Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu olarak kabul edilen Lozan Barış Antlaşması’nın 101. Yıldönümü

İsviçre’nin Lozan kentinde, Lozan Üniversitesi salonunda imzalanması itibariyle, Lozan andlaşmaları adıyla anılan, Barış andlaşması ve Nihai senetle birlikte 18 andlaşmanın bir arada anılmasıdır. Andlaşmanın imza tarihi 24 Temmuz 1923’dür

Uluç Özülker: “Lozan, Türkiye’nin galiplere diz çöktüren hükümleri kabul ettirdiği antlaşmadır. Bu o dönem için çok büyük bir başarıdır. Bugüne gelmemizi sağlayan zemindir.”

Lozan Barış Antlaşması’nın uluslararası önemini emekli büyükelçi Uluç Özülker Cumhuriyet’e anlattı. Lozan’ın anlaşılamadığını belirten Özülker, “1. Dünya Savaşı’nı bitiren bütün antlaşmalar Fransa topraklarında imzalandı. Osmanlı’da savaşı sonlandıran Sevr’dir. Bunun ardından Büyük Atatürk’ümüzün önderliğinde İstiklâl Savaşı’na girişildi. Bu savaşı bitiren ise Lozan’dır” dedi. Özülker sözlerine şöyle devam etti: “Lozan, Türkiye’nin galiplere diz çöktüren hükümleri kabul ettirdiği antlaşmadır. Bu o dönem için çok büyük bir başarıdır. Bugüne gelmemizi sağlayan zemindir. Lozan kendi, koşulları altında Cumhuriyetimizin temel taşıdır. Bugün ise Türkiye’nin Misakı Milli sınırları içindeki hedefidir de.”

‘Şeriat Çağrısıdır’

Lozan Barış Antlaşması, karşıdevrimciler tarafından sürekli karalanmaya çalışıldı. Bunun yanı sıra emperyalist güçler ise antlaşmayı aşındırmak için hareket etti. Bu kapsamda yaşanan en son olay ise Fener Rum Kilisesi Başpsikoposu Bartholomeos’un Lozan’a aykırı olarak 15-16 Haziran’da İsviçre’de düzenlenen “Ukrayna Barış Zirvesi”ne “ekümenik” sıfatıyla katılması oldu. Fener Rum Kilisesi, Lozan’da sözlü olarak “Türkiye sınırları için yaşayan Rum kökenli yurttaşların dini görevlerini yerine getirmesi” için azınlık bir kilise olarak çalışmasına izin verildi. Bu kapsamda Fatih Kaymakamlığı’na bağlandı. Kilisenin Lozan’a karşı hareketlerini Cumhuriyet’e değerlendiren Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi basın sözcüsü ve Baba Eftim’in torunu Selçuk Erenerol “Ekümenik patrik sıfatı şeriat çağrısıdır” diyerek şunları söyledi:

“Fener Rum Ortodoks Kilisesi, Türkiye için bir kilise olarak görev yapabilir. Sadece azınlık kilisesidir. Yargıtay’da bu durumu 2007’de kabul ederek, kilisenin ekümenlik iddiasının yasal bir dayanağının olmadığını belirtmiştir. Kilisenin “ekümenlik” iddiaları Lozan’a, TCK’ye, anayasaya ve sonuçta laikliğe aykırıdır. Ancak kilise sürekli belirlenen sınırları aşmaya çalışmıştır. Hükümetler de bu konuda gerekli tavrı almamıştır.”

Atatürkçü Düşünce Derneği: Kanla Yazıldı

Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD), Lozan Barış Antlaşması’nın 101. yıldönümü için bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Maddeleri şehit kanıyla yazılmıştır. Lozan’ı tartışmaya açmak, güncellenmesi gerektiğini söylemek Sevr paçavrasına ve benzeri emperyal projelere hizmet etmektir. Türkiye Cumhuriyeti ve Türk ulusu var oldukça Lozan Antlaşması da var olacaktır” ifadeleri kullanıldı.

(LOZAN Andlaşması) Lozan Sulh Muahedenamesi

Türü: Çok Taraflı
Tipi: Muahedename
Konuları: Barış
Taraf Devletler (Ülke veya Uluslararası Kuruluşlar): Türkiye, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya

Yürürlüğe Giriş Tarihi: Türkiye onay belgelerini 31.03.1924 tarihinde tevdi etmiştir.

Diğer Bilgiler: -İsviçre’nin Lozan kentinde, Lozan Üniversitesi salonunda imzalanması itibariyle, Lozan andlaşmaları adıyla anılan, Barış andlaşması ve Nihai senetle birlikte 18 andlaşmanın bir arada anılmasıdır. Bu andlaşmaların ilginç bir özelliği de her andlaşmanın taraflarının değişik olabilmesidir. Lozan Konferansı, 13 Kasım 1922’de başlayacağı kararlaştırılmış fakat, 20 Kasım 1922’de başlamıştır. T.B.M.M.’ni Dışişleri Bakanı İsmet İnönü’nün başkanlığında, Sağlık Bakanı Rıza Nur, Trabzon Milletvekili Hasan Saka’nın üyeliklerinde 24 müşavir, 8 katip ve 1 tercümandan oluşan heyet temsil etmiştir. I. Konferans adıyla anılan devre 20 Kasım 1922-04 Şubat 1923 tarihleri arasında devam etmiştir. II. Konferans devresi ise, 23 Nisan 1923’de başlamış ve 23 Temmuz 1923’e kadar sürmüş 23 Temmuz 1923’de Barış Andlaşması ve eklerinin imzalanması ile sona ermiştir. Türkiye ise 23 Ağustos 1923 tarih ve 340, 341, 342 ve 343 sayılı kanunlarla bu andlaşmaları onaylamıştır. Onay belgelerini Fransa hükümetine 31 Mart 1924 tarihinde sunmuştur. -23 Ağustos 1339 (1923)/10 Muharrem 1342 -28 LoNTS, 11. Reg. No. 701 -İngilizce çevirisi (United Nations Treaty Series No: 16)

Uygun Bulma Kanunu

Resmî Gazete Tarihi: 23.08.1923, Sayısı: 340, Düstur Kaydı: III (5) 5

Onaylama Kararnamesi: Düstur Kaydı: III (5) 16

Lozan Andlaşması Tam Metni (Türkçe)

Kaynak: Dışişleri Bakanlığı, İnönü Vakfı, Sözcü, 24 Temmuz 2024