DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı 2019-2024 Yıllarını Kapsayan 7. Faz (Aşama)
DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı 7. Faz’ın kapsamı “Hedefler, Gereksinimler ve Stratejik Yaklaşımlar”, 1987 yılından itibaren 30 yılı geçen Sağlıklı Şehirler Projesi hareketinin olgunlaşan bir yol haritası olarak bizlere eşsiz bir fırsat sunmaktadır.
7. Faz (Aşama) Çerçevesi
2016 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi’nden belediye başkanları ve politikacılardan oluşan Politik Vizyon Grubu 18 ay süresince gerçekleştirdiği toplantılar ve yazışmalar dahil olmak üzere bölgesel çalışmaları gerçekleştirerek, 13 Şubat 2018 tarihinde, “Herkes için Daha Sağlıklı ve Daha Mutlu Şehirler” Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı sağlandı. Sağlık ve refah için bir Avrupa politika çerçevesi Sağlık 2020, BM Sürdürülebilir Kalkınma 2030 Gündemi ve DSÖ’nün 13.Genel Çalışma Programı (GPW13) 7. Faz’ın genel çerçevesini çizmektedir.
Danimarka’nın Kopenhag kentinde, 12-13 Şubat 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilen, DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı Belediye Başkanları Zirvesi’nde; Sağlığın ve refahın kent
Sağlığı ve refahı artırmak için şehirleri değiştirmek
Şehirler ekonomik refahın motorları ve çoğu zaman ülkedeki en büyük zenginliklerin bulunduğu alanlar olsa da, yoksulluk ve kötü sağlığın da yaygınlaştığı yerler olabilmektedir. Yüksek kirlilik oranları ve sosyal yalnızlaşma şehirlerin sağlıksız yerler olarak nitelenmesine de sebep olabilmektedir.
Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar; Çocuk Yoksulluğu: Çocukluk Çağı Obezitesi: Karayolu Trafik Yaralanmaları kentlerde çok önemli dört başlıkta toplanabilen problemleri oluşturmaktadır.
7. Faz, DSÖ Sağlıklı kentler ağının 30 yılı geçen tecrübesine dayanarak küresel bağlamdaki zorluk ve fırsatları ele almak için mükemmel bir temel sağlayacaktır.
Belediye Başkanlarının Kopenhag Mutabakatı: Herkes İçin Daha Sağlıklı ve Daha Mutlu Şehirler
Danimarka’nın Kopenhag kentinde UN City’de 12-13 Şubat 2018 tarihleri arasında gerçekleştirilen, DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı Belediye Başkanları Zirvesi’nde; Sağlığın ve refahın kent kalkınmasını nasıl yönlendirebileceğini ve bunun nasıl adil ve sürdürülebilir olabileceğini tartıştı ve “Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı” kabul edildi.
Belediye Başkanları Zirvesine, DSÖ Avrupa Bölgesine üye 53 Ülkeden 37 Belediye Başkanı, 80 üst düzey politikacı, danışman ve diğer sivil toplum kuruluş temsilcileri katıldı.
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliğine üye Burdur, Pendik, Karşıyaka, Eskişehir Tepebaşı ve Bayındır Belediye Başkanı düzeyinde katıldılar. Bursa, Kadıköy, Karşıyaka, Balçova Belediyeleri de temsilcileri düzeyinde zirveye katılarak katkıda bulundular. DSÖ’nün daveti üzerine Gaziantep Büyükşehir Belediyesi temsilcileri de zirvedebir sunum yaptı.
“Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı” belgesi ile BM Sürdürülebilir Kalkınma 2030 Gündemi ve DSÖ’nün 13.Genel Çalışma Programı (GPW13) ile tam uyumlu bir vizyona sahiptir ve Sağlıklı Şehirler çalışmalarına 2030 yılına kadar rehberlik edecektir. Bu belge ile 2019-2024 arası tarihleri kapsayacak olan birinci bölümün sonunu değerlendirmek ve 2025-2030 arası tarihleri kapsayacak ikinci bölümün eylem ve önceliklerini gündeme almak için bu sürenin sonunda bir inceleme planlandı.
Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı ile şehirlerin taahhütleri
- Sağlıklı Şehirler, yönetişim, güçlendirme ve katılım yoluyla sağlığı ve refahı arttırır, eşitlik ve toplum refahı için kentsel alanlar yaratır ve barışçıl, sürdürülebilir ve daha güçlü bir gezegen için insanlara yatırım yapar.
- Sağlıklı Şehirler eşitsizliklerle mücadele ederek, inovasyon, bilgi paylaşımı ve sağlık için şehir diplomasisi yoluyla sağlık ve esenliğe yönelik liderliği ve yönetişimi destekleyerek örnek oluşturur.
- Sağlıklı Şehirler, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklar, çevresel zorluklar, sağlık alanındaki eşitsizlikler, antimikrobiyal direnç, sağlık ile ilgili acil durumlar ve evrensel sağlık kapsamı hedefi de dahil olmak üzere küresel halk sağlığı sorunlarıyla mücadelede lider ve ortak olarak hareket eder.
Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı 7. Fazının Ana Temaları
Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatının altı temasına dayanmaktadır:
- Şehirlerimizi oluşturan insanlara yatırım yapmak,
- Sağlığı ve refahı iyileştiren kentsel mekanlar tasarlamak,
- Sağlık ve refah için daha fazla katılımı ve ortaklıkları teşvik etmek,
- Toplumsal refahı ve ortak mal ve hizmetlere erişimi iyileştirilmek,
- Kapsayıcı toplumlar aracılığıyla barışı ve güvenliği teşvik etmek ve
- Sürdürülebilir tüketim ve üretim uygulamalarını da kullanarak bozulmalardan korumaktır. Bu altı tema ayrı eylem alanları değil, birbirine bağımlı, bölünemez ve karşılıklı destekleyici süreçlerdir. Her birini başarmak için, birlikte ele alınması gerekir.
DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı’nın Genel Hedefleri
Sağlıklı Şehirler, 1987 senesindeki kuruluşundan sonraki 30 yılı aşan deneyimi süresince sağlığa, esenliğe ve sağlık alanında eşitliğe katkı koymak için çalışan Avrupalı Belediyelere bir bilgi ve ilham kaynağı olan aktif ve canlı bir platform olmuştur. Sağlıklı Şehirlerin çalışmaları altı stratejik hedefe dayanmaktadır ve başlangıcından bu yana çalışmaların merkezinde yer almaktadır.
DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağının Stratejik Hedefleri
- Sağlığı belediyelerin sosyal ve politik gündeminin en üstüne çıkarmak için gerçekleştirilen çalışmaları desteklemek.
- Sağlık ve sürdürülebilir kalkınmaya yönelik olan ve sağlığın, sağlık alanında eşitliğin ve Avrupa Herkes için Sağlık ve Sağlık 2020 prensiplerinin uygulanmasına yönelik yerel politika ve uygulamaları desteklemek.
- Sağlık, tüm politikalarda sağlık alanında eşitlik ve sağlık için entegre planlamaya yönelik sektörler arası ve katılımcı yönetişimi desteklemek.
- Avrupa Bölgesindeki tüm şehirlerde sağlığı geliştirmek için kullanılabilecek politika ve uygulamalara yönelik uzmanlıklar, sağlam kanıtlar, bilgi ve yöntemler sunmak.
- Avrupalı belediyeler ve yerel yönetimlerce oluşturulmuş ağlar ve kent sorunları üzerinde çalışan kuruluşlar arasında dayanışma, işbirliği ve birlikte çalışmayı desteklemek.
- Avrupa Bölgesindeki tüm Üye Devletlerin DSÖ Avrupa Ağına erişimini artırmak.
7. Faz’ın Genel Hedefleri
- Hedef 1: Herkes için sağlığı ve refahı artırmak ve sağlık eşitsizliklerini azaltmak.
- Hedef 2: Ulusal, bölgesel ve küresel seviyede örnek oluşturarak liderlik etmek.
- Hedef 3: DSÖ’nün stratejik önceliklerinin uygulanmasını desteklemek.
7. Faz’da Şehirlerden Neler İsteniyor?
DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı’na üye olması için karşılaması gereken 13 özel şartın yerine getirilmesi gerekmektedir.
- Yerel desteğin sürdürülmesi.
- Koordinatör ve yönlendirme kurulu
- Şehir sağlık profili
- Faz’ın analizi
- Faydaya yönelik Şehir beyanı
- Sağlık için entegre planlama
- Sağlığı teşvik eden, adil ve sürdürülebilir yerel kalkınma
- Ortaklık
- Kapasite geliştirme
- Ağ toplantılarına ve ilgili DSÖ toplantılarına katılmak
- Belediye Başkanları toplantılarına katılım
- Ağ çalışmalarına katılım
- İzleme ve değerlendirme mekanizmaları
7. Faz’da Ulusal Ağların Akreditasyonu – Ulusal Ağlara Yönelik Şartlar
Asgari olarak, her ulusal Sağlıklı Şehirler ağı şunları yapmalıdır.
- Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatına ve DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı 7.Faz uygulama çerçevesine politik bir taahhütte bulunmak;
- İngilizce dilinde profesyonel seviyede çalışabilen, teknik ve idari kaynaklara sahip bir ulusal ağ koordinatörü belirlemek;
- Bir tüzük veya üyeleri tarafından kabul edilen bir yönetmelik çerçevesinde resmen örgütlenmek ve kurulu bir organizasyon yapısı ve sorumluluk mekanizmasına sahip olmak;
- Faaliyetlerinde ve çalışmalarında kar amacı gütmeyen bir yapıya sahip olmak;
- Ulusal veya şehirlerin politik temsilcilerden ve ana hedef ve ana temaları temsil eden paydaşlardan oluşan bir yönlendirme kuruluna sahip olmak;
- Ulusal ağ toplantıları da dahil olmak üzere, VII. Faz’ın her bir yılı için tanımlanmış çıktıları içeren bir çalışma planı hazırlamak ve üye belediyelerinin Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatını ve 7. Faz uygulama çerçevesini hayata geçirmesine destek olmak için gerekli kapasite ve kaynaklara sahip olmak;
- Ağın Yıllık Teknik Konferansı ve Çalışma Toplantısına katılmak;
- Yıllık ulusal ağ toplantısına ve kaynakların izin verdiği diğer ilgili Ağ toplantılarına katılmak;
- DSÖ’ye akreditasyon başvurusunun yapıldığı yıl başlamak üzere ödenmesi gereken yıllık mali katkı ödemesini yapmayı kabul etmek;
- Yıllık raporlama şablonu anketini belirtilen süre zarfında doldurmak ve DSÖ’ye göndermek;
- Üye şehirlerin ulusal ağa aktif katılımını ortaya koymak.
Bir şehrin ulusal ağa başvurması için asgari şartlar
Ulusal ağa üye her şehir asgari olarak:
- Kopenhag Belediye Başkanları Mutabakatı ve VII. Faz uygulama çerçevesi için taahhütte bulunacaktır;
- Akreditasyon şartlarını kabul ettiğini gösteren politik bir karar alacaktır;
- Kaynaklara sahip bir koordinatör veya irtibat noktasını tanımlayacaktır;
- Politik bir temsilciye sahip bir yönlendirme kuruluna sahip olacaktır;
- Yıllık eylem planı ve gerekli raporlama mekanizmaları (örneğin ulusal ağlar için yıllık raporlama şablonu) yoluyla Sağlıklı Şehirlere yönelik faaliyetleri gösterecektir; ve
- Ulusal ağın toplantılarına katılacaktır.
Kaynakça:
Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Kentler Proje Dokümanları
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Web Sitesi ve Yayınları
Bursa Büyükşehir ve Ankara Çankaya Belediyesi Yayınları