
Serv Antlaşması’nın 102 Yılı…
Osmanlı İmparatorluğu yönetimi Serv Antlaşmasını 10 Ağustos 1920’de imzaladı. Serv, Padişah Vahdettin’in onaylamadığı için değil, Mustafa Kemal Paşa’nın başkomutanlığındaki Türk ordusu Büyük Zaferi kazandığı için geçersizdir. Kurtuluş Savaşı kaybedilse Serv ağırlaştırılmış biçimde uygulanacaktı.
10 Ağustos 2022 tarihi Serv Antlaşması’nın 102. Yılı… “Lozan zaferini” anlamak ve anlamlandırmak için “Serv hezimetini” iyi anlamak gerekir.
Bu konuda çok anlamlı bir çalışma yapan Sözcü Gazetesi yazarı Sinan Meydan “11 Soruda Serv Antlaşması” başlıklı bir yazı yazdı. Aşağıda başlıklarını verdiğim yazıyı mutlaka okumanızı öneririm.
- Serv Antlaşması ve Üçlü Antlaşma nerede nasıl hazırlandı?
- Serv Antlaşması Osmanlı’ya nasıl bildirildi?
- Müttefikler Serv’i Türkiye’ye nasıl dayatmak istediler?
- Osmanlı, Serv Antlaşması’nı neden ve nasıl imzaladı?
- Serv Antlaşması Padişah Vahdettin’den gizli mi imzaladı?
- Osmanlı Yönetimi Serv’i TBMM’ye kabul ettirmek istedi mi?
- Yunanistan dışında müttefikler Serv’i neden onaylamadı?
- Serv Antlaşması hiç uygulanmadı mı?
- Serv Antlaşması Padişah onaylamadığı için mi geçersizdir?
- Serv aslında Antlaşma değil proje midir?
- Serv Antlaşması Türkiye için neden bir idam fermanıdır?

Sevr Antlaşması’nı imzalamak üzere Paris Barış Konferansı’na giden Osmanlı Heyetinin İtilaf Devletleri’ne ait bir savaş gemisinin güvertesinde çekilmiş fotoğrafı.
Fotoğrafta fes giyen Damat Ferit Paşa’nın sağında Şurayı Devlet Reisi Rıza Tevfik, solunda Maarif Nazırı Bağdatlı Mehmed Hâdî Paşa ve Bern Sefiri Reşat Halis Bey yer alıyor.
Yazının detayını okumak için “Serv Anlaşmasının 102. Yılı” bağlantısına gidiniz…
Serv Antlaşması’nın Önemli maddeleri
- Sınırlar(madde 27-36): Edirne ve Kırklareli dâhil olmak üzere Trakya’nın büyük bölümü Yunanistan’a; Ceyhan, Antep, Urfa, Mardin ve Cizre kent merkezleri Suriye’ye (Fransız Mandası); Musul vilayeti en kuzeydeki kazası İmadiye dâhil tamamen El Cezire’ye (Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası, sonradan Irak) İstanbul Osmanlı Devleti’nin başkenti olarak kalacak;
- Boğazlar(madde 37-61): İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile Marmara Denizi silahtan arındırılacak, savaş ve barış zamanında bütün devletlerin gemilerine açık olacak; Boğazlar’da deniz trafiği içinde Osmanlı İmparatorluğu’nun bulunmadığı on ülkeden oluşan uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek; komisyon gerekli gördüğü zaman Müttefik Devletlerin donanmalarını yardıma çağırabilecek;
- Kürt Bölgesi(madde 62-64): İngiliz, Fransız ve İtalyan temsilcilerinden oluşan bir komisyon Fırat’ın doğusundaki Kürt vilayetlerinde bir yerel yönetim düzeni kuracak; bir yıl sonra Kürtler dilerse Milletler Cemiyeti’ne bağımsızlık için başvurabilecek;
- İzmir(madde 65-83): Yaklaşık olarak bugünkü İzmir ili ile sınırlı alanda Osmanlı İmparatorluğu egemenlik haklarının kullanımını beş yıl süre ile Yunanistan’a bırakacak; bu sürenin sonunda bölgenin Osmanlı veya Yunanistan’a katılması için plebisit yapılacak;
- Ermenistan(madde 88-93): Osmanlı, Ermenistan Cumhuriyeti’ni tanıyacak; Türk-Ermeni sınırını hakem sıfatıyla ABD Başkanı belirleyecek (ABD Başkanı Wilson 22 Kasım 1920’de verdiği kararla Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis illerini Ermenistan’a verdi.);
- Arap ülkeleri ve Adalar(madde 94-122): Osmanlı savaşta veya daha önce kaybettiği Arap ülkeleri, Kıbrıs ve Ege Adaları üzerinde hiçbir hak iddia etmeyecek;
- Azınlık Hakları(madde 140-151): Osmanlı din ve dil ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşlarına eşit haklar verecek, tehcir edilen gayrimüslimlerin malları iade edilecek, azınlıklar her seviyede okul ve dini kurumlar kurmakta serbest olacak, Osmanlı’nın bu konulardaki uygulamaları gerekirse Müttefik Devletler tarafından denetlenecek;
- Askeri Konular(madde 152-207): Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri kuvveti, 35.000’i jandarma, 15.000’i özel birlik, 700’ü padişahın yanındaki güvenlik birliği olmak üzere 50.700 kişiyle sınırlı olacak ve ağır silahları bulunmayacaktı. Türk donanması tasfiye edilecek, Marmara Bölgesi’nde askeri tesis bulunduramayacak, askerlik gönüllü ve paralı olacak, azınlıklar orduya katılabilecek, ordu ve jandarma Müttefik Kontrol Komisyonu tarafından denetlenecek;
- Savaş Suçları(madde 226-230): Savaş döneminde katliam ve tehcir suçları işlemekle suçlananlar yargılanacak;
- Borçlar ve Savaş Tazminatı(madde 231-260): Osmanlı İmparatorluğu’nun mali durumundan ötürü savaş tazminatı istenmeyecek, Türkiye’nin Almanya ve müttefiklerine olan borçları silinecek; ancak Türk maliyesi müttefikler arası mali komisyonun denetimine alınacak;
- Kapitülasyonlar(madde 260-268): Osmanlı’nın 1914’te tek taraflı olarak feshettiği kapitülasyonlar müttefik devletler vatandaşları lehine yeniden kurulacak;
- Ticaret ve Özel Hukuk(madde 269-414): Türk hukuku ve idari düzeni hemen her alanda Müttefikler tarafından belirlenen kurallara uygun hale getirilecek; sivil deniz ve demiryolu trafiği Müttefik devletlerarasında yapılan işbölümü çerçevesinde yönetilecek; iş ve işçi hakları düzenlenecek hükümlerini içeren bir antlaşmadır.