önlemler arasında DSÖ ile günlük temas içerisinde kalıp, daha fazla yayılmayı önlemek için kapsamlı çok sektörlü yaklaşımlar ortaya koydular. Ayrıca vakanın görüldüğü Wuhan şehri dışında diğer şehir ve yerleşim yerlerinde halk sağlığı önlemleri almıştır. Virüsün şiddeti ve bulaşa bilirliği ile veri ve biyolojik materyalin paylaşılması konusunda çalışmalarını sürdürdüler. Ayrıca, desteğine ihtiyaç duyan diğer ülkelerle çalışmayı da kabul ettiler. Çin’in aldığı önlemler sadece kendi ülkeleri için değil Dünya’nın geri kalanı için de iyi bir örnek oldu.
Uluslararası Acil Durum Komitesi, DSÖ ve üye ülkeleri ile diğer işbirliği yaptığı ortaklarının eşgüdüm içerisinde çalışılmasının sorumluluğunu üstlendi.
Komite ayrıca, halen çok sayıda bilinmeyen olduğunu kabul etti, bir ay içinde beş DSÖ Bölgesine bağlı ülkelerdeki vakaları bildirildi ve Çin’in Wuhan kenti dışında ve Çin dışında insandan insana bulaşma meydana geldiğini ortaya koydu.
Komite, ülkelerin hastalığı erken teşhis etmek, vakaları izole etmek ve tedavi etmek, temasları izlemek ve riskle orantılı sosyal uzaklaştırma önlemlerini teşvik etmek için güçlü önlemler almaları koşuluyla virüs yayılımını kesmenin hala mümkün olduğuna inanmaktadır. Durum gelişmeye devam ettikçe, enfeksiyonun yayılmasını önlemek ve azaltmak için stratejik hedeflerin ve önlemlerin de artacağına dikkat etmek önemlidir. Komite, salgının artık Uluslararası Acil Durum kriterlerini karşıladığını kabul etti ve aşağıdaki detayı verilen tavsiyelerin yayınlanmasını önerdi.
Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durum Komitesi bildirgesinde; Çin yönetimi ve halkı, Çin’de ortaya çıkan bu salgının önlenmesinde gösterdiği çaba, şeffaflıkla birlikte gerçekleştirdiği eylemler için destek ve takdir edilmesi gerektiğini vurguladı ve başarısı kabul etti. Komite, küresel dayanışma ihtiyacı doğrultusunda, dünyanın diğer bölgelerinde bunun için ek desteğe ihtiyaç duyabilecek hazırlığı artırmak için küresel koordineli bir çabaya ihtiyaç duyulduğunu ortaya koydu.
Dünya Sağlık Örgütüne tavsiyeler
Komite, Çin’de çalışan ve Çin’e gelecek, ulusal ve yerel uzmanlar da dâhil olmak üzere bu konuda hizmet verenlere memnuniyetini bildirdi. Misyon, salgının hayvan kaynağını (yarasa, yılan, deve), hastalığın klinik spektrumunu ve ciddiyetini, toplumdaki ve sağlık tesislerindeki insandan insana bulaşma derecesini ve salgını kontrol etme çabalarını araştırmak ve desteklemelidir. Bu misyon, uluslararası topluma durumu ve etkisini anlamada yardımcı olacak ve deneyim ve başarılı tedbirlerin paylaşılmasını sağlayacak bilgiler sağlayacaktır.
Komite, olası kaynakları incelemenin önemini yeniden vurgulamak, gizli iletimi dışlamak ve risk yönetimi önlemlerini bilgilendirmek istemiştir.
Komite ayrıca, yerel bulaşma döngülerinin meydana gelip gelmediğini anlamak için patojen genomik sekanslama da dâhil olmak üzere Wuhan Hubei dışındaki bölgelerde gelişmiş gözetim ihtiyacının altını çizdi.
DSÖ, bu salgının küresel olarak en iyi nasıl ele alınabileceğini değerlendirmek için teknik uzman ağlarını kullanmaya devam etmelidir.
DSÖ, özellikle hassas ülkeler ve bölgelerde hazırlık ve müdahale için yoğun destek sağlamalıdır.
Düşük ve orta gelirli ülkeler için potansiyel aşılara, teşhislere, antiviral ilaçlara ve diğer terapötiklere hızlı bir gelişme ve erişimi sağlayacak önlemler geliştirilmelidir.
DSÖ, bu yeni koronavirüsle mücadele için bu ortaklığa ve ortak kurumlar da dâhil olmak üzere bu salgına yanıt vermek için kapsamlı bir risk iletişim stratejisi uygulamak ve bununla ilgili araştırma ve bilimsel gelişmelerin ilerlemesine izin vermek için gerekli tüm teknik ve operasyonel desteği sağlamaya devam etmelidir.
DSÖ, Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durumu için Uluslararası Sağlık Tüzüğü çerçevesinde (IHR) yeniden müzakerelerin yapılmasını gerektirmeyecek şekilde, bir ara alarm seviyesi yaratma tavsiyesini araştırmaya devam etmelidir.
DSÖ, durumu şeffaflıkla zamanında gözden geçirmeli ve kanıta dayalı önerilerini güncellemelidir.
Komite, mevcut bilgilere dayanarak herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması önermemektedir.
DSÖ Genel Direktörü, koronavirüs (2019-nCoV) salgınının bir Uluslararası Acil Durum oluşturduğunu açıkladı ve Komitenin tavsiyelerini kabul ettiğini vurgulayarak bu tavsiyeyi Uluslararası Sağlık Tüzüğü (İHR) kapsamında yapmalarını desteklediğini ortaya koydu.
Çin Halk Cumhuriyeti’ne Tavsiyeler
- Salgının evrimi, nüfusun korunması için hastalıkların önlenmesi ve kontrolü için alınan önlemler hakkında halkı düzenli olarak bilgilendirmek için kapsamlı bir risk iletişim stratejisinin uygulanması.
- Mevcut salgının kontrol altına alınması için halk sağlığı önlemlerinin geliştirilmesi
- Sağlık sisteminin esnekliğini sağlamak ve sağlık iş gücünü korumak
- Çin genelinde gözetim ve aktif vaka bulmanın geliştirilmesi
- Bu salgının epidemiyolojisini ve evrimini ve içerdiği önlemleri anlamak için DSÖ ve ortaklarıyla işbirliği yapılması
- İnsan vakalarıyla ilgili verilerin paylaşılması
- Salgının zoonotik kaynağının tespiti ve özellikle de elde edilen verilerin kullanılabilir hale getirilmesi için DSÖ ile virüsün dolaşım potansiyelini belirlemeye ve takibe devam edin.
- Uluslararası yayılım ve paraziti en aza indirirken, daha ileri değerlendirme ve tedavi için semptomatik yolcuların erken tespiti amacıyla uluslararası havaalanları ve limanlarda çıkış taraması yapılmasına devam edin
Tüm Dünya Ülkelerine Tavsiyeler
Herhangi bir ülkede daha fazla uluslararası vaka yayılmasının gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu nedenle, tüm ülkeler aktif gözetim, erken tespit, izolasyon ve vaka yönetimi, iletişim izleme ve koronavirüs (2019-nCoVinfection’ın) ün yayılmasının önlenmesi ve tüm verileri DSÖ ile paylaşma dahil olmak üzere kontrol altına alınmalıdır. Teknik tavsiye DSÖ web sitesinde bulunabilir.
Ülkeler, yasal olarak Uluslararası Sağlık Tüzüğü (İHR) kapsamında DSÖ ile bilgi paylaşmaları gerektiğini hatırlatır.
Bir hayvanda kronovirüs (2019-nCoV)’un herhangi bir tespiti (türler, teşhis testleri ve ilgili epidemiyolojik bilgiler dâhil) Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne (OIE) ortaya çıkan bir hastalık olarak bildirilmelidir.
Ülkeler, insan enfeksiyonunun azaltılması, ikincil bulaşmanın ve uluslararası yayılmanın önlenmesi ve çok sektörlü iletişim ve işbirliği ve virüs ve hastalık hakkında bilginin artırılmasına ve araştırmanın ilerletilmesine aktif katılımla uluslararası yanıta katkıda bulunmaya özellikle vurgu yapmalıdır.
Komite, mevcut bilgilere dayanarak herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması önermemektedir.
Ülkeler, Dünya Sağlık Örgütü’nün gerektirdiği şekilde alınan seyahat tedbirleri hakkında DSÖ’nü bilgilendirmelidir. Ülkeler, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (IHR)’nün 3. maddesinin ilkeleri doğrultusunda damgalanmayı veya ayrımcılığı teşvik eden eylemlere karşı uyarılmaktadır.
Komite, DSÖ Genel Direktörü’nden bu konularda daha fazla tavsiyede bulunmasını ve gerekirse, hızla gelişen bu durum göz önünde bulundurularak, duruma göre yeni önerilerde bulunmasını istedi.
Küresel Topluluğa Tavsiyeler
Bu yeni bir koronavirüs olduğundan ve daha önce benzer koronavirüslerin düzenli bilgi paylaşımı ve araştırması için önemli çabalar gerektirdiği gösterildiğinden, küresel toplum 2005 yılında güncellenen Uluslararası Sağlık Tüzüğü (IHR)’nün 44. maddesine uygun olarak dayanışma ve işbirliği göstermeye devam etmelidir. Bu yeni virüsün kaynağının belirlenmesi, insandan insana bulaşma için tam potansiyeli, vakaların potansiyel yayılımı için hazırlık ve gerekli tedavinin geliştirilmesi amacıyla araştırmalar konusunda birbirlerini desteklemeliler.
Düşük ve orta gelirli ülkelere bu etkinliğe yanıt verebilmeleri için destek sağlamanın yanı sıra teşhis, potansiyel aşılar ve terapötiklere erişimi kolaylaştırmak için de destek sağlanmalıdır.
Uluslararası Sağlık Tüzüğü (IHR)’nün 43. maddesi uyarınca, Taraf Devletler, uluslararası yayılma için önemli ölçüde müdahale eden ek sağlık önlemleri uygulamaktadır (uluslararası gezginlerin, bagajların, yüklerin, konteynırların, taşıtların, malların ve benzerlerinin giriş veya çıkışının reddedilmesi veya gecikmeleri, 24 saat) uygulandıktan sonraki 48 saat içinde DSÖ’ye halk sağlığı mantığını ve gerekçesini göndermek zorundadır. DSÖ gerekçeyi gözden geçirecek ve ülkelerden önlemlerini yeniden gözden geçirmelerini isteyebilir. DSÖ, alınan önlemler ve gerekçe ile ilgili bilgileri diğer Taraf Devletlerle paylaşmalıdır.
Acil Durum Komitesi, DSÖ Genel Direktörünün takdirine bağlı olarak üç ay veya daha önce yeniden toplanabilir.
DSÖ Genel Direktörü Uluslararası Acil Durum Komitesine çalışmaları için teşekkür etti.
Kaynakça:
