Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün Tarihçesi
Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) sosyal adaletin sağlanması yoluyla dünyada kalıcı bir barışın gerçekleştirilmesi amacıyla 1919 yılında Versailles Barış Antlaşması ile kurulmuştur.
ILO, 1946 yılında Birleşmiş Milletler Teşkilatı ile imzaladığı bir anlaşma ile yaşam ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi konusunda çaba gösteren BM’nin ilk uzmanlık kuruluşu olarak hizmet vermeye devam etmiştir.
Evrensel ve sürekli bir barışın ancak sosyal adalet temeli üzerinde oluşturulabileceği temel ilkesinden hareketle tam istihdama ulaşılması; yaşam standartlarının yükseltilmesi; işçilerin kendilerine en uygun işlerde çalıştırılmaları; mesleki eğitim imkânlarının sağlanması; kalkınmanın nimetlerinden herkesin eşit şekilde yararlanmasını sağlamaya yönelik politikaların uygulanması; çalışanların yaşam ve sağlığının korunması; örgütlenme ve toplu pazarlık hakkının tanınması ve sosyal güvenliğin yaygınlaştırılması gibi amaçları bulunan ve 1969 yılında Nobel Barış Ödülü ile ödüllendirilen ILO, tüm faaliyetlerini işçi, işveren ve Hükümet temsilcilerinden oluşan “üçlü yapı” ilkesine dayalı olarak yürütmekte ve bu özelliği ile diğer uluslararası kuruluşlardan farklılık göstermektedir.
ILO’ya üye 187 ülke bulunmaktadır.
ILO’nun Yapısı ve Organları
Merkezi Cenevre’de bulunan ILO, her yıl Haziran ayında yapılan ve karar organı niteliği taşıyan Uluslararası Çalışma Konferansı, yürütme organı niteliğindeki Yönetim Kurulu ve Teşkilatın sekretarya hizmetlerini yürüten Uluslararası Çalışma Bürosu’ndan oluşmaktadır.
Uluslararası Çalışma Bürosu’nun başında bir Genel Müdür bulunmaktadır. Bu göreve 2012 yılında Guy RYDER (İngiltere) beş yıl süreliğine seçilmiştir (2012-2017). 2017 yılındaki seçimle Guy RYDER ikinci kez beş yıl süreliğine (2017-2022) ILO Genel Müdürlüğü görevine seçilmiştir.
Uluslararası Çalışma Konferansı, her bir üye ülkenin 2 Hükümet, 1 İşçi ve 1 İşveren temsilcisinden oluşmaktadır. Bu temsilcilere Konferans gündemindeki konulara göre teknik danışmanlar da refakat etmektedir. Uluslararası Çalışma Konferansı, çalışma yaşamıyla ilgili güncel sorunları tartışır, Sözleşme ve Tavsiye Kararlarından oluşan uluslararası çalışma standartlarını tespit eder, bu standartların üye ülkelerde uygulanmasını denetler, üye ülkelerin katkılarıyla finanse edilen iki yıllık ILO Bütçesini kabul eder, iki yıllık ILO faaliyet programını belirler ve her üç yılda bir Yönetim Kurulu üyelerini seçer. Konferans çalışmaları, oluşturulan Komiteler eliyle yürütülmektedir.
Kararlar, bu konuları onaylayan hükümetlere uyma yükümlülüğü getirir. Diğer yandan tavsiyeler, ulusal yasama, yürütme ve politikalarda hükümetlere rehberlik eder.
Yönetim Kurulu, ILO’nun yürütme organıdır. Teşkilatın bütün faaliyetlerinde belirleyici bir role sahip olan Yönetim Kurulu, Konferans gibi üçlü yapıya sahiptir. Yönetim Kurulu, yılda üç kez toplanmakta ve 28 Hükümet, 14 işçi ve 14 İşveren olmak üzere toplam 56 üyeden oluşmaktadır. Ayrıca, ILO belli başlı endüstri alanlarını kapsayan üçlü yapıda sektörel ve teknik komiteler oluşturmakta, bölgesel ve teknik konferanslar düzenlemektedir.
ILO’nun taşra teşkilatı ise bölge, alan, şube ofislerinden ve çok yönlü uzmanlık gruplarından oluşmaktadır. ILO bünyesinde, ayrıca, bir İdare Mahkemesi, Uluslararası Çalışma Araştırmaları Enstitüsü ve İtalya’nın Torino şehrinde faaliyet gösteren Gelişmiş Teknik ve İş Eğitim Merkezi bulunmaktadır.
ILO’nun temel amacı, asgari ve evrensel uluslararası standartlar belirlenmesi suretiyle üye ülkelerdeki çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesidir. Bu standartlar uluslararası çalışma sözleşmeleri ve tavsiye kararları şeklinde oluşmaktadır. ILO’nun kuruluşundan günümüze (2019) 189 Sözleşme ve 205 Tavsiye Kararı kabul edilmiştir. Sözleşmeler, usulünce onaylanması halinde onaylayan ülke için bağlayıcı hale gelmektedir.
Türkiye’nin ILO’ya Üyeliği ve İlişkileri
Türkiye’nin ILO ile ilişkileri 1927 yılına kadar dayanmaktadır. Ülkemiz, o yıllarda, Milletler Cemiyeti’nin üyesi olmadığı için ILO çalışmalarına gözlemci statüsüyle katılmış, 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olduğunda ILO’nun da üyeliğini kazanmıştır.
Ülkemizde faaliyet gösteren ILO alan ofisi yakın geçmişte (1998 yılında mektup teatisi yoluyla) Şube Ofisi haline dönüştürülmüştür. Bu ofis Avrupa Bölge Ofisine bağlıdır.
Ülkemiz, ILO Yönetim Kurulu’nda 1948-51, 1954-57 ve 1996-99, 2014-17 dönemlerinde “Asil Üye”, 1975-78, 1987-90 ve 2002-05 dönemlerinde ise “Yardımcı Üye” sıfatıyla yer almış ve kurul çalışmalarına katılmıştır. Ülkemiz 2017-2020 dönemi için yardımcı üye olarak ILO Yönetim Kurulu’na yeniden seçilmiştir.
Türkiye, aralarında temel çalışma haklarına ilişkin sekiz sözleşmenin de bulunduğu uluslararası çalışma sözleşmelerinden 59’unu onaylayarak ulusal mevzuatına katmıştır. Bu sözleşmelerden 55’i yürürlüktedir. Çalışma Bakanlığı her sözleşmeye ilişkin olarak ILO’ya düzenli aralıklarla ulusal uygulama raporları göndermektedir.
Çalışma Bakanlığı ile Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ev sahipliğinde “Küreselleşme Karşısında İstihdam Stratejileri” konulu Güney-Doğu Avrupa Ülkeleri Alt Bölgesel Konferansı 11-12 Eylül 2006 tarihlerinde İstanbul’da yapılmış ve konferans sonucunda İstanbul Bildirgesi kabul edilmiştir.
ILO 10. Avrupa Bölge Toplantısı ülkemiz ev sahipliğinde 2-5 Ekim 2017 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilmiş, toplantının sonucunda “Yüzyıl için İstanbul Girişimi: Avrupa ve Orta Asya’da Güçlü ve Sorumlu Sosyal Ortaklık için İnsana Yakışır İşin Geleceği” inisiyatifi kabul edilmiştir.
Sonuç olarak; Türkiye, 1932 yılında ILO’ya üye olmuştur. Türkiye’deki ilk ILO Ofisi, 1952 yılında “Yakın ve Orta Doğu İnsan Gücü Saha Ofisi” adıyla İstanbul’da açılmıştır. Daha sonra 1976 yılında, Ankara merkezli “ILO Türkiye Ofisi” olarak faaliyet gösteren “ILO Ankara Ofisi” açılmıştır.
ILO Türkiye Ofisi’nin misyonu, hükümetle, işveren ve işçi örgütlerinin yanı sıra diğer ulusal ve uluslararası ortaklarla etkin bir şekilde iletişim kurarak Türkiye’de güçlü, görünür ve proaktif bir varlığa ve ortaklıklara sahip olmaktır. Amaç, sosyal adaleti ilerletmek ve herkes için insana yakışır iş gündemini teşvik ederek ILO ilkelerinin hayata geçirilmesini ve değerlerinin ve standartlarının desteklenmesini sağlamaktır.
Kaynakça:
Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ILO)
Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri
Güncelleme: 24 Ağustos 2024