Türk ve Dünya Sağlığına Hizmet Veren Türk Bilim İnsanı ve Yöneticileri: Dr. Sami Moday ve Dr. Haluk Ferden Gürsel

Sağlık Bakanlığı Dış ilişkiler Dairesi Başkanlığım ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Türkiye Temsilciliği görevim sırasında (1991-2005); Birleşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü Asambleleri ve DSÖ Avrupa Bölge Komite Toplantılarına, Ülkemizi temsilen Türkiye Delegesi olarak katılarak çeşitli görevlerde bulundum.

Beni en çok heyecanlandıran hizmetlerin başında, Türkiye’nin uluslararası alanda yetiştirip BM, DSÖ, ILO, UNICEF, UNFPA vb kuruluşlara yerleştirmeğe çalışılan “Türk Bilim İnsanları ve Yöneticileri” olmuştur. Bu konu geçmiş yıllarda kimsenin pek dikkate almadığı, üzerinde kafa yormadığı biraz da insanların şahsi gayretleri ile hizmet verdiği alanlar olmuştur.

Ben de Sağlık Bakanlığı ve DSÖ Türkiye Temsilciliği görevlerinde bulunduğum yıllarda, Birleşmiş Milletler ve BM.lere bağlı kuruluşlarda özellikle, alanlarında uzman Türk bilim insanları ve yöneticilerin görev almalarında üstlendiğim rol ve projelerle ve 1990-2005 yılları arasında görev yapan Sağlık Bakanları ve Müsteşarları, Dışişleri Bakanlığı Yöneticileri ve Başbakanlık ilgili birimlerde görev yapan yöneticilerin gösterdiği çok önemli katkı ve çabalarla başta DSÖ olmak üzere önemli uluslararası kuruluşlara çok sayıda Türkiye insanının görev alması sağlanmıştır.

Ülkemiz ve Dünya sağlık sistemine katkıları olmuş, Bugün kimsenin hatırlamadığı ve hatta Sağlık Bakanlığımızın bile değer verme gereği duymadığı o insanları tarihe not düşmek amacıyla bilgilerinize sunuyorum.

Dr. Sami Moday, 1968 Yılında Cezayir’de DSÖ Temsilcisi olarak göreve başlamış ve 1995 yılına kadar DSÖ Cenevre Merkezinde özellikle halk sağlığı konularında önemli çalışmalarda bulunmuştur.

Dr. Haluk Ferden Gürsel (Ph.D), 1980-2004 yılları arasında, DSÖ Cenevre Merkezi Teftiş Kurulu ve DSÖ’ne bağlı 6 Bölge Ofisi ve DSÖ’ne Üye Ülkelerde bulunan DSÖ Temsilcilik ve Ülke Ofislerinde iç teftiş görevlerinde bulunmuştur.

Bu iki bilim insanı ve yöneticinin kısa yaşam öyküsünü sizlerle paylaşmak istedim.

Dr. Sami Moday  

Dr. Sami Moday, 8 Temmuz 1927 İzmir doğumludur. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitiren Sami Moday aynı Üniversite Göz Kliniğinde Uzman Göz Doktoru oldu. Fransa Paris Üniversitesi Göz Kliniğinde eğitim gördü. Ayrıca, ABD Berkeley’de California Üniversitesi Halk Sağlığı Okulunda Halk Sağlığı Yüksek Lisansı yapmıştır.

1962-1964 yılları arasında Almanya’da, United States 10th Field Hospital’da Göz Cerrahisi Klinik Şefi olarak; 1964-1968 yılları arasında Cezayir’de, Toplum Göz Hastalıkları Projelerinde Göz Hastalıkları Uzmanı olarak görevlerde bulunmuştur.

Dr. Sami Moday, 1968-1970 yılları arasında Cezayir’de, DSÖ Avrupa Bölge Ofisi tarafından DSÖ Vekil Temsilci olarak çalıştırılmıştır. 1970-1973 yılları arasında da DSÖ Avrupa Bölge Ofisi adına Cezayir’de, Halk Sağlığı alanındaki ekiplerle çeşitli projelerde görev yapmıştır. 1973 yılından sonra da, 1973-1987 yılları arasında DSÖ Cenevre Merkezi Ülke Sağlığı Programı Baş Danışmanı ve 1987-1995 DSÖ Cenevre Merkezinde Çeşitli Programlarda Danışmanlık yapmıştır.

İlgi alanları; Oftalmoloji, epidemiyoloji, planlama ve yönetim. Filtrelidir. Türk Oftalmoloji Derneği, Fransız Oftalmoloji Derneği ve San Francisco ve Bay Bölgesi Halk Sağlığı Derneği üyesidir.

Dr. Haluk Ferden Gürsel (Ph.D)  

Haluk Ferden Gürsel 26 Haziran 1946 tarihinde doğdu. 1967 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesini bitirdi. 1974-1976 yılları arasında A.B.D Maryland Üniversitesinde Para Ekonomisi dalında Mastır, 1976-1980 yılları arasında Gazi Üniversitesinde Kamu Finansı alanında Doktora yaptı.

İş yaşamına 1967 yılında Müşavir ve Yeminli Mail Müşavir, Maliye Müfettişi olarak başladı ve 1970 yılına kadar sürdü.

1970-1995 yılları arasında Banka Müfettişi olarak görev yaptı. 1995 yılında A.B.D.de Kamu Finans Yöneticisi ve Yetkili Tahkikat Uzmanlığı çalışmalarında bulundu.

1980-2004 yılları arasında, DSÖ Cenevre Merkezi Teftiş Kurulu ve DSÖ’ne bağlı 6 Bölge Ofisi ve DSÖ’ne Üye Ülkelerde bulunan DSÖ Temsilcilik ve Ülke Ofislerinde iç teftiş görevinde bulundu.

2001 yılında, DSÖ Güney Doğu Asya Bölge’sine bağlı Kuzey Kore’de açılan DSÖ Temsilciliğinin kuruluş çalışmalarını gerçekleştirmiştir.

1985-2004 yılları arasında, DSÖ’nün Bölge Ofislerinde ve bağımsız hesap ünitelerinde yaptığı teftişler sonucu 200 aşkın rapor hazırlamıştır.

Kaynak:

“Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” , Bekir Metin, Palme Yayınevi, Ankara, Kasım 2021