Türk ve Dünya Sağlığına Hizmet Veren Türk Bilim İnsanı ve Yöneticisi: Prof. Dr. Tomris Türmen
Prof. Dr. Tomris Türmen; Pediatri ve neonataloji konusunda uzman olup, akademik kariyeri ile birlikte, 1990 yılında Sağlık Bakanlığı’nda Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü görevine atanmış olup 1991 yılında Bakanlık Müsteşar Yardımcısı olmuştur.
Sağlık Bakanlığındaki görevleri sırasında; Temel sağlık hizmetlerinin yoksullara ulaştırılması, yoksullar için sağlık sigorta sistemi ve sağlık personelinin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi için çalıştı. Ayrıca, Sağlık Reformu ve Hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda çalıştı.
Tomris Hocamın Sağlık Bakanlığında göreve başladığı sırada ben de Bakanlık Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığında görev yapıyordum. Kendisi ile tanışmamız o dönemlere rastlar. Kendisi o dönemlerde hem akademik yönden hem de Bakanlığa yeni bir bakış açısı ile çalışma, başta Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve UNICEF olmak üzere Uluslararası kuruluşlarla Bakanlık arasında önemli ve etkin çalışma yapılması konusunda görev yapmıştır.
1989-1992 yılları arasında, Dünya’daki 190’dan fazla ülkenin heyetlerinin katıldığı Dünya Sağlık Örgütü Genel Kurul Toplantılarında, Türk Hükümetini temsilen delege olarak katılmış ve önemli çalışmalarda bulunmuştur.
Bakanlığında Dış İlişkiler Dairesi Başkanı olarak görev yaptığım 1992-2000 yılları arası ve DSÖ Türkiye Temsilcisi olarak çalıştığım 2000-2004 yılları arasında Tomris Hocamla hem birlikte çalışma hem de Ülkemiz yararına sağlık alanında önemli çalışmaların ülkemize getirilmesi ve Türk sağlık sisteminde görev yapan bilim insanları ve yöneticilerin katkı ve katılımlarına destek verilmesi açısından önemli katkıları olmuştur.
Tomris Türmen Hocamın, DSÖ Cenevre Merkezinde, 1992-2006 yılları arasında 15 yıl görev yaptıktan sonra 2006 yılında Türkiye’ye dönüş yapması sonrasında; DSÖ’nün kuruluş anlaşmasına imza koyan ve Uluslararası Çocuk Merkezi’nin Paris’ten Ankara’ya aldırılması konusunda unutulmayacak eserlerin ortaya çıkmasını sağlayan rahmetli Prof. Dr. İhsan Doğramacı’nın da teklifi ile 2007 yılında, Uluslararası Çocuk Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı olarak atanmış olup halen bu görevini sürdürmektedir.
Prof. Dr. Tomris Türmen’in, ulusal ve uluslararası düzeydeki çok önemli çalışmaları ve başarılarını aşağıda özet olarak sunulan özgeçmişinde bulabilirsiniz.
Prof. Dr. Tomris Türmen – Özgeçmişi
Dr. Tomris Türmen, 3 Haziran 1944 tarihinde İstanbul’da doğdu. 1955 yılında Taksim İlkokulu, 1960 yılında İngiliz Kız Ortaokulu, 1964 yılında Amerikan Kız Koleji, 1970 yılında ise Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. ABD New York 1971 -1974 yılları arasında Tıp Fakültesi’nde Pediatri Uzmanı oldu. 1974-1976 yılları arasında Pakistan’da İslamabad Devlet Polikliniği’nde çalıştı, Türkiye’de 1976-1978 yılları arasında, Yardımcı Doçent olarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’ni kurmuş ve geliştirmiştir. 1978-1980 yılları arasında Kanada Montreal McGill Üniversitesi’nde Neonatoloji-Perinatoloji eğitimi aldı. Türkiye’ye dönüşünde 1981 yılında Doçent olan Dr. Türmen, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Neonataloji Bilimi Bölümü Başkanlığı yapmıştır. 1985-1988 yılları arasında da Singapur Uluslararası Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Anne ve Yenidoğan Bölümünde çalıştı. Dr. Türmen, 1988 yılında Profesör oldu. Ulusal ve Uluslararası sivil toplum örgütleri ile işbirliği yaparak, anne ve çocuk sağlığının toplumda öncelik kazanmasında önemli katkıları olmuştur.
Dr. Tomris Türmen, 1989-1992 Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürü ve Müsteşar Yardımcısı olarak çalıştığı dönemde Dünya Sağlık Asambleleri ve DSÖ Avrupa Bölge Toplantılarına Türk Heyet üyesi olarak katıldı. Ayrıca, DSÖ’ye uzman olarak üreme sağlığı araştırmaları, bebek beslenmesi, sağlıkta kadın-erkek eşitliği, anne ve çocuk sağlığı konularında Danışmanlık yapmıştır. DSÖ Avrupa Bölge Komitesi AD-HOC Komite Üyesi olarak 1991-1992 yılları arasında görev yapmıştır.
1992 yılında DSÖ Genel Merkez Cenevre’de Aile Sağlığı Bölümü Direktörü olarak atandı. Bu görevi sırasında, 1994 Kahire Nüfus ve Kalkınma Konferansının, 1995 Beijing (Pekin) Kadın Konferansının temel belgelerinin hazırlanmasında ve içeriğinde sağlık boyutu kazandırılması için çalışmıştır.
1995’te, DSÖ Aile ve Toplum Sağlığı İcra Direktörü görevine terfi etti. Bu görevi sırasında; Kadın Sağlığı, Çocuk ve Adölesan Sağlığı, Üreme Sağlığı, Üreme Sağlığı Araştırmaları ve Beslenme Bölümlerinden sorumlu olmuştur. , Dr. Türmen ve ekibi, üreme sağlığı, güvenli annelik, yenidoğan sağlığı, gençlerin sağlığı, kadın sağlığı gibi konuların temel öğelerinin anlaşılması ve bu konudaki bilgilerin yaygınlaştırılması için önemli çalışmalar yapmışlardır. Kadın-erkek eşitliği, kadınlara karşı şiddet ve kadınların genital mutilasyon konularını sağlık açısından ele almıştır. Üreme Hakları ve kadın mültecilerin üreme sağlığı ile ilgili sorunları üzerine bu konuda çalışan gruplarla işbirliği yaparak önemli çalışmalara imza atmıştır.
1998’de, DSÖ Genel Direktörlüğüne seçilen Dr. Gro Harlem Bruntland’a (Norveç eski Sağlık Bakanı ve Başbakanı) Başdanışman olarak atandı ve DSÖ’deki reform çalışmalarına aktif olarak katıldı. 2000 yılına kadar bu görevde kalan Dr. Türmen, daha sonra Aile ve Toplum Sağlığı İcra Direktörü görevine getirildi. Bu görev, Kadın Sağlığı, Çocuk Sağlığı, Çocuk ve Adölesan Gelişmesi, Üreme Sağlığı ve Üreme Sağlığı Araştırmaları alanlarını kapsamaktaydı. 2000 yılında, bu programlar gurubuna yeni kurulan HIV/ AIDS bölümü katılmıştır.
2003 yılında Dr. Türmen göreve yeni başlayan DSÖ Genel Direktörü (Güney Kore) Dr. Jong Wook Lee’nin temsilciliği görevine getirilmiş ve toplum sağlığı ve fikri mülkiyet hakları konusunda çalışan DSÖ Komisyonunun çalışmasına önderlik etmiştir. 2006 yılında analitik bir rapor yayınlayan bu komisyon, 2006 yılında Dünya Sağlık Asamblesinde alınan ve gelişmekte olan ülkelerin hastalıklarına yönelik araştırma ve gelişme gereksinimleri için çözüm arayan karar tasarısına temel teşkil etmiştir.
2007 yılında, DSÖ’deki görevini tamamlayan Prof. Dr. Tomris Türmen Ankara’ya dönmüş ve kısa süre sonra Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC) Yönetim Kurulu Başkanı olarak göreve başlamış ve halen bu görevini sürdürmektedir.
Dr. Türmen, profesyonel yaşamına, klinisyen, akademisyen ve araştırmacı olarak başlamış ve tüm çalışmalarında toplum sağlığı önem kazanmıştır. Özellikle temel sağlık sistemlerinin kuvvetlendirilmesi ve yoksul bölgelerde sağlık programları geliştirme üzerine ihtisaslaştırmıştır. Yoksulluğun giderilmesi, farklılıkların azaltılması için sağlığa yatırımın önemini çalışmalarında vurgulamıştır. Kadın sağlığı, kadın-erkek eşitliği ve insan hakları savunucusudur. Sağlık politikalarının geliştirilmesi, planlanması ve uygulanmasında geniş deneyim sahibidir. Çalışmalarında, aynı amaç için çalışan değişik guruplarla ortaklık kurup birlikte çalışmaya özen gösterir. Yaratıcı ve başarılı programlar için fon ve maddi katkı verecek ortaklıklar bulma özelliğine sahiptir. Değişik ortamlarda, ulusal ve uluslararası düzeyde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çalışmış ve deneyim kazanmıştır. Çalışma yaşamındaki en temel özelliklerden biri, değişik ortam durum ve kültürlere saygı ile yaklaşmak olmuştur. DSÖ’nde sivil toplum örgütlerinin, özellikle kadın sağlığı savunucularının sağlık politikalarını katkıda bulunmalarını desteklemiştir. Önemli sağlık ve kadın kuruluşlarında tanınan bir kişiliktir. Birçok bilimsel yayınları ve kitapları vardır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Hakim olan Dr. Rıza Türmen ile evlidir ve bir kızı vardır.
Yayına Hazırlayan Bekir Metin, Ankara, 18 Kasım 2021
Kaynak:
“Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” Kitabı, Yazarı Bekir Metin, Kasım 2021, Palme Yayınevi, Ankara
