Türk Bilim İnsanları ve Yöneticileri: Prof. Dr. Sabahattin Aydın

Türk ve Dünya Sağlığına Hizmet Veren Türk Bilim İnsanı: Prof. Dr. Sabahattin Aydın

Türk Sağlık tarihine damgasını vurmuş, başta Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) olmak üzere Uluslararası Sağlık Kuruluşlarında çalışmış, İcra Kurulları, Komite ve Bilim Kurullarında görev almış ve bizzat DSÖ’nün Cenevre Merkez ve Diğer Bölge Ofislerinde çalışmış, Türkiye’nin birikim ve deneyimlerini dışarı taşımış ve Uluslararası Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının bilgi ve birikimini ülkemize getirmiş Türk Sağlık Bilim İnsanları ve Yöneticilerini tanıtmak amacıyla bir çalışma başlatılmıştır.

Bu çalışma çerçevesinde ilk tanıtılanlar arasında, “DSÖ Yönetim Kurulunda” Görev yapan Türk Bilim insanları ve yöneticilerle başlanmış ve çalışmalar sürdürülmektedir.

DSÖ Kuruluş Anlaşmasına İmza Koyan Türkler (22 Temmuz 1946, New York)

• Zeki Nasır Barker; Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Müsteşar Yardımcısı
• İhsan Doğramacı; ABD Harvard ve Washington Üniversitelerinde Araştırmacı

DSÖ Yönetim (İcra) Kurulunda Görev yapan Türkler

• Dr. Nusret Fişek; (1950-1952)
• Tevfik Fikret Alan; (1964-1966),
• Dr. İhsan Doğramacı; (1979-1982),
• Dr. Münevver Bertan; (1994-1996),
• Dr. Sabahattin Aydın; (2006-2009)
• Bekir Keskinkılıç; (2017-2019) tarihleri arasında 3’er yıl görev yapmışlardır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 7 Nisan 1948 tarihinde çalışmaya başlamasından günümüze 74 yıl geçmiştir. DSÖ İlk Genel Kurul Toplantısını (Asamble) yaptığı tarihten günümüze Türkiye olarak tüm Dünya Sağlık Asamblelerine katılmıştır.

74. Dünya Sağlık Asamblesi, devam eden COVID-19 salgını altında, 24 Mayıs – 01 Haziran 2021 tarihleri ​​arasında hibrit (sanal) ortamda Cenevre’de gerçekleştirilmiştir. Toplantıya DSÖ’ne üye 194 Ülkenin heyetleri katılmaktadır. Asamble’nin Teması: COVİD-19 salgınını sona erdirmek, bir sonrakini önlemek: birlikte daha sağlıklı, daha güvenli ve daha adil bir dünya inşa etmektir.

DSÖ Türkiye İlişkileri Asamble düzeyinde her zaman en üst düzeyde yerini almıştır. 36 kez Türkiye Heyeti Başkanı olarak Sağlık Bakanı düzeyinde, 20 kez Sağlık Bakanlığı Müsteşarı düzeyinde Heyet Başkanları ile temsil edilen ülkemiz 18 kez de değişik kademelerde temsil edilmiştir.

Sağlık Bakanı düzeyinde ilk Türkiye Heyeti; Dönemin Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Dr. Ekrem Hayri Üstündağ 3 kişilik bir heyetle, 7-25 Mayıs 1951 tarihleri arasında Cenevre’de yapılan 4. Dünya Sağlık Asamblesine katılmıştır. Cenevre’de 24 Mayıs-01 Haziran 2021 tarihleri arasında hibrit ortamda yapılan 74. Dünya Sağlık Asamblesine katılan heyetin başkanlığını ise Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca yapmıştır.

Yukarıda yapılan açıklayıcı bilgiler ışığında, Sağlık Bakanlığı ve Üniversitelerde hem bilim insanı olarak hem de sağlık yöneticisi olarak başta DSÖ olmak üzere, Dünya ölçeğinde sağlık alanında yaptığı hizmetler nedeniyle Prof. Dr. Sabahattin Aydın’ı kamuoyuna tanıtmak istedim. 2006-2009 yılları arasında DSÖ Yönetim Kurulunda görev yapması ve 18 Kası 2020 tarihinde da Sağlık Bakan Yardımcısı olarak göreve atanması da hem Ülkemize hem de Dünya ülkelerine sağlık alanında önemli katkılarda bulunmuş ve çalışmalarını sürdürmektedir.

Prof. Dr. Sabahattin Aydın ile tanışmam, kendisinin 2003 yılında Sağlık Bakanlığına Müsteşar Yardımcısı olması ile başlamıştır. Ben de aynı tarihlerde DSÖ Türkiye Ülke Ofisi Başkanı olarak görev yapmaktaydım. Sağlık Bakanlığı ile DSÖ arasındaki ilişkiler açısından kendisi ile tanışma ve görüşme imkânım olmuştur. Daha sonraki yıllarda da özellikle DSÖ’nde yaptığı görevler ve çalışmalar nedeniyle olmuştur.

En son görüşmelerimiz de, yazmakta olduğum “Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” kitabının içeriğinde yer alan hem kendi özgeçmişin hazırlanması hem de 2003’ten Günümüze Sağlık Politikaları “Sağlıkta Dönüşüm Programı” konusunda görüş alış-verişinde bulunmamız nedeniyle olmuştur.

Prof. Dr. Sabahattin Aydın’ı daha yakından tanımak için detaylı özgeçmişini ve çalışmalarını takdirlerinize sunuyorum.

Bekir Metin;

Sağlık Bakanlığı (1974-2000) Dış İlişkiler Dairesi Başkanı ve DSÖ Türkiye eski Temsilcisi (2000-2004)

---

 

Prof. Dr. Sabahattin Aydın Özgeçmişi

1959 yılında Bolu-Göynük’te doğdu. Orta öğrenimini Darüşşafaka Lisesi’nde bitirdi. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde Tıp eğitimi aldı.

1985-1987 yıllarında Milli Eğitim Bakanlığı Gümüşhane Sağlık Eğitim Merkezi’nde pratisyen hekim olarak görev yaptı. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamlayarak 1992 yılında üroloji uzmanı oldu.

1992-1994 yıllarında Sakarya’da Geyve Devlet Hastanesi’nde uzman doktor olarak çalıştı. 1994 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalına Yardımcı Doçent olarak atandı. 1996 yılında doçent, 2003 yılında profesör oldu. Başhekim Yardımcılığı, Ana Bilim Dalı Başkanlığı, Cerrahi Tıp Bilimleri Bölüm Başkanlığı ve Dekan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Ayrıca 1998 yılında başladığı doktora çalışmalarını tamamlayarak 2003 yılında klinik mikrobiyoloji dalında bilim doktoru unvanı aldı.

2001-2002 yıllarında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık İşleri Müdürlüğü görevinde bulundu. Burada yürüttüğü projeler arasında yerel yönetimlerin evde sağlık hizmetleri uygulamasının ilk örneği de bulunmaktadır.

2003-2010 yılları Arasında Sağlık Bakanlığında Müsteşar Yardımcısı olarak görev yaptı. Sağlıkta Dönüşüm Programının koordinatörü sıfatıyla, bu dönemdeki reform projelerinde rol aldı.

2006-2009 yıllarında Dünya Sağlık Örgütü İcra Kurulu üyesi olarak görev yaptı. 2010 yılında Bakanlıktaki görevinden ayrılarak İstanbul Medipol Üniversitesinin kuruluşunda görev aldı.

18 Kasım 2020 tarihinde Sağlık Bakanlığı Bakan Yardımcısı görevine atanması nedeniyle; Medipol Üniversitesi ve Rektörlük görevinden ayrıldı.

2003 yılında Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı olmasıyla başlayan sağlık politikaları çalışmaları, Sağlıkta Dönüşüm Programının hayata geçmesiyle birlikte önem kazandı. Bu süreçte sağlık sistemlerini analiz etmek üzere birçok ülkeye seyahatler yaptı. Bu seyahatlerin bazılarında devrin Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ ile birlikte yerinde incelemelerde bulundu. Bu süreç içinde özellikle “ülkeler ve sağlık sistemleri” üzerine yürütülen Bakanlar düzeyinde ki birçok çalışmada yer almıştır.

2004 yılında Dünya Sağlık Asamble Delegesi olarak başlayan DSÖ ilişkileri, kesintisiz olarak Bakanlıktaki görevinden ayrılıncaya kadar aktif bir şekilde devam etti.  2015 yılında DSÖ İcra Kurulu üyeliğine seçildi. 2016-2019 yılları arasında İcra Kurulunda ülkemizi temsil eden Aydın, Leon Bernard Vakfı Ödül Komitesi, Avrupa Bölgesel Araştırma Grubu, Avrupa Halk Sağlığı Çalışma Grubu gibi farklı birçok kurul ve komitelerde görev almıştır.

Daha sonra 2010-2013 yılları arasında da Sağlık Bakanlarının davetleriyle, Sağlık Bakanlığı heyetleri içinde, DSÖ Avrupa Bölge Toplantıları ve Dünya Sağlık Asamblelerinde yer aldı. Kuruluşundan kısa bir süre sonra sağlık alanında öne çıkan ve dünya üniversite sıralamalarında yer alan bir üniversitenin rektörü olarak Sağlık Bakanlığının yürütmekte olduğu proje ve mevzuat çalışmalarına destek vermeye devam etmiştir.

DSÖ nezdindeki faaliyetlerini kısaca özetlersek, 2003-2013 yıllarında DSÖ nezdinde: 53., 54., 55., 56., 57., 58., 59., 60’ıncı DSÖ Avrupa Bölge Komite Toplantıları delegasyonunda yer almıştır.

2004-2013 yıllarında DSÖ nezdinde: 57., 58., 59., 60., 61., 62., 63., 64., 66’ıncı Dünya Sağlık Asamblelerine katılım sağlamıştır.

2006-2009 yıllarında DSÖ nezdinde İcra Kurulu Üyesi (Executive Board Member) olarak ülkemizi temsil etmiştir. İsviçre’nin Cenevre kentinde DSÖ Merkezinde gerçekleşen; 117., 118., 119., 120., 121., 122., 123., 124’üncü İcra Kurulu Toplantılarında hazır bulunmuştur.

2003 ve 2009 yıllarında DSÖ Bölgesel Araştırma Grubu çalışmalarına katılmış ve Dr. Marc Danzon ile Dr. Zsuanna Jacob’un DSÖ Avrupa Bölge Başkanlığına adaylıkları esnasında mülakatlarına katılmıştır.

2005 yılında Danimarka’da DSÖ Avrupa Obezite ile Mücadele Bakanlar Konferansı hazırlık toplantısına (WHO, Obesity Declaration Drafting Group Member) katılım sağlamıştır.

2006 yılında DSÖ Avrupa Obezite İle Mücadele Bakanlar Konferansının organizasyonunda çalışmıştır. Aynı yıl içinde Avusturya’da Kuş Gribi ve Halk Sağlığına Etkileri konulu toplantısına ve Afganistan’da Bulaşıcı Hastalıklar Sınır Tanımaz Bölgesel Bakanlar Toplantısına katılmıştır. Aynı esnada Kabil’de düzenlenen Türk-Afgan Sağlık Haftası etkinliklerinde görev almıştır.

 

2008 yılında İtalya’da DSÖ Sağlık Sitemleri Avrupa Bakanlar Konferansı üçüncü hazırlık toplantısı ile Estonya’da DSÖ Sağlık Sistemleri Bakanlar Toplantısı (WHO, Tallinn Declaration Drafting Group Member) deklarasyon hazırlama çalışmalarında bulunmuştur. Aynı yıl, Alma-ata Konferansının 30 yılı münasebetiyle Kazakistan Almaty’de düzenlenen Uluslararası Temel Sağlık konulu toplantıya davet edilmiş ve Türkiye’de birinci basamak sağlık hizmetlerinin gelişimi konulu sunum yapmıştır.

2009 yılında Danimarka’da Sağlık Sistemleri Performans Değerlendirme toplantısına iştirak etmiştir. Bununla birlikte Bakanlığın uluslararası ilişkilerinde aktif görevler almıştır. Bu süreçte politika geliştir-mek, işbirliklerinde bulunmak ve inceleme yapmak üzere sağlık alanında çok sayıda resmi ve gayri resmi heyetlere iştirak etmiştir.

Avrupa Komisyonu nezdinde 2003 yılında, Lüksemburg’da Avrupa Komisyonu Kamu Sağlığı Müdürlüğü ile görüşme, Belçika’da e-Sağlık Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Sağlığa Katkısı konulu görüşme,2004 yılında Belçika’da Eczacılık Ürünlerinde Ticaret Engelleri Tüzüğü konulu toplantı, 2006 yılında Lüksemburg’da AB Komisyonu Kuş Gribi-Sağlık Güvenliği Komitesi Toplantısı, 2008 yılında Belçika’da Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Faslı toplantılarına katılmıştır.

Avrupa Birliği nezdinde 2005-2009 yıllarında, İngiltere, Almanya, Fransa, Slovenya, Çek Cumhuriyeti ve İsveç’te AB Sağlık Bakanları Gayri Resmi Toplantılarına katılmıştır.

Dünya Bankası nezdinde, 2003 yılında Bulgaristan’da Bulgaristan Sağlık Bakanlığı’na çalışma gezisine, 2003 yılında Avusturya sağlık sigorta sisteminin işleyişi konulu çalışma gezisine, 2004 yılında ABD’de Dünya Bankasıyla ile ikraz anlaşması müzakerelerine katılmıştır. 2008 yılında ABD’de (Results-based Financing konulu) uzmanlar toplantısına konuşmacı olarak davet edilmiştir.

2003 yılında Avusturya ve Mısır Sağlık Bakanlığı, 2004 yılında Çek Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, 2005 yılında Meksika Sağlık Bakanlığı, 2006 yılında İspanya Sağlık Bakanlığı, 2007 yılında Yunanistan Sağlık Bakanlığı ve Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı ve 2009 yılında Yemen Sağlık Bakanlığı ile ikili işbirliği konularında görüşmelerde bulunmak üzere söz konusu ülkelere resmi ziyaretler gerçekleştirmiştir.

2004 yılında Azerbaycan’da, Eylül 2004’de yapılması planlanan Bakanlar Toplantısının gündemini belirleme çalışmasına, Belçika’da Avrupa Parlamentosu nezdinde Türk-Alman Sağlık Vakfı ile birlikte Türkiye’nin Sağlık Politikasının tanıtılması görüşmelerine iştirak etmiştir. Aynı yıl, Küba ve Finlandiya’da Ulusal Sağlık Sistemlerini yerinde görme, aile hekimliği ve ilaç politikaları konularında incelemelerde bulunmak üzere giden heyetlerde yer almıştır.

2005 yılında ABD’de MD Anderson Kanser Merkezi ile Bakanlığımız arasında ortak çalışmaları görüşmek, Avustralya’da Sağlık ve Sağlık Sigortacılığı Kurumları’nı inceleme yapmak,  Yunanistan’da, Hükümetler arası Sağlık Alanında İşbirliğine Dair görüşmelerde bulunmak, Meksika’da, sağlık reformu çalışmalarını yerinde incelemek üzere ziyaretler yapmıştır.

2006 yılında, Avusturya’da Kuş Gribi ve Halk Sağlığına Etkileri konulu toplantısına, Afganistan’da Bulaşıcı Hastalıklar Sınır Tanımaz Bölgesel Bakanlar toplantısına katılım sağlamıştır. Ayrıca Türk-Afgan Sağlık Haftasının organizasyonunda rol almıştır.

2007 yılında İngiltere’de, İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi hakkında bilgilenmek üzere sağlık kuruluşlarında incelemelerde bulunmuştur.

2008 yılında Makedonya sağlık alt yapısını yerinde incelemek ve Makedonya’da uygulamaya konması planlanan performansa dayalı ödeme sistemi konusunda öneriler geliştirmek üzere görevlendirilmiştir. Moldova’da, Güney Doğu Avrupa Ülkeleri Bakanlar Toplantısına katılmıştır.

2009 yılında İran’da İslam Kalkınma Örgütü 2. Sağlık Bakanları Konferansına katılımı gerçekleştirmiştir.

2010 yılında KKTC sağlık sektörünün mevcut durum analizinin yapılması ve geleceği yönelik yatırım planlarına katkı verilmesi üzerine çalışmalar yürütmüştür. Cleveland Hastanesinde bir hafta süreyle hastane işleyişi, dijital alt yapı, istihdam ve performans sitemleri konusunda incelemeler yapmıştır. Aynı yıl içinde ABD’de National Institutes of Health, Boston Harvard Children Hospital, Newyork Hospital for Special Surgery ve Mount Sinai Hastanelerinde temaslarda bulunmuştur.

2013 yılında İngiltere’de, Lancet Dergisinde yayınlanmak üzere sunulan Sağlıkta Dönüşüm Programının On Yıllık Değerlendirme çalışması ve uluslararası gözden geçirme çalışmasının editörler ve hakemlerle müzakere toplantılarına katılmıştır.

Prof. Dr. Sabahattin Aydın, 18 Kasım 2020 tarihinde Sağlık Bakan Yardımcılığı görevine atanmış ve halen bu görevini sürdürmektedir.

 

Yayına Hazırlayan Bekir Metin, Ankara, 30 Mayıs 2021

Yararlanılan Kaynaklar

“Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” Kitabı, Yazarı Bekir Metin, Temmuz 2020, Sonçağ Matbaası, Ankara

Sağlık Bakanlığı ve DSÖ Web Siteleri