UNDP’nin Türkiye ile İlişkileri ve Yürütülen Projeler
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP_UNDP), BM Ekonomik ve Sosyal Konseye bağlı olarak 25 Kasım 1965’de New York’ta kurulmuştur. Türkiye’nin, Birleşmiş Milletler içerisinde çalışan UNDP ile ilişkileri 1950’li yıllara kadar uzanmaktadır. UNDP’nin Ankara Ofisi de 1965 tarihinde kurulmuştur.
UNDP’nin ülkemizde uyguladığı projeler üç ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar, yoksulluğun azaltılması, demokratik yönetişim ile çevre ve sürdürülebilir kalkınmadır. Son on yılda UNDP tarafından Türkiye’de hacmi 150 milyon ABD Dolarını aşan 100’den fazla proje uygulanmıştır/uygulanmaktadır.
2011-2015 Mart döneminde yürütülen teknik işbirliği proje sayısı 31’dir. Projelerin fon kaynakları ağırlıklı olarak, kamu bütçesi, özel sektör, kalkınma işbirliği kuruluşları, diğer hükümetler ile UNDP fonlarından oluşmaktadır.
UNDP, Türkiye’nin kalkınma gündemini proje ve politika tavsiyeleri aracılığıyla 4 temel konuda destekliyor:
1) Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Büyüme
2) Kapsayıcı ve Demokratik Yönetişim
3) İklim Değişikliği ve Çevre
4) Suriye Krizine Yanıt ve Dayanıklılık Programı
UNDP’nin ülkemizde uyguladığı projeler arasında, Doğu sınırlarımızın mayından arındırılmasına ve sınır gözetiminin güçlendirilmesine dair bir proje ile Suriyeli sığınmacı akınından etkilenen ev sahibi toplulukların güçlendirilmesine yönelik olarak Gaziantep’te katı atık yönetimi, Kilis’te ise mesleki eğitim alanlarında gibi projeler de yer almaktadır.
Ülkemizin uluslararası kalkınma işbirliğinde yükselen profili ve önemli bir donör ülke konumuna gelmesinin de etkisiyle 2011 yılında Türkiye- UNDP Ortaklık Çerçeve Anlaşması imzalanmış ve ilişkilerimiz stratejik nitelik kazanmıştır.
İstanbul’u BM kuruluşları için bir Bölgesel Merkez haline dönüştürme politikamız çerçevesinde, UNDP’nin Bratislava’da bulunan Avrupa ve BDT Bölgesel Hizmet Merkezi’nin İstanbul’a taşınması amacıyla Eylül 2013’de imzalanan anlaşma 1 Mart 2014’te yürürlüğe girmiştir.
“UNDP İstanbul Regional Hub” olarak anılan Bölgesel Merkezin sorumluluk alanında, dış politikamız için önem taşıyan Doğu Avrupa, Kafkasya, Orta Asya ve bazı Balkan ülkeleri bulunmaktadır.
Öte yandan, UNDP ile ülkemiz arasında imzalanan bir anlaşmayla kurulan İstanbul Uluslararası Kalkınmada Özel Sektör Merkezi (IICPSD) 2012 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Global nitelik taşıyan Merkezin, ülkemizin kalkınma hedeflerine ulaşması konusunda da özel sektör-UNDP işbirliğine önemli katkılarda bulunması öngörülmektedir.
Kamu ve özel sektör temsilcileri için eğitim ve kapasite geliştirme, çalıştaylar organize etme, özel sektörün gelişimi rolüyle ilgili bilgi ağları ve yeni kapsayıcı iş modellerin kurulmasını destekleme, diğer ülkelere üst düzey danışman misyonları ve ilgili özel sektör odaklı kuruluşlarla diğer ülkelerden düşünce kuruluşlarını eşleştirme gibi faaliyetler Merkezin görevleri arasındadır.
UNDP Projelerinden elde edilen bazı sonuçlar
Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Büyüme ile
“Gelecek Turizmde” programı kapsamında, Sürdürülebilir Turizm Destek Fonu, bugüne kadar 6 projeyi destekledi. Fon’un sağladığı eğitimlerle, bu projelerde yer alan kadınların beceri ve yetkinlikleri artırıldı. Böylelikle, kadınlar güçlenerek sürdürülebilir turizm girişimlerinde istihdam edilebilir oldular, bölgelerinde daha çok iş olanağına kavuştular, ayrıca kendi işletmelerini kurdular.
“Güneydoğu Anadolu’da Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler” projesi kapsamında, çarpan etkileriyle bölgede tekstil fabrikaları ve atölyelerinin kurulmasına destek verilerek, 5.000’i aşkın kişi istihdam edildi.
“Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü” projesiyle, 50.000’i aşkın ev aletleri satış personeline enerji verimliliği eğitimi verildi. Kamu savunuculuk kampanyalarıyla 9 milyonu aşkın insana ulaşıldı.
Kapsayıcı ve Demokratik Yönetişim ile
“Türkiye’de Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve Ceza Uyuşmazlıklarında Uzlaştırma Uygulamalarının Geliştirilmesine Destek” projesi kapsamında, çalışma ziyaretleri, bilgi/deneyim paylaşım platformları yoluyla hukukçular ve halkın farkındalığı artırıldı; 120 avukata hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk eğitimi verildi.
“Birleşmiş Milletler Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Ortak Programı” kapsamında hibe desteğiyle uygulanan projelerle, STK’lar, kadın çalışmaları disiplini veya merkezine sahip üniversiteler, yerel yönetimler desteklenerek bireysel ve kurumsal kapasiteler geliştirildi. Bugüne kadar 10 şehirde 20 STK’ya ulaşıldı.
“Mehmetçik İçin Yurttaşlık Eğitimi” projesi kapsamında İnsan Hakları Eğitim Programı geliştirildi, zorunlu askerlik hizmetini yapmakta olan 7.500 Mehmetçiğe şu alanlarda eğitim verildi: İnsan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları, çocuk hakları, çevrenin korunması, genel sağlık, yasal güçlendirme, güvenli toplumsal yaşam, öğrenme ve kişisel gelişim.
İklim Değişikliği ve Çevre ile
“Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi” projesiyle, Gökova SEPA’da 1.914 hektar büyüklüğünde 6 Balık Avlama Yasak Alanı oluşturuldu.
“Türkiye’nin Orman Koruma Alanları Yönetiminin Güçlendirilmesi” projesi kapsamında 9 orman sıcak noktasının %66,6’sı yasal koruma altına alındı: Baba Dağı, Datça-Bozburun Yarımadası, Fırtına Vadisi, İstanbul ve Yenice Ormanları, Küre Dağları.
Yaklaşık 38.000 hektar alanı kapsayan ve çevresinde 134.000 hektarlık tampon bölge bulunan Küre Dağları Milli Parkı kuruldu. 2012 yılında, seçkin PAN Parks sertifikasına layık görülen Türkiye’de ilk, Avrupa’da ise 13ncü park oldu.
Karar mekanizmasında kimler var?
Mukim Koordinatör, Türkiye’de BM Sistemi’nin başkanlığını yaparken, UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi ise UNDP’nin Türkiye’deki yöneticiliğini üstlenmektedir.
UNDP Türkiye, Türk Hükümeti ile yakın işbirliği yapıyor. Türkiye’nin kalkınmasına daha güçlü katkıda bulunmak amacıyla merkezi hükümet, yerel yönetimler, sivil toplum, üniversiteler ve özel sektör ile ortaklıklar kuruyor.
Kaynakça:
Sağlık Alanında Dış İlişkiler Kitabı (Yazanlar: Bekir METİN, Sevim AYDIN, Ankara, 1997 Baskı, Matbaa: Aydoğdu Ofset)
Dışişleri Bakanlığı Web Sitesi
Güncelleme: 24 Ağustos 2024