Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu 2024 yayınlandı.

Dünya Ekonomik Forumu “Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu 2024”nu 12 Haziran 2024 tarihinde yayınladı.

Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi (Global Gender Gap Report 2024), yıllık olarak cinsiyet eşitliğinin mevcut durumunu ve gelişimini dört temel boyutta (Ekonomik Katılım ve Fırsatlar, Eğitim Durumu, Sağlık ve Hayatta Kalma ve Siyasi Güçlendirme) karşılaştırır. Bu endeks, 2006’daki başlangıcından bu yana çok sayıda ülkenin bu boşlukları kapatmaya yönelik çabalarının zaman içinde kaydettiği ilerlemeyi izleyen en uzun süredir devam eden endekstir.

Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi her yıl cinsiyet eşitliğinin mevcut durumunu ve gelişimini dört temel boyutta karşılaştırıyor: Ekonomik Katılım ve Fırsatlar, Eğitim Durumu, Sağlık ve Hayatta Kalma ve Siyasi Güçlendirme. 2006 yılında piyasaya sürülmesinden bu yana, birçok ekonominin zaman içinde bu farkları kapatmaya yönelik çabalarının ilerlemesini izleyen en uzun süredir devam eden endekstir.

2024 yılı, Küresel Cinsiyet Eşitliği Endeksi‘nin 18. baskısı, 146 ekonomideki cinsiyet eşitliğini kıyaslayarak dünya ekonomilerinin üçte ikisindeki cinsiyet eşitliği gelişmelerinin analizi için bir temel sağlıyor. Ayrıca endeks, 2006’dan bu yana endeksin her basımına dahil edilen 101 ülkeden oluşan bir alt kümeyi inceliyor ve boylamsal ve trend analizi için geniş bir ülke örneği sunuyor. Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi puanları 0-100 arası bir ölçekte ölçer ve puanlar eşitliğe doğru katedilen mesafe (yani kapatılan cinsiyet farkının yüzdesi) olarak yorumlanabilir. Ülkeler arası karşılaştırmalar, cinsiyet eşitsizliklerini kapatacak en etkili politikaların belirlenmesini desteklemektedir.

Temel bulgular arasında 2024’teki endeks sonuçları, pariteye doğru gidişatın trend analizi ve yeni metrik ortaklıkları ve bağlamsal veriler aracılığıyla tarihsel ve ortaya çıkan kalıpların derinlemesine incelenmesi yer alıyor.

Küresel sonuçlar ve eşitliğe ulaşma süresi

Bu edisyona dahil edilen 146 ülkenin tamamı için 2024 yılındaki küresel cinsiyet farkı puanı %68,5’te kapandı. Geçen yılın edisyonunda yer alan 143 ülkeden oluşan sabit örneklemle karşılaştırıldığında, küresel cinsiyet farkı +0,1 puan daha kapatılarak %68,5’ten %68,6’yla kapandı. 2006’dan 2024’e kadar aralıksız olarak kapsanan 101 ülke dikkate alındığında aradaki fark da +0,1 puan artarak %68,6’ya ulaştı.

Son baskıdan bu yana anlamlı ve yaygın bir değişimin olmayışı, eşitliğe ulaşma yönündeki ilerleme hızını etkili bir şekilde yavaşlatıyor. Mevcut verilere göre, tam eşitliğe ulaşmak 134 yıl alacak; bu, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SDG) hedefinin kabaca beş nesil ötesinde. Ek olarak:

• 2024 Küresel Cinsiyet Eşitliği Endeksi, hiçbir ülkenin tam cinsiyet eşitliğini sağlayamamasına rağmen, bu baskıya dahil edilen ekonomilerin %97’sinin, 2006’daki %85’e kıyasla aradaki farkın %60’ından fazlasını kapattığını gösteriyor.
• İzlanda (%93,5) yine 1. sırada yer alıyor ve on beş yıldır endeksin liderliğini sürdürüyor. Aynı zamanda cinsiyet farkının %90’ından fazlasını kapatan tek ekonomi olmaya devam ediyor. İlk 10’da yer alan geri kalan dokuz ekonomiden sekizi, aradaki farkın %80’inden fazlasını kapattı.
• Avrupa ekonomileri küresel ilk 10’da yedi sırada yer alıyor. İzlanda’nın yanı sıra Finlandiya (2., %87,5), Norveç (3., %87,5), İsveç (5., %81,6), Almanya (7., %81) yer alıyor. İrlanda (9., %80,2) ve İspanya (10., %79,7). Geriye kalan üç sırayı Doğu Asya ve Pasifik (Yeni Zelanda, 4., %83,5), Latin Amerika ve Karayipler (Nikaragua, 6., %81,1) ve Sahra Altı Afrika (Namibya, 8, %80,5) ekonomileri kaplıyor). Litvanya (11., %79,3) ve Belçika (12., %79,3) ilk 10’un dışında kalırken, İspanya ve İrlanda sırasıyla +8 ve +2 sıralara çıkarak 2024’te en iyi performans gösteren ülkeler arasında yer aldı.
• 2024 endeksinde yer alan 146 ekonomi arasında Sağlık ve Hayatta Kalma cinsiyet farkı %96, Eğitim Durumu farkı %94,9, Ekonomik Katılım ve Fırsat farkı %60,5 ve Siyasi Güçlendirme açığı %22,5 oranında kapandı.
• 2006’dan bu yana, 101 ülkeden oluşan sabit örneklem temel alınarak alt endeksler farklı hızlarda değişti. Genel olarak bakıldığında en önemli değişim, paritenin son 18 edisyonda toplamda 8,3 puanlık bir artışla %22,8’e yükseldiği Siyasi Güçlendirme alanında yaşandı. Ekonomik Katılım ve Fırsat ile Eğitim Durumunda eşitlik sırasıyla 4,8 ve 4,2 puan arttı. Sağlık ve Hayatta Kalma, 2006’ya göre ılımlı bir düşüşün olduğu tek alt endekstir (-0,2 puan).
• Her bir alt endeksin gelişen hızının kendi eşitlik zaman çizelgelerini etkilemesiyle birlikte, bu yılın sonuçları Eğitim Başarısında eşitlik bekleme süresini 20 yıla (2023’ten itibaren +4 yıl) ve Siyasi Güçlendirmede 169 yıla (2023’ten itibaren +7 yıl) uzattı), ancak Ekonomik Katılım ve Fırsat için zaman çizelgesini 152 yıla (2023’ten itibaren -17 yıl) çıkardı. Sağlık ve Hayatta Kalma konusundaki cinsiyet farkını kapatmanın zamanı hala belirsiz.

Bölgesel sonuçlar ve eşitliğe ulaşma süresi

• Avrupa, 2006’dan bu yana +6,2 puanlık genel bir iyileşmeyle 2024’te açığının %75’ini kapatarak 2024 bölgesel cinsiyet eşitsizliği sıralamasında başı çekiyor. İlk beş Avrupa ekonomisi (İzlanda, Finlandiya, Norveç, İsveç ve Almanya) hepsi sıralamada yer alıyor Küresel ilk 10’da yer alıyor. Ancak bölgedeki 40 ekonomiden 21’i cinsiyet farkının %75’inden fazlasını kapatmış olsa da üst ve alt sıralar arasındaki mesafe bölge içi geniş eşitsizliklere işaret ediyor. En üst sırada yer alan İzlanda, son sırada yer alan Türkiye’nin yüzde 29 puan önünde yer alıyor. Avrupa, Ekonomik Katılım ve Fırsat puanında (%67,8) +0,4 puanlık hafif bir artışla, ekonomik paritede mütevazı artışlar gösteriyor. Bölgenin eğitimde cinsiyet eşitliği puanı dünya genelinde üçüncü sırada (%99,5) yer alırken, sağlıkta eşitlik aynı seviyede seyrediyor. Avrupa’daki siyasi eşitlik, yükseliş eğilimi gösteren bir eğri ile giderek 2024’te tüm bölgeler arasında en yüksek puana ulaştı (%36).
• İkinci sırada yer alan Kuzey Amerika ise %74,8’lik cinsiyet eşitliği puanı bildiriyor. Ancak diğer bölgelerle karşılaştırıldığında bölge, 2006’dan bu yana bölgesel cinsiyet farkını yüzde +4,3 oranında kapattı. Ekonomik Katılım ve Fırsatlar alt endeksinde lider olmasına rağmen, ekonomik eşitlik puanı, kazanılan gelir ve gelirlerdeki eşitsizlikleri yansıtacak şekilde hafif bir düşüşle %76,3’e geriledi. Kadınların üst düzey liderlik pozisyonlarında temsili. Baskılar boyunca istikrarı koruyan Kuzey Amerika, Eğitim Başarısında %100, Sağlık ve Hayatta Kalmada ise %96,9 puan aldı. Siyasi Güçlendirmede, Kuzey Amerika %26’lık bir puanla üçüncü sırada yer alıyor ve 2006’dan bu yana ilerleme gösteriyor, ancak aynı zamanda bakanlık ve parlamento pozisyonlarında kadınların sürekli olarak yetersiz temsil edildiğini de gösteriyor.
• Üçüncü sırada ise %74,2’lik cinsiyet eşitliği puanıyla Latin Amerika ve Karayipler yer alıyor. Bölge 2006’dan bu yana en büyük sıçramayı gerçekleştirerek toplam farkını yüzde 8,3 oranında azalttı. Bölge, işgücüne katılım ve mesleki rollerdeki güçlü eşitliğin bir sonucu olarak 2023’e göre +0,5 puanlık hafif bir artışla %65,7 ile bugüne kadarki en yüksek ekonomik eşitlik puanına ulaştı. Eğitim Durumu ve Sağlık ve Hayatta Kalma sırasıyla %99,5 ve %97,6 seviyesinde sabit kalıyor. Çoğu ekonomi okuryazarlık ve eğitime katılımda eşitlik gösterirken, erişimdeki eşitsizlikler devam ediyor. Latin Amerika ve Karayipler %34 ile tüm bölgeler arasında ikinci en yüksek Siyasi Güçlendirme puanına sahip olup, aradaki farkı 2006’dan bu yana 22,4 puandan fazla daraltmıştır.
• Doğu Asya ve Pasifik %69,2’lik genel cinsiyet eşitliği puanıyla dördüncü sırada yer alıyor. 2006’dan bu yana toplamda +3,1 puanlık olumlu bir değişim olsa da o zamandan bu yana yalnızca Yeni Zelanda ve Filipinler küresel ilk 10’a girdi. Bölgenin Ekonomik Katılım ve Fırsat puanı %71,7 olup, 2023’ten bu yana ilerleme göstermektedir ancak işgücüne katılım oranları ve işgücü temsili açısından ülkeler arasında önemli farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Bölgenin Eğitim Başarısında cinsiyet eşitliği puanı %95,1 olup, bu oran okuryazarlık ve kayıt seviyelerindeki cinsiyet eşitsizliğini yansıtmaktadır. Sağlık ve Hayatta Kalma, hafif bir iyileşmeye rağmen %95 ile son sırada yer alırken, bazı ülkeler sağlıklı yaşam beklentisi ve cinsiyet doğum oranı eşitliğinde hâlâ geride kalıyor. Siyasi Güçlendirme 2006’dan bu yana genel olarak iyileşti (+3,4 puan), ancak 2024’teki %14,5’lik puanı diğer bölgelere göre sondan üçüncü sırada yer alıyor.
• Orta Asya %69,1 puanla sekiz bölge arasında beşinci sırada yer alıyor. Parite puanında hafif bir gerileme olmasına rağmen, 2006’dan bu yana genel olarak +2,3 puanlık bir iyileşme yaşandı. Orta Asya’daki yedi ekonominin tamamı %67’ye eşit veya daha yüksek parite seviyelerine ulaştı; Ermenistan (%72,1), Gürcistan (%71,6) ve Kazakistan (%71) bölgede başı çekiyor. En yüksek ve en düşük performans gösterenler arasındaki yüzde 4,8’lik farkla Orta Asya en homojen gruplardan biri. Bölge, Kuzey Amerika’dan (%100) sonra tüm bölgelerin (%99,6) ikinci en yüksek puanı olan Eğitim Durumunda neredeyse eşit statüsünü koruyor. Ancak bölgede hem ekonomik hem de siyasi paritede gerileme görüldü: %73,4 Ekonomik Katılım ve Fırsat parite puanı 2023’e göre -0,6 puan daha düşük, %12,8 Siyasi Güçlendirme parite puanı ise -1,6 puan azaldı.
• Altıncı sırada ise yüzde 68,4’lük cinsiyet eşitliği puanıyla Sahra Altı Afrika yer alıyor. Bölge, 2006’dan bu yana toplamda +5,6 puanlık bir ilerleme kaydetti. 35 ekonomiden 21’i ilk 100’de yer alırken, Namibya ilk 10’da yer alıyor. Bölgedeki ülkelerin yarısından fazlası cinsiyet farkının %70’inden fazlasını kapatmış durumda; ancak en üst ve en alt sıralar yüzde 22,8 puanla bölünmüş durumda. Ekonomik Katılım ve Fırsatlar, işgücüne katılımda ilerleme ve teknik ve profesyonel rollerde olumlu sonuçlarla birlikte %68,1 seviyesinde bulunuyor. Eğitim Durumunda son sırada yer alan Sahraaltı Afrika, %88,9’luk puanla kapatılacak en geniş farka sahip. Sağlık ve Hayatta Kalma %97,1 düzeyindeyken Siyasi Güçlendirme %22,6 oranında iyileşme gösteriyor; özellikle Mozambik ve Güney Afrika’da bakanlık ve parlamento temsilinde kayda değer ilerlemeler görülüyor.
• 2024 yılında, Güney Asya, %63,7’lik cinsiyet eşitliği puanıyla yedinci sırada yer alıyor; bu da, 2006’dan bu yana +3,9 puanlık mütevazı bir iyileşmeyle sonuçlanan, baskılar boyunca değişken bir gidişat gösteriyor. Bölgedeki yedi ekonomiden altısı, bunun altında yer alıyor. ilk 100’de yer alıyor ve bölgede yalnızca altısı cinsiyet farkının üçte ikisini kapatmış durumda. Ekonomik Katılım ve Fırsat sıralamasında Güney Asya son sırada yer alıyor. %38,8’lik cinsiyet eşitliği puanı, kadınların işgücüne katılım oranlarının düşük olduğunu ve liderlik rollerinde önemli cinsiyet eşitsizliklerini ifade ediyor. Eğitim Başarısı 2006’dan bu yana yüzde +13,4 puanlık bir ilerleme kaydederek %94,5 puan aldı, ancak özellikle Pakistan ve Nepal’de okuryazarlık ve eğitimde ciddi cinsiyet uçurumları devam ediyor. Sağlık ve Hayatta Kalma %95,4’te sabit kalırken, Siyasi Güçlendirmede 2023’ten %26’ya 0,7 puanlık hafif bir düşüş görülüyor; bu da bölge genelinde bakanlık ve parlamento temsilindeki cinsiyet dengesizliklerini yansıtıyor.
• Orta Doğu ve Kuzey Afrika ise %61,7’lik cinsiyet eşitliği puanıyla tüm bölgeler arasında son sırada yer alıyor. Bu sonuca rağmen bölge 2006’dan bu yana genel olarak olumlu bir gidişat izleyerek cinsiyet farkı puanını yüzde +3,9 artırdı. Ekonomik Katılım ve Fırsatlarda MENA ülkeleri %43,1 puanla genel olarak 7. sırada yer alıyor. Bölgede işgücüne katılım düşük olmaya devam ediyor ancak mesleki rollerde temsil olumlu yönde gelişiyor. Eğitim Başarısı, %97,2’lik bir puanla belirgin bir ilerleme kaydetti ve eğitim düzeyleri arasında okuryazarlık ve kayıtta yaygın cinsiyet eşitliğini gösteriyor. Sağlık ve Hayatta Kalma, doğumda dengeli cinsiyet oranları, ancak sağlıklı yaşam beklentisindeki kalıcı boşluklar ile %96,4’te sabit kalıyor. Bölgenin 2024’teki Siyasi Güçlendirme performansı %11,7 ile en düşük seviyede yer alıyor; ancak bu rakamın arkasında 2006’dan bu yana siyasi eşitlikte +8,4 puanlık bir artış var ve ekonomiler genelinde bakanlık ve parlamento rollerinde kadınların temsili düzeyleri artıyor.

Ekonomik boşluklar ve lider eksiklikleri: büyümeyi kısıtlamak ve geçişleri çarpıtmak

• Ekonomik, politik ve ticari bağlam: Mevcut küresel ekonomik ve düzenleyici bağlam, cinsiyet eşitliği sonuçlarını şekillendiriyor. Karma bir ekonomik görünüm kısa vadeli iyimserliğin ipuçlarını verirken, uzun vadeli büyüme oranlarına ilişkin tahminler de son 30 yılın en düşük seviyesinde bulunuyor. Kadınların ve kız çocuklarının ekonomik beklentileri, devam eden gerilemeler ve uzayan krizler nedeniyle tehdit altında. Toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirmeye yönelik ekonomi politikalarının benimsenmesi genel olarak artarken, bölgeler arasında yalnızca benimseme değil, aynı zamanda kaynak sağlama ve uygulama konusunda da keskin farklılıklar var. Farkı kapatmak için gerekli kaynakları artırmak, cinsiyet eşitliğini yeni, yüksek kaliteli büyümenin motoru olarak kabul edecek temel bir zihniyet gerektirir. Bakım ekonomisindeki politika gelişmeleri, cesaret verici bir şekilde, bakım vermenin ekonomik öneminin giderek daha fazla farkına varıldığının sinyalini veriyor. İş dünyasının cinsiyet eşitliğini iyileştirmeye yönelik çabaları Latin Amerika, Orta Doğu ve Doğu Asya’da ivme kazanıyor. Çeşitlilik, eşitlik ve katılım (DEI) çabalarının daha uzun sürdüğü durumlarda bunun getirileri ortaya çıkar: artan üretkenlik, değişime uyum sağlama ve daha güçlü inovasyon sonuçları. Cinsiyet eşitliği, giderek zorlaşan makroekonomik ve iş ortamında rekabet avantajı sağlıyor.
• Küresel işgücü piyasasında gelişen cinsiyet eşitsizliği: İşgücüne katılımda eşitlik, küresel olarak son baskıdan bu yana iyileşmeye devam etti; 2006’dan bu yana takip edilen ekonomilerin sabit örneklemi için 2018 seviyelerinin üzerine çıkarak %65,7’ye ulaştı ve toplamda yalnızca 2024’e dahil olanlar için 66,7 puana ulaştı. Ancak bölgesel farklılıklar, kadınların işgücüne katılımı küresel düzeyde toparlanırken eşitliğin bağlamlar arasında çok farklı hızlarda ilerlediğini göstermeye devam ediyor. Ancak bu eğilimin sürdürülebilirliği belirsizliğini koruyor. Düşük gelirli ekonomilerde küresel işsizliğin artması bekleniyor ve iş arayanların daha geniş bir ölçüsü olan iş açığı, orantısız sayıda kadını da içeriyor.
• İşgücü temsili ve liderlik: 2024 yılında LinkedIn verileri, kadınların iş gücü temsilinin hemen hemen her sektör ve ekonomide erkeklerin altında kaldığını, kadınların küresel iş gücünün %42’sini ve üst düzey liderlerin %31,7’sini oluşturduğunu gösteriyor. Küresel düzeyde “zirveye düşme”nin de gösterdiği gibi, küresel anlamda üst düzey pozisyonlara kadınlar hâlâ zor bir şekilde erişebiliyor: 2024’te giriş seviyesinden üst düzey kademeye yükseliş temsilde yüzde 21,5 puanlık bir farkla devam ediyor. Kadınlar giriş seviyesindeki pozisyonların neredeyse yarısını işgal etmeye yakın olsa da üst düzey rollerin yalnızca dörtte birini temsil etmekte yetersiz kalıyorlar. Geçmiş baskılarda umut verici bir trend olarak övülen kadınların liderlik pozisyonuna alınma oranı 2023’te %37,5’ten %36,9’a düşmeye başladı ve 2024’ün başlarında 2021 seviyelerinin altına düşerek %36,4’e düşmeye devam etti. LinkedIn araştırması, kötüleşen makroekonomik koşulların, kadınların üst düzey liderlik rollerine alınmasındaki azalmayla bağlantılı olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, kadınların işgücünde temsili ne kadar yüksek olursa, ekonomik gerileme sırasında işten çıkarmalara karşı dayanıklılık da o kadar büyük olur.
• Hükümette liderliğin temsili: 2024 yılında, Bangladeş, Brezilya, Hindistan, Endonezya, Meksika, Pakistan ve ABD gibi büyük ekonomiler de dahil olmak üzere, tarihteki en büyük küresel nüfusun 60’tan fazla ulusal seçimde oy kullanması bekleniyor. Son 50 yılda, Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi tarafından takip edilen ekonomilerin neredeyse yarısında (%47,2) üst düzey siyasi makamlarda en az bir kadın görev yaptı. Parlamento temsilinde cinsiyet eşitliği 2024’te %33 gibi rekor bir seviyeye ulaşarak 2006’dan bu yana neredeyse iki katına (%18,8) çıktı. Bölgesel düzeyde, Latin Amerika zaman içinde sürekli bir gelişme göstermektedir.
• Profesyonel ağların rolü: İşgücündeki cinsiyet eşitliği, hem kotalar ve politikalar gibi resmi önlemlerle hem de profesyonel ağlar gibi resmi olmayan faktörlerle geliştirilebilir. LinkedIn verileri, çevrimiçi profesyonel ağlardaki cinsiyet farklılıklarının, erkeklerin genellikle kadınlardan daha büyük ağlara ve daha güçlü ağlara sahip olmasına yol açtığını gösteriyor. Daha güçlü ağlar, kariyer ilerleme olasılığının artmasıyla ilişkilidir ve işe alım görevlilerinin daha fazla sosyal yardım almasıyla ilişkilidir. Bununla birlikte, kadınların daha iyi kariyer sonuçlarıyla bağlantılı olan daha “zayıf” bağları olması sevindirici bir noktadır.
• Adil bakım sistemlerinin rolü: Kadınların işgücüne katılımı, bakım verme sorumluluklarındaki son dönemdeki artıştan henüz yeni yeni kurtuluyor ve bu da eşitlikçi bakım sistemlerine olan acil ihtiyacın altını çiziyor. Resmi korumalar ve ebeveyn iznine ilişkin hükümlerin yanı sıra, erkeklerin ve kadınların eşit bakım hizmetlerine katılımına ilişkin algılar açısından bölgeler arasında ve içinde önemli farklılıklar bulunmaktadır. Ancak bakıma yönelik tutumlar ve çerçeveler, daha geniş bakım hizmetlerine yönelik artan talebin yanı sıra gelişiyor. Son 50 yılda ortalama doğum izni gün sayısı 63’ten 107’ye, babalık izni günleri ise bir günden az bir günden ortalama dokuza çıktı. Bu önemlidir, çünkü Dünya Bankası araştırması, izin tahsislerindeki eşitliğin artmasının, kadınların işgücüne katılımının artmasıyla pozitif yönde ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Çalışanların resmi olmayan bakıcılar ve/veya resmi bakım çalışanları olarak desteklenmesi isteniyorsa, çocuk bakımının ötesinde daha fazla eyleme ihtiyaç vardır.
• Teknoloji geçişini çarpıtan cinsiyet uçurumu: LinkedIn verilerine göre, kadınların hem bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) hem de STEM dışı iş gücündeki temsili 2016’dan bu yana arttı, ancak kadınlar STEM rollerinde yeterince temsil edilmiyor ve kadınların yalnızca STEM iş gücü, STEM dışı sektörlerde %47,3’e kıyasla. %28,2’sini oluşturuyor. Giriş seviyesinden üst düzey pozisyonlara kadar olan “zirveye düşüş”, STEM mesleklerinde STEM dışı rollere göre daha belirgindir. Kadınlar, STEM dışı rollerde işgücü tabanının yarısından fazlasını oluştururken, STEM’de yalnızca üçte biri var. Buna karşılık, STEM dışı liderlerin dörtte birini ve STEM alanında yalnızca onda birinden fazlasını oluşturuyorlar. Bu durum, kadınlara, kısa vadede olumsuz etkilenmesi muhtemel, daha düşük büyüme oranına sahip, daha düşük ücretli işlerde çalışmaya devam etmeleri nedeniyle, teknoloji ve iş gücü geçişleri açısından çifte dezavantaj sağlıyor.
• Yapay zekâ yeteneklerinde cinsiyet uçurumu: Özellikle yapay zekâ yetenekleri söz konusu olduğunda son gelişmeler daha umut verici. Teknoloji, iş dönüşümünde giderek daha merkezi hale geldikçe, yeni LinkedIn verileri, yapay zekâ mühendisliğinde kadın yeteneklerin yoğunluğunun 2016’dan bu yana iki kattan fazla arttığını ortaya koyuyor. Kadınların sektördeki varlığı hâlâ erkeklerden daha küçük olsa da Teknoloji, Bilgi ve Medya gibi sektörler, kadın yapay zekâ yeteneklerinde önemli artışlar. Endüstri düzeyinde, Yapay Zekâ endüstrisi temsilinde cinsiyet eşitliği Eğitimde giderek arttı; Profesyonel hizmetler, Üretme ve Teknoloji, Bilgi ve Medya.
• Geleceğin becerilerinde cinsiyet uçurumları: Beceri profillerindeki cinsiyet farklılıkları devam ediyor; bu da erkeklerin ve kadınların teknolojik geçişe katılım biçimlerini ve işin geleceğinde sahip oldukları olanakları çarpıtıyor. Erkekler ve kadınlar STEM becerilerini orantısız bir şekilde sergilemeye devam ederken, STEM becerilerine sahip kadınların payı 2016’dan bu yana on yıldan kısa bir sürede %24,4’ten %27,1’e yükseldi. Çevrimiçi öğrenme perspektifinden bakıldığında Coursera verileri, işbirliği ve liderlik becerilerinin geliştirilmesi, öğretme ve mentorluk, empati ve aktif dinleme ile liderlik ve sosyal etkinin geliştirilmesi için yapılan kayıtlarda cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak çevrimiçi becerilerde cinsiyet eşitliği şu anda yapay zekâ ve büyük veri (%30), programlama (%31) ve ağlar ve siber güvenlik (%31) derslerinde mevcut iş gücü boşluklarını kapatmak için çok düşük.
• Beceri talebi ve beceri geliştirme fırsatları algısında cinsiyet uçurumu: PwC’nin anket verileri, erkek ve kadın çalışanların çoğunluğunun aktif olarak becerilerini geliştirmek için fırsatlar aradığını ve çoğunun iş gereksinimlerinin bir sonraki süreçte nasıl dönüşeceğine dair iyi bir anlayışa sahip olduğunu ortaya koyuyor Beş yıl. Bununla birlikte, mevcut roller göz önüne alındığında talep algısında cinsiyet farklılıkları açıkça görülüyor; kadınlar dijital, analitik ve yeşil becerilerin önümüzdeki beş yıl içinde mevcut kariyer gidişatları açısından daha az önemli olacağını tahmin ediyor. Geleceğin becerilerini edinme konusunda algılanan fırsatlarda da cinsiyet farkı var. Erkekler ve kadınlar okuldan işgücüne geçerken, becerileri de farklı şekilde şekillenmeye ve değer verilmeye devam ediyor. İşte bu alanda yeniden beceri kazanma, işin geleceğinde ihtiyaç duyulan tüm becerilerin değerlendirilmesinde ve dolayısıyla kadın ve erkeklerin cinsiyet ayrımı olmaksızın her türlü işe katılmaya teşvik edilmesinde önemli bir rol oynayabilir.

Bu yılın (2024) endeks sonuçlarının da gösterdiği gibi, ilerlemenin boyutu ve hızı, 2030 yılına kadar toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmak için son derece yetersiz. Zorlukla elde edilen ilerlemenin geri dönmesini önlemek ve büyüme, refaha giden yolların güvence altına alınması için toplumsal cinsiyet eşitliği çabalarına kaynak sağlamak çok önemli. Yenilikçilik ve sürdürülebilirlik tüm insanlar için zemini düzleştiriyor. Cinsiyet eşitliğinin sağlanması, hükümetin ve iş dünyasının hem kaynakları hem de zihniyetleri, cinsiyet eşitliğinin adil ve sürdürülebilir büyümenin bir koşulu olarak benimsendiği yeni bir ekonomik düşünce paradigmasına doğru kaydırmasını gerektirir. Hükümetler ve iş dünyası arasındaki işbirlikçi çabalar ve hedefe yönelik müdahaleler sayesinde 50/50’yi gerçeğe dönüştürebiliriz.

Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu 2024

Kaynak: World Economic Forum, Yazarlar: Kusum Kali Pal, Kim Piaget and Saadia Zahidi, Yayın Tarihi: 11 Haziran 2024

Raporu özetleyip yayına hazırlayan: Bekir Metin, Ankara, 18 Haziran 2024