Rusya, BM Güvenlik Konseyi’nin Ukrayna’ya yönelik eylemini engelledi.
Rusya, 25 Şubat 2022 Cuma günü, Moskova’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığını derhal durdurmasını ve tüm birliklerini geri çekmesini talep edecek bir BM Güvenlik Konseyi kararını veto etti
Konsey’in 15 üyesinden 11’i metin lehinde oy kullanırken, Çin Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri çekimser kaldı.
Güvenlik Konseyin beş daimi üyesinden herhangi birinin ‘hayır’ oyu, önüne konulan herhangi bir önlemle ilgili eylemi durdurur. Organın daimi üyeleri: Çin, Fransa, Rusya Federasyonu, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri.
Güvenlik Konseyi’nin Ukrayna krizini sona erdirmeye yönelik son girişimi, Birleşmiş Milletler’de Rusya’nın ülkedeki askeri harekâtına diplomatik bir çerçeve arayışında olan bir haftalık faaliyeti kapsıyor. 193 üyeli BM Genel Kurul’un bu toplantısında, konuşmacıların art arda gerilimi düşürme çağrısında bulunduğu görüldü.
‘Asla pes Etme’
25 Şubat 2022 tarihli Konsey toplantısından sonra gazetecilere konuşan BM Genel Sekreteri António Guterres, Birleşmiş Milletler’in bugün savaşı sona erdirme birincil hedefine ulaşmamış olmasına rağmen, “asla pes etmemeliyiz” dedi .
“Barışa bir şans daha vermeliyiz. Askerlerin kışlalarına geri dönmeleri gerekiyor. Liderlerin diyalog ve barış yoluna yönelmeleri gerekiyor” dedi.
Artan operasyonel zorluklara rağmen, BM’nin temas hattının her iki tarafında da hayat kurtaran destek sunumunu artırdığına dair güvence verdi.
Özel BM Koordinatörü
Artan insani ihtiyaçlar, ölen siviller ve en az 100.000 Ukraynalının evlerini terk ettiği – birçoğunun komşu ülkelere geçtiği ve bu büyüyen krizin bölgesel doğasının altını çizen – Genel Sekreter Guterres, Âmin Awad’ın BM Ukrayna Kriz Koordinatörü olarak atandığını duyurdu.
Sayın Guterres’in BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin başındayken yakın bir meslektaşı olan Sayın Awad, temas hattının her iki tarafında insani müdahale de dahil olmak üzere tüm BM çabalarının koordinasyonuna liderlik edecek.
“Bu çatışmayla ilgilenen herkes, uluslararası insancıl hukuka saygı göstermeli ve BM personeli ile diğer insani yardım görevlilerinin güvenliğini ve hareket özgürlüğünü garanti etmelidir. Özellikle böyle bir anda, BM’nin dünya çapında on binlerce kadın ve erkekten oluştuğunu hatırlamak önemlidir” dedi.
Zorlukların üstesinden gelmek
Üst düzey BM yetkilisi, Örgütün, açları beslemekten, çocukları aşılamaktan ve kalkınmayı teşvik etmekten barışı koruma operasyonlarında sivilleri korumaya, çatışmalara çözüm için aracılık etmeye, mültecileri ve göçmenleri desteklemeye kadar “ayakta dururken, teslim ederken, bir yaşam çizgisi uzatırken” yaptığı çalışmaları özetledi”.
BM Sözleşmesine geçmişte meydan okunmuş olsa da, “barış, güvenlik, kalkınma, adalet, uluslararası hukuk ve insan hakları tarafında sağlam bir şekilde durduğunu” vurguladı .
“Uluslararası toplum dayanışma içinde bir araya geldiğinde defalarca bu değerler galip geldi. BM Genel Sekreteri, bugün olanlardan bağımsız olarak galip gelecekler ” dedi.
Genel Sekreter, “Ukrayna’nın egemen olması için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız” dedi.
‘İlkeli bir duruş’
ABD Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield, ülkesinin hazırlanmasına yardımcı olduğu karar taslağını takdim ederken, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin “çok cesur, çok yüzsüz” bir resmini çizdi ve “bildiğimiz kadarıyla uluslararası sistemi tehdit ediyor” dedi.
Rusya’nın sorumlu tutulması ve kuvvetlerinin derhal, tamamen ve koşulsuz olarak geri çekilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Başımızı çevirmeme konusunda ciddi bir sorumluluğumuz var ” dedi.
Büyükelçi Thomas-Greenfield, “Bugün bu Konseyde ilkeli bir duruş sergiliyoruz” dedi. “Ortası yoktur”, sorumlu devletler komşularını işgal etmezler.
Sorumluluğu veto edemez
BM Güvenlik Konseyi gerekil oylamayı yaptıktan sonra tekrar söz alan Büyükelçi Thomas-Greenfield; “Bu kararı veto edebilirsiniz ama sesimizi veto edemezsiniz; Gerçeği veto edemezsiniz; İlkelerimizi veto edemezsiniz; Ukrayna halkını veto edemezsiniz; BM Şartı’nı veto edemezsiniz… ve hesap verebilirliği veto etmeyeceksiniz” dedi.
ABD Büyükelçisi, “pervasız, sorumsuz” bir Üye Devletin eylemlerine rağmen, ABD’nin Rusya’nın saldırganlığına karşı Ukrayna’nın yanında olmaya devam edeceğini söyledi.
‘Çıplak saldırganlık’
İngiltere Büyükelçisi Dame Barbara Woodward, Kiev’deki kadın ve çocukların, Odessa’daki emeklilerin ve Ukrayna’nın dört bir yanındaki insanların “Rusya’nın saldırısından nasıl korunduğunu” anlattı.
Taslak kararın “birlikte oluşturduğumuz kuralların savunulması gerektiğine dair dünyaya bir mesaj gönderdiğini, aksi takdirde sıradakinin kim olacağını” belirtti.
Büyükelçi Woodward ayrıca, Başkan Vladimir Putin’in Hükümeti devirmek için Ukrayna’yı “kitlesel işgali”, kınanması gereken “çıplak bir saldırganlık”tır, dedi
Oylamanın ardından Birleşik Krallık Büyükelçisi, Rusya’nın taslağa karşı oy kullanan tek Konsey Üyesi olduğuna dikkat çekti.
“Kusura bakmayın, Rusya tecrit edilmiş durumda, Ukrayna’nın işgalini desteklemiyor ” diyen Bakan, tarihin bugün olanları yazacağını ve Birleşik Krallık’ın Ukrayna halkını “sabit bir şekilde desteklediğini ve Rusya’yı eylemlerinden sorumlu tutun” dedi.
Uluslararası hukuka karşı veto
Karar lehinde oy kullandıktan sonra, Fransa’nın Büyükelçisi Nicolas de Rivière, Rusya’nın “önceden tasarlanmış saldırganlığının”, Rus imparatorluğunu yeniden inşa etmek amacıyla sivilleri öldürdüğünü ve altyapıyı yok ettiğini söyledi.
Diğer üyeler uluslararası hukuka bağlılıklarını ifade ederken, Rusya bunu veto etti.
“Rusya yalnız” diyerek, “BM içinde ve tüm organlarda Fransa, ortaklarıyla Ukrayna ve Ukrayna halkını desteklemek için seferber olmaya devam edecek” diye ekledi.
Çekimser
Çekimser kalan Hindistan Büyükelçisi TS Tirumurti, ne kadar ürkütücü görünse de “diyaloğun ileriye giden tek yol olduğunu” söyledi ve Konsey’i ileriye dönük zor yolu yeniden kurmaya çağırdı.
Ayrıca çekimser kalan BAE Büyükelçisi Lana Nusseibeh, kararın veto edildiğine göre, Birleşik Arap Emirlikleri’nin ileriye dönük bir yol için “kapsayıcı ve istişare süreçleri” aramaya devam edeceğini söyledi.
Ukrayna İleri Karakol değil
Bu arada, çekimser kalan tek Daimi Konsey üyesi olarak Çin Büyükelçisi Zhang Jun, müzakere edilmiş bir çözüme “kapıyı kapatabilecek” eylemlere karşı uyarıda bulundu. Ukrayna krizinin “bir gecede” meydana gelmediğini ve bir Devletin güvenliğinin diğerlerinin pahasına olamayacağını hatırlattı.
Ukrayna bir ileri karakol değil, Doğu ile Batı arasında bir köprü olması gerektiğini söyleyen Bakan, dengeli Avrupa mekanizmaları inşa etmek için soğuk savaş zihniyetlerinden vazgeçilmesi ve tüm tarafların diplomasiye dönmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
‘Ukrayna satranç tahtası’
Rusya Büyükelçisi Vasily Nebenzya, kendisini ülkesinin veto yetkisini kötüye kullanmakla suçlayanlara yanıt vermeyeceğini söyledi.
O, taslağın sponsorlarını, Batılı müttefiklerin Donbas’ı silahlarla doldurdukları gerçeğini örtbas etme girişimleri de dâhil olmak üzere, Ukrayna’daki gerçek durum hakkında “dönen masallarla” suçladı.
“Ukrayna’yı kendi oyununuzda bir piyon yaptınız… bu karar, bu Ukrayna satranç tahtasındaki bir başka acımasız, insanlık dışı hamleden başka bir şey değil” dedi.
Gerçekten de, durum siyasi ve medya organları tarafından istismar ediliyor, dedi ve Donbas’tan gelen görüntülerin Rus saldırganlığı olarak adlandırılan şeyi tasvir etmek için kötüye kullanılması da dâhil olmak üzere “aşrı propagandanın yüksekliği” örneklerini aktardı.
Fransa, Birleşik Krallık ve ABD temsilcilerine hitaben yaptığı konuşmada, Ukraynalı sivillerin ölümüyle ilgili doğrulanabilir bir teyit olmadığını söyledi; Sözde Rus topçularının fotoğraflarının “sahte” olduğu ve sivil altyapıya yönelik saldırı raporları doğru değildir.
Üstelik diğer ülkelere karşı saldırganlık geçmişiyle, Birleşik Devletler “ahlak dersi verecek konumda değildir” dedi.
‘Cehennemde bir koltuk’
Ukrayna Büyükelçisi Sergiy Kyslytsya, Rusya Büyükelçisi tarafından okunan ve aslında “cehennemde oturmak için oldukça ayrıntılı bir başvuru” olan “şeytani senaryoyu” onurlandırmayacağını iddia etti.
Güvenlik Konseyi’nin hafta başında Ukrayna’daki durumla ilgili görüşmeleri sırasında Rusya’nın ülkesini bombalamaya ve Beyaz Rusya da dahil olmak üzere sınırın ötesine güç göndermeye başladığını hatırlattı.
Bu nedenle, Rusya’nın metne karşı oy kullanmasına şaşırmadığını söyledi ve “Kremlin rejiminin” eylemlerini kınadı.
Büyükelçi Kyslytsya, Konsey’den Rus Büyükelçisinin kaç kez ülkesinin Ukrayna’yı işgal etmeyeceğini veya bombalamayacağını söylediğini hatırlamasını istedi. Ama son günlerde olanlardan sonra, “Size nasıl güvenebiliriz? Başkanınızın aklından neler geçtiği hakkında hiçbir fikriniz yok” dedi.
Ukrayna Büyükelçisi ayrıca, prosedür kurallarına göre Rus Büyükelçisinin ülkesinin konu olduğu bir toplantıya başkanlık etmemesi gerektiğini kaydetti.
Barış için sessiz an
Ukrayna Büyükelçisi Konsey’den “barış için… ve öldürülmüş ya da öldürülebilecek olanların ruhları için dua etmek” için bir dakikalık saygı duruşunda bulunmasını istedi ve Rusya Büyükelçisini “kurtuluş için dua etmeye” davet etti.
Bunu, Salon genelinde ciddi bir alkış izledi.
Roma Statüsüne göre savaş suçu sayılan hastanelerin ve anaokullarının bombalanmasını hiçbir şeyin haklı gösteremeyeceğini kaydederek, Ukrayna’nın Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (ICC) göndermek için delil topladığını söyledi.
Bağları kopar
Son olarak, Büyükelçi Kyslytsya, ulusları Rusya Federasyonu ile diplomatik ilişkileri kesmeye ve uluslararası örgütleri de bu ülkeyle bağlarını kesmeye çağırdı.
Genel Sekreterin sözlerine ve BM’nin çalışmalarına “ayaklarınızı silmeyi bırakın” ve “BM Şart’ ında yer alan ilkelere saygı gösterin” dedi.
Kapanışta Büyükelçi, Ukrayna müzakerelere açık kalırken, kendi topraklarına “binlerce asker” gönderen bir saldırı başlatanın Rusya olduğunu ileri sürdü.
Kaynak:
BM Haberleri, New York, 26 Şubat 2022
