Türk ve Dünya Sağlığına Hizmet Veren Bilim İnsanı: Prof. Dr. Necati Dedeoğlu
Dr. H. Necati Dedeoğlu 1970 yılında Hacettepe Tıp Fakültesinden mezun oldu. Dört yıl Anadolu’nun çeşitli sağlık ocaklarında hekimlik yaptı.
Dr. Necati Dedeoğlu ile tanışıklığım, benim memuriyet yaşamımda göreve başladığım Refik Saydam Merkez Hıfzıssıhha Başkanlığında görev yaptığım 1975’li yıllara dayanmaktadır.
Dr. Dedeoğlu, 1974-75 yıllarında İngiltere’de Halk Sağlığı Uzmanlığı eğitimini tamamladıktan sonra Ankara’da, 1936 yılında hizmete giren Hıfzıssıhha Okuluna atanmış, 1976 yılında 6 ay süreyle DSÖ’nün Moskova ve İskenderiye’de yürüttüğü Bulaşıcı Hastalıklar Epidemiyolojisi kursuna katılmış ve 1979 yılında Hollanda’da düzenlenen bir yıllık Sağlık Yönetimi Master programını bitirdi. Master sonrası Hıfzıssıhha Okuluna tekrar döndü. DSÖ’nün Sağlık İnsangücü Projesinin Koordinatörlüğünü ve Hıfzıssıhha Okulu Epidemiyoloji bölüm başkanlığını yürüttü. Bu arada pek çok afet çalışması yaptı ve sağlık hizmetlerinin sağlanması ve bulaşıcı hastalık salgınlarının kontrolü ile görevlendirilmiştir. Hıfzıssıhha Okulundaki çalışmalarını okulun kapandığı tarih olan Kasım 1983 tarihine kadar sürdürmüştür.
Dr. Necati Dedeoğlu ile Hıfzıssıhha’ da başlayan tanışıklığımız, benim Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığındaki görevim sırasında sık olmamakla birlikte devam etti. 1991 yılında yazdığım “Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Topluluğu ve Türkiye arasındaki Sağlık İlişkileri” tez çalışmada ve 1997 yılında Sağlık Bakanlığı yayını olarak çıkan ve tüm Bakanlık teşkilatı başta olmak üzere tüm ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, meslek ve sivil toplum kuruluşlarına dağıtımı yapılan “Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye ile İlişkileri” kitabının yazımı sırasında bana çok önemli kaynaklar bulmamda yardımcı olmuştu.
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalında da 2011 yılına kadar görevini sürdürdüğü sırada dolaylı da olsa haberleşmemiz sürdü. En son görüşmemiz de 21 Nisan 2022 tarihinde Ankara’da oldu. Kaybolan Değerlerimiz “Hıfzıssıhha Enstitüsü ve Okulu” Belgeseli çekimi için bir arada olduk ve eski günleri andık. Daha önce kendisinin de bilgi ve belge katkısında bulunduğu 1997 yılında ilk basımı yapılan kitabın genişletilmiş ikinci baskısı (Palme Yayınevi 2022 yılı yayını) “Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” kitabımı kendisine takdim ettim.
Prof. Dr. Necati Dedeoğlu, Cumhuriyet Döneminde koruyucu sağlık hizmetleri konusunda çok büyük katkıları olan, özellikle Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye arasında yürütülen projelerde fiilen çalışan, bilgi birikimini ve iş deneyimlerini hem meslektaşları, hem öğrencileri hem de kamu ile paylaşan ve çok önemli eserler imza atmış bir halk sağlığı hocası ve duayen bir bilim insanıdır.
Ömrünü sağlık hizmetlerine adamış, bilgi ve birikim sahibi böyle değerlerin kıymetinin bilinmesi ve kendisinin birikimlerinden yararlanılması en büyük dileğimdir.
Bilinirliği ve tanınırlığı ile örnek ve mütevazı bir yaşam sürmektedir. Kendisi hakkında detaylı bilgiye aşağıdadır.
Prof. Dr. Halil Necati Dedeoğlu (24 Haziran 1945-….)
Dr. Halil Necati Dedeoğlu 24.6.1945 tarihinde Adana’da doğdu. İlkokulu Ankara’da, ortaokulu Talas-Kayseri’de ve liseyi Tarsus Amerikan Kolejinde okudu.
1970 yılında Hacettepe Tıp Fakültesini bitirdi ve Erzurum, Pasinler Büyükdere Sağlık Ocağında göreve başladı. 1971 Bingöl depreminde geçici görevle iki ay sağlık hizmeti verdikten sonra 1972’de Tunceli, Ovacık Merkez Sağlık Ocağında, 1973 yılında Trabzon, Maçka Hamsiköy Sağlık Ocağında hekim olarak çalışmıştır.
1973 Eylül ayında Dünya Sağlık Örgütü bursu ile halk sağlığı eğitimi almak üzere İngiltere, Glasgow Üniversitesine gitti. Bir yıl burada, bir yıl da Londra, School of Hygiene and Tropical Medicine okulunda halk sağlığı, epidemiyoloji ve istatistik öğrendi. Glasgow’da çocukların geçirdikleri trafik kazaları ile ilgili bir tez hazırladı.
Ankara Hıfzıssıhha Okulunda, 1975 yılında halk sağlığı uzmanı olarak çalışmaya başladı. 1976’da üç ayı Moskova’da, üç ayı İskenderiye’de yürütülen DSÖ “Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolü” kursuna katıldı. 1976-77 yılları arasında Hıfzıssıhha Okulunda DSÖ’nün “Sağlık İnsan Gücü Geliştirilmesi” projesinin koordinatörlüğünü yapmıştır.
Hollanda, Amsterdam’da, 1979 yılında “Sağlık Örgütlenmesi ve Planlanması” konusunda yüksek lisans programını tamamladı. “Türk Göçmen İşçilerinin Sağlık Sorunlar” isimli bir tez hazırladı. 1980 yılında Hıfzıssıhha Okulu Epidemiyoloji Bölüm Başkanlığına atandı ve Türkiye’ye döndükten sonra ülkedeki bulaşıcı hastalık salgınlarının kontrolleri ile görevlendirildi. İran’da 1 ay süre ile Dünya Sağlık Örgütü danışmanlığında bulundu aynı zamanda DSÖ’nün “ Eşitsizlik ve Sağlık” Danışma Kurulunda yer almıştır.
“Türkiye’de Aşılama Hizmetlerinin Değerlendirilmesi” isimli tezini 1983 yılında vererek Halk Sağlığı Doçenti oldu. Hıfzıssıhha Okulunun Kasım 1983 tarihinde kapatılması üzerine, Ankara Sağlık Müdür Yardımcılığına atandı. 1984 yılı sonbaharında Akdeniz Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalında göreve başladı.1989 yılında Profesörlüğe yükseltildi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalının Başkanlığını 15 yıl süre ile yürüttü ve 41 yıl hizmetten sonra 15 Nisan 2011 tarihinde emekli oldu.
Sağlık Bakanlığında çalıştığı 14 yıl boyunca ve Üniversite Öğretim Üyeliği yıllarında Dünya Sağlık Örgütü çalışmaları, salgın hastalıklar, halk sağlığı konuları ile DSÖ Türkiye çalışmaları konularında çok sayıda makale ve kitap yazmıştır.
Konuyu Yayına Hazırlayan Bekir Metin, Ankara, 25 Nisan 2022
Kaynak:
Bekir Metin, “Küresel Salgın Hastalıklar ve Uluslararası Sağlık Örgütlenmeleri – Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri” Kitabı, Palme Yayınevi, Ankara, 2022